Διαβάζω για άλλη μια θεόπνευστη και σωτήρια μεταρρύθμιση που θα σώσει την παιδεία μας, εδώ, και το μόνο που μπορώ να σκεφθώ είναι πόσο ανούσια είναι όλα αυτά, πόσο άσχετα με αυτό που πραγματικά σημαίνει η λέξη παιδεία. Θα έλεγε κάποιος ότι τόσα χρόνια στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο, στο Λύκειο έχουν ως μοναδικό σκοπό να περάσει το παιδί στο πανεπιστήμιο για να πάρει ένα «κωλόχαρτο» και μερικά παραπάνω μόρια για το διορισμό. Πόσοι θυμούνται ότι βασική αποστολή της παιδείας, κύρια της πρωτοβάθμιας, όπου κατασκευάζονται οι νομείς, και μετά της δευτεροβάθμιας, όπου ολοκληρώνεται το σκάφος, είναι να παίρνει σάρκα και να πλάθει ανθρώπους, καλά σκαριά, έτοιμα να αντιμετωπίσουν την καταιγίδα του κόσμου; Όλα τα άλλα είναι υπερκατασκευή, αν γίνει το λάθος νωρίς, όλα τα μετά είναι μάταια.
Αντί για αυτό, όλο το σύστημα λειτουργεί σαν μια ανεστραμμένη πυραμίδα. Ελάχιστη σημασία δίδεται στο Δημοτικό και τους δασκάλους που πλάθουν χαρακτήρες, κάπως μεγαλύτερη στο Γυμνάσιο, καθώς το Λύκειο φαίνεται στο ορίζοντα, πανικός στο Λύκειο, για να μπει κάπου το παιδί... για να γίνει δικηγόρος, μηχανικός, μαθηματικός, οικονομολόγος, φιλόλογος, «δάσκαλος» (τα εισαγωγικά επίτηδες), ο,τιδήποτε, εκτός από άνθρωπος. Έχω την εντύπωση ότι η παιδεία, όπως έχει σήμερα, περισσότερο διαστρέφει και σπάει, παρά ανορθώνει και ενδυναμώνει. Ίσως να παράγει υπαλλήλους, τσιράκια, επαναστάτες της πεντάρας, εξουσιαστές και συμπλεγματικούς, αλλά δεν οικοδομεί χαρακτήρες, χαρακτήρες μοναδικούς, άξιους τον καθένα με τον δικό του, ιδιαίτερο τρόπο, ελεύθερους ανθρώπους που ακολουθούν τις κλίσεις τους. Στο Δημοτικό, ο τρυφερός βλαστός παραδίδεται σε μίζερους, περιφρονημένους δασκάλους με αποστολή να κρατούν τα παιδιά όσο οι γονείς είναι στη δουλειά και να τους μαθαίνουν το άγχος, το φόβο, την απέχθεια για το βιβλίο και τη γνώση, την κουτοπονηριά, την υποκρισία και το σκύψιμο του κεφαλιού μπροστά στην εξουσία.
Δεν λέω ότι τα παραπάνω είναι νομοτελειακά και έχουν καθολική ισχύ, αλλά δεν θα έπρεπε να δούμε κάποια στιγμή την παιδεία με γνώμονα την εξορισμού αποστολή της και όχι με βάση το γεγονός ότι η κυρά τάδε θέλει να κοκορεύεται ότι ο γιόκας της μπήκε στο πανεπιστήμιο και ο κυρ δείνα θέλει ο γιος του να πάρει το γραφείο, αλλιώς θα πάρει ο διάολος την κυβέρνηση; Αν υπέστην ένα πολιτισμικό κλονισμό στην Αγγλία ήταν το πόσο λιγότερο, για να μην πω ελάχιστα, ενδιαφέρονταν οι άνθρωποι για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση, τουλάχιστον από μόνη της, ξεκομμένη από άλλα επιτεύγματα στη ζωή. Το ακριβώς αντίθετο της λατρείας «του κωλόχαρτου». Εντάξει το πτυχίο, αλλά τι έχεις κάνει; Τι πάστας άνθρωπος είσαι; Έχεις ταξιδέψει; Έχεις εργαστεί; Έχεις προσφέρει; Έχεις χαρακτήρα; Θα ανατραπείς με το πρώτο κύμα που θα σε βρει στα ανοιχτά; Αυτά αναζητούνται πρώτα όταν σε ζυγίζουν, στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή, το χαρτί είναι το κερασάκι στην τούρτα. Είσαι ένας μπούλης που πήρε ένα χαρτί; Θα πρέπει να το συμπληρώνεις με πολλούς τόνους ταλέντου και ευφυΐας για να «αξίζεις το αλάτι σου».
Δεν είμαι ειδικός για να πω ακριβώς τι πρέπει να γίνει, ονειροπολήματα έχω μόνο να προσφέρω, άι χαβ ε ντριμ, που λένε. Πρώτο μέλημα της παιδείας, να γνωρίζει στους βλαστούς του ανθρώπου τη φύση τους και τη φύση, το «κατά φύσιν ζην». Το σχολείο δεν πρέπει να είναι μακριά από τη φύση, η φύση είναι το σχολείο. Βλέπεις αυτές τις τσιμεντένιες φυλακές και σκέφτεσαι τι ψυχές βγαίνουν από εκεί. Το παιδί πρέπει από τα πρώτα χρόνια να μαθαίνει τη φύση και να τη σέβεται, όπως και τα πλάσματά της, όχι να τα αποστρέφεται σαν «βρωμιές» ούτε να τα θεωρεί παιχνίδια. Δεν υπάρχει η φύση και εμείς, υπάρχει η φύση. Ακόμη, πρέπει να μαθαίνει βασικές αρχές της αυτάρκειας και της επιβίωσης, του ζην του ατόμου, της κοινωνίας, της ανθρωπότητας. Μετά από αυτό, το πρώτο, θεμελιώδες βήμα ακολουθεί αβίαστα το δεύτερο, το «εναρέτως ζην», το «ευ ζην». Παράλληλα, το ατομικό ταλέντο, η κλίση, πρέπει να ενθαρρύνονται και να καλλιεργούνται - Δεν θα μάθω ποτέ αν θα μπορούσα να κάνω κάτι περισσότερο στη ζωγραφική ή στο σκίτσο, έχασα περίπου εικοσιπέντε χρόνια που δεν ασχολήθηκα καθόλου, είχα ένα ταλέντο, λέγανε, μικρός, το νάρκωσε το σχολείο και έσβησε κάθε ενδιαφέρον για αυτό μέσα μου, έπρεπε να γίνω κάτι «σοβαρό». Πριν από μερικά χρόνια το ξαναεπισκέφτηκα. Αν θέλουμε να βρούμε έναν μπούσουλα, ας αφουγκραστούμε τους μύθους, κάτι ήξερε ο δάσκαλος των ηρώων, ο Χείρωνας που δίδασκε τη φύση, την αρετή και μετά τις τέχνες. Έκανε τον Ασκληπιό γιατρό και τον Αχιλλέα πολεμιστή.
Δεν χρειαζόμαστε «παιδεία» που να παράγει αμόρφωτους και ανερμάτιστους γιάπηδες ή κοινωνικούς αγωνιστές της θεσούλας και της τρίχας, ούτε «αποτυχόντες», ανθρώπους δηλαδή που μπορεί να είχαν χίλια ταλέντα και δυνατότητες που δεν ενδιέφεραν τον εξεταστή ούτε προσπάθησε να καλλιεργήσει κανένας.
Χρειαζόμαστε παιδεία που να παράγει ενάρετους ανθρώπους, ανθρώπους που μπορούν να ζήσουν σε αρμονία με τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους, τα υπόλοιπα είναι εύκολα. Δεν είναι το βασικό θέμα της παιδείας οι βάσεις ή η εισαγωγή στα πανεπιστήμια, αλλά πάλι, τι ξέρω εγώ...
Αφιερώνεται στους ελάχιστους πραγματικούς δασκάλους που γνώρισα.
*Pink Floyd, The Wall.
Αντί για αυτό, όλο το σύστημα λειτουργεί σαν μια ανεστραμμένη πυραμίδα. Ελάχιστη σημασία δίδεται στο Δημοτικό και τους δασκάλους που πλάθουν χαρακτήρες, κάπως μεγαλύτερη στο Γυμνάσιο, καθώς το Λύκειο φαίνεται στο ορίζοντα, πανικός στο Λύκειο, για να μπει κάπου το παιδί... για να γίνει δικηγόρος, μηχανικός, μαθηματικός, οικονομολόγος, φιλόλογος, «δάσκαλος» (τα εισαγωγικά επίτηδες), ο,τιδήποτε, εκτός από άνθρωπος. Έχω την εντύπωση ότι η παιδεία, όπως έχει σήμερα, περισσότερο διαστρέφει και σπάει, παρά ανορθώνει και ενδυναμώνει. Ίσως να παράγει υπαλλήλους, τσιράκια, επαναστάτες της πεντάρας, εξουσιαστές και συμπλεγματικούς, αλλά δεν οικοδομεί χαρακτήρες, χαρακτήρες μοναδικούς, άξιους τον καθένα με τον δικό του, ιδιαίτερο τρόπο, ελεύθερους ανθρώπους που ακολουθούν τις κλίσεις τους. Στο Δημοτικό, ο τρυφερός βλαστός παραδίδεται σε μίζερους, περιφρονημένους δασκάλους με αποστολή να κρατούν τα παιδιά όσο οι γονείς είναι στη δουλειά και να τους μαθαίνουν το άγχος, το φόβο, την απέχθεια για το βιβλίο και τη γνώση, την κουτοπονηριά, την υποκρισία και το σκύψιμο του κεφαλιού μπροστά στην εξουσία.
Hey, teacher, leave those kids alone!*
Δεν λέω ότι τα παραπάνω είναι νομοτελειακά και έχουν καθολική ισχύ, αλλά δεν θα έπρεπε να δούμε κάποια στιγμή την παιδεία με γνώμονα την εξορισμού αποστολή της και όχι με βάση το γεγονός ότι η κυρά τάδε θέλει να κοκορεύεται ότι ο γιόκας της μπήκε στο πανεπιστήμιο και ο κυρ δείνα θέλει ο γιος του να πάρει το γραφείο, αλλιώς θα πάρει ο διάολος την κυβέρνηση; Αν υπέστην ένα πολιτισμικό κλονισμό στην Αγγλία ήταν το πόσο λιγότερο, για να μην πω ελάχιστα, ενδιαφέρονταν οι άνθρωποι για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση, τουλάχιστον από μόνη της, ξεκομμένη από άλλα επιτεύγματα στη ζωή. Το ακριβώς αντίθετο της λατρείας «του κωλόχαρτου». Εντάξει το πτυχίο, αλλά τι έχεις κάνει; Τι πάστας άνθρωπος είσαι; Έχεις ταξιδέψει; Έχεις εργαστεί; Έχεις προσφέρει; Έχεις χαρακτήρα; Θα ανατραπείς με το πρώτο κύμα που θα σε βρει στα ανοιχτά; Αυτά αναζητούνται πρώτα όταν σε ζυγίζουν, στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή, το χαρτί είναι το κερασάκι στην τούρτα. Είσαι ένας μπούλης που πήρε ένα χαρτί; Θα πρέπει να το συμπληρώνεις με πολλούς τόνους ταλέντου και ευφυΐας για να «αξίζεις το αλάτι σου».
Δεν είμαι ειδικός για να πω ακριβώς τι πρέπει να γίνει, ονειροπολήματα έχω μόνο να προσφέρω, άι χαβ ε ντριμ, που λένε. Πρώτο μέλημα της παιδείας, να γνωρίζει στους βλαστούς του ανθρώπου τη φύση τους και τη φύση, το «κατά φύσιν ζην». Το σχολείο δεν πρέπει να είναι μακριά από τη φύση, η φύση είναι το σχολείο. Βλέπεις αυτές τις τσιμεντένιες φυλακές και σκέφτεσαι τι ψυχές βγαίνουν από εκεί. Το παιδί πρέπει από τα πρώτα χρόνια να μαθαίνει τη φύση και να τη σέβεται, όπως και τα πλάσματά της, όχι να τα αποστρέφεται σαν «βρωμιές» ούτε να τα θεωρεί παιχνίδια. Δεν υπάρχει η φύση και εμείς, υπάρχει η φύση. Ακόμη, πρέπει να μαθαίνει βασικές αρχές της αυτάρκειας και της επιβίωσης, του ζην του ατόμου, της κοινωνίας, της ανθρωπότητας. Μετά από αυτό, το πρώτο, θεμελιώδες βήμα ακολουθεί αβίαστα το δεύτερο, το «εναρέτως ζην», το «ευ ζην». Παράλληλα, το ατομικό ταλέντο, η κλίση, πρέπει να ενθαρρύνονται και να καλλιεργούνται - Δεν θα μάθω ποτέ αν θα μπορούσα να κάνω κάτι περισσότερο στη ζωγραφική ή στο σκίτσο, έχασα περίπου εικοσιπέντε χρόνια που δεν ασχολήθηκα καθόλου, είχα ένα ταλέντο, λέγανε, μικρός, το νάρκωσε το σχολείο και έσβησε κάθε ενδιαφέρον για αυτό μέσα μου, έπρεπε να γίνω κάτι «σοβαρό». Πριν από μερικά χρόνια το ξαναεπισκέφτηκα. Αν θέλουμε να βρούμε έναν μπούσουλα, ας αφουγκραστούμε τους μύθους, κάτι ήξερε ο δάσκαλος των ηρώων, ο Χείρωνας που δίδασκε τη φύση, την αρετή και μετά τις τέχνες. Έκανε τον Ασκληπιό γιατρό και τον Αχιλλέα πολεμιστή.
Δεν χρειαζόμαστε «παιδεία» που να παράγει αμόρφωτους και ανερμάτιστους γιάπηδες ή κοινωνικούς αγωνιστές της θεσούλας και της τρίχας, ούτε «αποτυχόντες», ανθρώπους δηλαδή που μπορεί να είχαν χίλια ταλέντα και δυνατότητες που δεν ενδιέφεραν τον εξεταστή ούτε προσπάθησε να καλλιεργήσει κανένας.
All in all it’s just another brick in the wall!*
Χρειαζόμαστε παιδεία που να παράγει ενάρετους ανθρώπους, ανθρώπους που μπορούν να ζήσουν σε αρμονία με τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους, τα υπόλοιπα είναι εύκολα. Δεν είναι το βασικό θέμα της παιδείας οι βάσεις ή η εισαγωγή στα πανεπιστήμια, αλλά πάλι, τι ξέρω εγώ...
Αφιερώνεται στους ελάχιστους πραγματικούς δασκάλους που γνώρισα.
*Pink Floyd, The Wall.
5 σχόλια:
Πράγματι έχεις πολύ ταλέντο, όπως και πολλά άλλα παιδιά έχουν ταλέντο σε πολλά αντικείμενα που είτε δεν θα ανακαλύψουν ποτέ, είτε θα τα θάψουν για χάρη ενός υποτίθεται σοβαρού επαγγέλματος. Όμως η καινοτομία, οι ανακαλύψεις, τα νέα χρήσιμα προϊόντα και η πραγματική κοινωνική συνεισφορά (σε οποιονδήποτε τομέα) δεν έρχονται με τα πτυχία, έρχονται μόνο αν κάποιος ασχοληθεί με το ταλέντο του και αυτό που του αρέσει περισσότερο.
Απόδειξη της χαζής ιδεοληψίας για τα πτυχία είναι το ότι στη Μ.Βρετανία οι απόφοιτοι φιλοσοφίας μπορούν να κάνουν καριέρα σε μεγάλες εταιρείες ή σε dealing rooms μεγάλων τραπεζών (αν είναι ικανοί). Στην Ελλάδα αντίθετα οι απόφοιτοι φιλοσοφίας θεωρούνται άχρηστοι (και ίσως να έγιναν μέσα σε ένα τέτοιο σύστημα).
Ακόμη και σε όρους ΑΕΠ και ανάπτυξης πρέπει να χάνουμε πολύ από μια τέτοια στρατηγική. Χώρια από τα ψυχολογικά προβλήματα που φτιάχνουν μια προβληματική κοινωνία.
Αυτά που περιγράφεις τόσο σωστά και χαρακτηριστικά αποτυπώνονται (ενδεικτικά), κατά τη γνώμη μου, σε έναν και μόνο δείκτη, το δείκτη του τζόγου (Στοίχημα, ΟΠΑΠ, λαχεία, ηλεκτρονικός τζόγος κτλ). Κατέχουμε αναλογικά μια από τις 3 πρώτες θέσεις στον κόσμο. Γιατί; Επειδή ισχύουν αυτά που γράφεις. Η παιδεία διαμορφώνει άτομα που δεν ξέρουν τι θα πει αξιοκρατία, δεν πιστεύουν στις δυνάμεις τους και νομίζουν ότι όλα έρχονται δια του βύσματος και της τύχης.
GR
Ο δάσκαλος που είχα από την Δευτέρα ως την Πέμπτη Δημοτικού ήταν αυτός που με έκανε να αμφισβητώ, να αμφιβάλλω και να ψάχνω τα πάντα.
"Είδε" μέσα μου αυτό το στοιχείο και το πολλαπλασίασε εκπληκτικά.
Τον αγαπώ όπου κι αν είναι...
doctor
GR, ενδιαφέρουσες οι παρατηρήσεις σου. Κάτι άλλο βασικό που δεν διδάσκεται ούτε στην οικογένεια ούτε στα σχολεία μας είναι η αίσθηση και η αποδοχή της ευθύνης, κάτι που απουσιάζει από την ελληνική κοινωνία.
Doctor, ένας καλός δάσκαλος στο δημοτικό δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τον καλύτερο καθηγητή στο πανεπιστήμιο.
Με αυτό το μέτρο που προτείνεται, της αύξησης του λυκείου κατά ένα έτος και της αντίστοιχης μείωσης του δημοτικού μου δημιουργείται το ερώτημα για το κατά πόσο είναι σκόπιμο και δίκαιο να μειώσουμε την υποχρεωτική εκπαίδευση υπέρ της προαιρετικής εκπαίδευσης και μάλιστα όταν, όπως φαίνεται, αυτή η παραπάνω χρονιά θα αποσκοπεί αποκλειστικά στην προετοιμασία για τον πανεπιστήμιο. Δεν είμαι οριστικά υπέρ ή κατά, αλλά είναι ένα ερώτημα. Ίσως να ήταν καλύτερα να προστεθεί αυτό το έτος ως προαιρετικό και ελεύθερης πρόσβασης για όσους θέλουν να συνεχίσουν στο πανεπιστήμιο, μειώνοντας κατά ένα έτος τη φοίτηση στο πανεπιστήμιο και αποδεσμεύοντας και με αυτό τον τρόπο το λύκειο από την υπόθεση εισαγωγικές εξετάσεις και κάνοντας κάτι ουσιαστικό για την "παραπαιδεία" (που μάλλον έχει εξελιχθεί σε κύρια παιδεία). Μια απλή σκέψη κάνω.
«Στο Δημοτικό, ο τρυφερός βλαστός παραδίδεται σε μίζερους, περιφρονημένους δασκάλους με αποστολή να κρατούν τα παιδιά όσο οι γονείς είναι στη δουλειά και να τους μαθαίνουν το άγχος, το φόβο, την απέχθεια για το βιβλίο και τη γνώση, την κουτοπονηριά, την υποκρισία και το σκύψιμο του κεφαλιού μπροστά στην εξουσία.»
Νομίζω πως το είπες ακριβώς όπως θα το έλεγα κι εγώ. Τουτέστιν, συνταυτίζομαι εκατό τοις εκατό.
«Το σχολείο δεν πρέπει να είναι μακριά από τη φύση, η φύση είναι το σχολείο.»
Είναι τυχαίο άραγες ότι στην αρχαία Αθήνα, τα λύκεια ήσαν εκτός των τειχών της πόλις, δίπλα στην φύση;
«[...] είχα ένα ταλέντο, λέγανε, μικρός, το νάρκωσε το σχολείο και έσβησε κάθε ενδιαφέρον για αυτό μέσα μου, έπρεπε να γίνω κάτι «σοβαρό».»
Τί μου θυμίζει; Τί μου θυμίζει... χμ... Α, ναι! Εμένα! Κοιτά να δεις που τελικά δεν είμαι μόνος.
«[...] ούτε «αποτυχόντες», ανθρώπους δηλαδή που μπορεί να είχαν χίλια ταλέντα και δυνατότητες που δεν ενδιέφεραν τον εξεταστή ούτε προσπάθησε να καλλιεργήσει κανένας.»
Γαμώ το! Στ’ αλήθεια με πονάς. Όχι μόνο εγώ, αλλά χιλιάδες χιλιάδων παιδιά σφαγιάσθηκαν και σφαγιάζονται! Πολύ αίμα, πολύ χυμένο μυαλό.
«Αφιερώνεται στους ελάχιστους πραγματικούς δασκάλους που γνώρισα.»
Πράγματι, υπήρξανε και στην δική μου ζωή, τρεις φωτεινές εξαιρέσεις· όχι αρκετές όμως για να φωτίσουν το σκοτεινό δωμάτιο που ονομάζεται παιδία.
Εν κατακλείδι: Εξαιρετικό άρθρο όπου λες αλήθειες. Μπορεί να τα λές για τον εαυτό σου πρώτ’ απ’ όλα, αλλά να ξέρεις πως κι άλλοι ανασαίνουν μαζί σου, και νιώθουν να τους φεύγει ένα μεγάλο βάρος, διαβάζοντάς σε.
Σ’ ευχαριστώ! :-)
Ναυτίλε, παρακαλώ :)
Δημοσίευση σχολίου