Πολλές φορές ακούω συμπατριώτες μου να υπερηφανεύονται για τη λέξη «φιλότιμο» για την οποία δεν υπάρχει, λέει, αντίστοιχη μετάφραση σε άλλη γλώσσα. Για πολλούς λόγους, πάντα αντιμετώπιζα καχύποπτα αυτή τη λέξη. Πολλοί ξεχνούν επίσης ότι υπάρχει και μια ωραία αγγλική λέξη που επίσης σημαίνει μια συγκεκριμένη στάση ζωής και για την οποία επίσης δεν υπάρχει αντίστοιχη ελληνική μετάφραση, η λέξη gentleman (τζέντλεμαν), το περιεχόμενο μάλιστα της οποίας προτιμώ. Ελπίζω να μη με κατηγορήσει κάποιος για ξενομανία, είναι καθαρά θέμα περιεχομένου. Τα σκεφτόμουν αυτά καθώς διάβαζα την είδηση για το πώς κάποιοι άρρενες Βρετανοί επιβάτες έχασαν τη ζωή τους στο ναυάγιο του Τιτανικού υπακούοντας στον κώδικα ηθικής που υποδηλώνει αυτή η λέξη, εδώ, ιδίως για εκείνον τον επιβάτη που, αφού εξασφάλισε μια θέση για τη σύζυγό του σε μια από τις σωστικές λέμβους, επέστρεψε για να φορέσει το σμόκιν του και να απολαύσει ένα τελευταίο κάπνισμα, σαν τζέντλεμαν.Σε κάποιους, ίσως μια παρόμοια πράξη να μοιάζει ανόητη, τυφλή υπακοή σε μια μαθημένη συμπεριφορά, αλλά νομίζω ότι δεν είναι ακριβώς έτσι. Μπροστά στον θάνατο, τον επερχόμενο θάνατο που κοιτάμε κατάματα, και όχι αυτόν που μιας βρίσκει απρόσμενα, λίγα πράγματα αντέχουν που να μην είναι αληθινά. Ενδεχομένως να αγαπούσε τη γυναίκα του, αλλά γιατί δεν έμεινε εκεί για να προσπαθήσει μετά να επιβιβαστεί σε κάποια άλλη λέμβο, έστω αφού θα απομακρύνονταν τα γυναικόπαιδα (αν έγινε όντως όπως μας τα περιγράφει η είδηση); Κάποιοι ίσως να μείνουν στην αυτοθυσία του ανθρώπου, θυσιάστηκε για να σωθεί κάποιο ακόμη γυναικόπαιδο και αυτό, συμφωνώ, είναι σημαντικό, αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Το να μείνουμε μάλιστα σε μια συναισθηματική αυτοθυσία, μια παρόρμηση που σε τελική ανάλυση είναι και αυτή επιβεβλημένη από κοινωνικές επιταγές και τη συμβατική ηθική, είναι, κατά κάποιο τρόπο, λίγο χυδαίο και υποτιμητικό για έναν πραγματικό τζέντλεμαν (βλ. φιλότιμο). Αντικατάσταση του φόβου του θανάτου από την ανάγκη κάποιου να αυτο-αγιοποιηθεί / αυτο-ηρωοποιηθεί, έστω και αν δεν το μάθει ποτέ κάποιος άλλος, είναι η πιο ύπουλη μορφή ετεροκαθορισμού.
Η στάση απέναντι στον θάνατο είναι και στάση απέναντι στη ζωή. Η ζωή είναι μελέτη θανάτου και ο θάνατος μελέτη ζωής. Κάποιοι ίσως να πουν ότι η παραπάνω συμπεριφορά δείχνει περιφρόνηση του θανάτου ή εμμονή σε επιφανειακές λεπτομέρειες και επιτηδευμένη συμπεριφορά για να απωθηθεί ο φόβος, μπορεί να κάνω λάθος, αλλά διαφωνώ. Στα προηγούμενα, πρέπει να προσθέσετε μια γενναία δόση... αισθητικής. Ένας πραγματικός τζέντλεμαν ποτέ δεν θα πάλευε και δεν θα παρακαλούσε για τη ζωούλα του ανάμεσα σε πανικοβλημένα πλήθη, διεκδικώντας μια θέση σε μια βάρκα που θα ήξερε ότι θα έπρεπε να στερηθεί οποιοσδήποτε άλλος, φίλος ή εχθρός, άξιος ή ανάξιος, ενάρετος ή φαύλος. Ένας τζέντλεμαν θα στεκόταν λίγο παράμερα και θα παρατηρούσε τον πανικό, όχι με περιφρόνηση, αλλά με φιλοσοφική διάθεση, ζώντας κάθε στιγμή και κάθε μικρή απόλαυση, μέχρι την τελευταία, αδιαφορώντας για το αν έχει μπροστά του άλλα τρία λεπτά ή τριάντα χρόνια ζωής. Η ζωή, όση έχουμε, πάντα κατασταλάζει σε μια φευγαλέα στιγμή, αυτή μας ανήκει, μέλλον και παρελθόν ανήκουν στα βασίλεια της μνήμης και της φαντασίας.
Μου έρχεται στο νου μια ιστοριούλα Ζεν. Κάποτε, ένας ανθρωπάκος, εκεί που περπατούσε, συνάντησε μια άγρια και πεινασμένη τίγρη. Στην προσπάθειά του να ξεφύγει, βρέθηκε να κρέμεται από ένα κλήμα, ενώ από κάτω η τίγρη πηδούσε προσπαθώντας να τον φτάσει. Ξαφνικά, δύο αρουραίοι φάνηκαν από πάνω και άρχισαν να ροκανίζουν το κλίμα από το οποίο κρεμόταν ο άνθρωπος. Καθώς διαδραματίζονταν αυτά (μπορούμε να ακούσουμε στο μυαλό μας κάποια δραματική μουσική υπόκρουση), ο ανθρωπάκος μας πρόσεξε ότι δίπλα του, εκεί που κρεμόταν, στον γκρεμό, υπήρχε μια λαχταριστή, ώριμη φράουλα. Σαν να βρισκόταν στην κουζίνα του, ο άνθρωπος λιμπίστηκε τη φράουλα, άπλωσε το χέρι του και απήλαυσε το γλυκό φρούτο, σαν να μην υπήρχε πριν, σαν να μην υπήρχε μετά, σαν να μην υπήρχε τίγρη και αρουραίοι.
Νομίζω ότι παραφλυάρησα και ίσως να ξέφυγα από το θέμα, τελικά, μπορεί κάπου να «έχασα και την μπάλα», αλλά στο μεταξύ συνειδητοποίησα ότι έκανα τουλάχιστον ένα σημαντικό λάθος. Υπάρχει τελικά μετάφραση στα Ελληνικά για τη λέξη τζέντλεμαν, εμείς θα αποκαλούσαμε έναν τέτοιο άνθρωπο... «μα*άκα».
8 σχόλια:
Φοβερό το σκίτσο. Νομίζω (παρόλο που ταιριάζουν αυτά που λες για την Ελλάδα) ότι στις πραγματικά δύσκολες στιγμές οι άνθρωποι γίνονται πιο τζέντλεμεν από ότι συνήθως είναι και δείχνουν ηρωισμό που δεν είχαν συναντήσει μέσα τους ποτέ πριν.
Το διάβαζα και εγώ σήμερα στην εφημερίδα.
...και ΠΟΛΥ καλά θα κάναμε, if I may say so...
Η αξία του ήρωα καθορίζεται σε κάθε τόπο και εποχή από το κοινωνικό context.
Στην σύγχρονη ανταγωνιστική πραγματικότητα (την οποία έπλασαν κάποιοι ντεμέκ gentlemen), ο πραγματικός gentleman είναι σαφώς μ*****ς.
Εδώ εξηγώ την άποψή μου λίγο καλύτερα: http://www.kepik.gr/?p=72
Ευχαριστώ, Greek Rider. Συμβαίνει όντως αυτό με πολλούς ανθρώπους.
Mouridis, δεν είναι τόσο η παράμετρος του ηρωισμού που με ενδιαφέρει, όσο η στάση απέναντι στη ζωή και στο θάνατο, κάτι πιο προσωπικό. Κάποιος μπορεί να είναι ήρωας για όλους τους λάθος λόγους και σίγουρα την κοινωνία δεν την ενδιαφέρει αυτό, από τη στιγμή που την εξυπηρετεί. Ο μεγαλύτερος ηρωισμός είναι να πράττεις σύμφωνα με αυτό που είσαι, σύμφωνα με την προσωπική σου αλήθεια, είτε σε λένε οι άλλοι ήρωα, είτε μ***κα είτε δειλό, είτε σε θαυμάζουν είτε σε περιφρονούν.
φιλότιμο = μαλακία
χωρίς *****
Aerostatik, δεν με ενδιαφέρουν όσοι καταλήγουν εδώ από αναζητήσεις για αυτές τις λέξεις, για αυτό τα **** θα χρησιμοποιούνται πάντα εδώ.
Συμφωνώ πάντως στην αξιολόγηση, αλλά δεν είμαι σίγουρος αν είναι για τους ίδιους λόγους. Δεν θεωρώ τον φιλότιμο πραγματικά ηθικό ή αληθινό. Ο φιλότιμος είναι ετεροκαθοριζόμενος, υπακούει σε παρορμήσεις που πηγάζουν από κοινωνικά πρότυπα που συνήθως αφορούν ανθρώπους με ψυχολογία δούλου και όχι ελεύθερου ανθρώπου. Φιλότιμος μπορεί να είναι και ένας εγκληματίας ή απατεώνας, πολλές φορές μάλιστα κάποιοι στην ωραία χώρα μας επιχειρούν να σε εκμαυλίσουν ρίχνοντάς σε στο φιλότιμο. Το φιλότιμο αφορά συχνά σε διαπροσωπικές σχέσεις πέρα και υπεράνω από την ηθική και τη δικαιοσύνη. Σιχαίνομαι αυτή τη λέξη και ό,τι εκπροσωπεί, τα τσουτσέκια, τα τσιράκια, τα καλά παιδιά της καρπαζιάς που προωθούν, εν γνώσει τους ή όχι τα συνήθως άνομα και ανήθικα συμφέροντα αυτών που τους χειραγωγούν...
Τοσο ο φιλοτιμος ανθρωπος οσο και ο τζεντλεμαν δεν εχουν ακριβεις ορισμους. Μπορουν λοιπον να γινουν συμπαθεις η απεχθεις, αναλογα με τις ιδιοτητες που θεωρουμε καθε φορα οτι τους χαρακτηριζουν.
Για παραδειγμα, σιχαινομαι κι εγω οσους περιγραφεις στο σχολιο σου. Απο την αλλη μερια, φιλοτιμος ειναι και καποιος που κανει καλα την δουλεια του. Αυτον δεν τον σιχαινομαι.
Το προβλημα σημερα ειναι οτι δεν υπαρχουν κριτηρια συμπεριφορας. Ο καθενας κανει αυθαιρετα οτι γουσταρει. Το μονο οριο ειναι μεχρι εκει που "παιρνει" ο τσαμπουκας (παραφραζω την γνωστη φραση: ο τσαμπουκας του ενος σταματαει εκει που αρχιζει ο τσαμπουκας του αλλου).
Σε μια κοινωνια τσαμπουκαδων, εκεινος που προσπαθει να φερθει συμφωνα με καποιους κανονες (του τζεντλεμαν η αλλους) σιγουρα θα βγει χαμενος. Το αν ειναι μ***κας η οχι το θεωρω συζητησιμο.
Yetanother_s, σωστή επισήμανση, δεν υπάρχουν ακριβείς ορισμοί και σίγουρα υπάρχουν και θετικές ερμηνείες αυτών των χαρακτηρισμών. Ωστόσο, βασίστηκα για τα δικά μου σχόλια σε αυτή τη γεύση που μου έχουν αφήσει αυτές τις λέξεις, όπως τις βλέπω να χρησιμοποιούνται σήμερα στην ελληνική κοινωνία, μια κοινωνία που είναι διεστραμμένη και διαστρέφει τα πάντα. Μια κοινωνία όπου αυτός που είναι πιστός στις αρχές του ή εμμένει στα δικαιώματά του και δεν υποκύπτει σε πιέσεις ανωτέρων ή άλλων είναι αχάριστος/κωλόπαιδο/αφιλότιμος, ενώ κάθε ασπόνδυλο και ανήθικο τσιράκι και σφουγγοκωλάριος είναι καλό παιδί/φιλότιμος/με λαμπρό μέλλον! Να μας ζήσει η Ελλαδάρα με τη φιλοτιμία της!
Δημοσίευση σχολίου