Και η πίτα λειψή και ο σκύλος πεινασμένος

Ο κρατισμός αφήνει και την πίτα λειψή και τον σκύλο πεινασμένο.

Η Ελλάδα πρέπει να είναι από τις ελάχιστες χώρες του κόσμου όπου η αριστερή (κρατικίστικη) ιδεολογία είναι τόσο κυρίαρχη, αριστερά και δεξιά. Αφορμή για αυτότο κείμενο είναι η υποτιθέμενη αναστάτωση που προκλήθηκε στο ΠΑΣΟΚ με αφορμή τις γνωστές δηλώσεις της Λ. Κατσέλη, εδώ, για το ενδεχόμενο κλεισίματος ΔΕΚΟ που «δεν προσφέρουν».

Ένας είναι ο λόγος ύπαρξης μιας επιχείρησης, η παραγωγή πλούτου, δηλαδή, αγαθών και υπηρεσιών αξίας που υπερβαίνει την αξία των πόρων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους, τηρώντας φυσικά τους νόμους.

Μια επιχείρηση δεν είναι εργαλείο κοινωνικής πολιτικής, μείωσης της ανεργίας ή μέσο για οτιδήποτε άλλο πέραν του βασικού σκοπού της. Η κύρια κοινωνική συμβολή μιας επιχείρησης είναι αυτή καθ’ αυτή η δημιουργία πλούτου. Μια επιχείρηση που καταναλώνει περισσότερο πλούτο από όσο δημιουργεί, συντηρούμενη από το κράτος, μειώνει τον συνολικό πλούτο που είναι διαθέσιμος στην κοινωνία. Επιπλέον, δημιουργεί στρεβλώσεις δεσμεύοντας πόρους που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε άλλους τομείς με καλύτερα αποτελέσματα και πρακτικά απομυζεί την οικονομία και δημιουργεί αδικίες, καθώς πόροι που θα έπρεπε να διατίθενται για κοινωνικά αγαθά και για την άσκηση δίκαιης κοινωνικής πολιτικής, με την ενίσχυση των ασθενεστέρων, κατευθύνονται αντ’ αυτού σε ενδεχομένως υψηλούς μισθούς και παροχές διοικητικών στελεχών και άλλων εργαζομένων, που υποτίθεται ότι προσφέρουν εργασία, αλλά και στη συντήρηση των σχετικών, μη παραγωγικών υποδομών.

Σε πολλές περιπτώσεις, είμαι βέβαιος, θα συνέφερε περισσότερο να στέλνει το κράτος τους μισθούς αυτών των ανθρώπων στα σπίτια τους, παρά να συντηρεί παράλληλα και την υποδομή της υποτιθέμενης εργασίας τους. Αυτό δεν σημαίνει καν απαραιτήτως ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι όλοι τεμπέληδες και δεν εργάζονται. Ωστόσο, το να είσαι παραγωγικός σε κάτι που κανένας δεν θέλει, είναι το ίδιο και χειρότερο από το να μην παράγεις. Αν αποφασίσω ότι η φυσική μου κλίση είναι να φτιάχνω σβόλους από χώμα, έχει κάποιος την υποχρέωση, π.χ. εσείς ως κοινωνικό σύνολο, την υποχρέωση να μου κόψετε ένα μισθό;

Είναι εξίσου φυσιολογικό στην οικονομική ζωή μια επιχείρηση να κλείνει όσο και να ανοίγει. Είναι αναγκαίο να κλείνουν επιχειρήσεις όταν πλέον έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο τους, για να αποδεσμεύονται πόροι για τις νέες ή ακμάζουσες επιχειρήσεις που έχουν ανάγκη από ζωτικούς χυμούς. Για να συντηρηθεί η ζωή, ο θάνατος είναι αναγκαίος, το ίδιο ισχύει και για την οικονομία. Η άντληση πόρων από τις επιχειρήσεις που είναι υγιείς ή αυτοσυντηρούνται για τη διατήρηση στη ζωή με τεχνικά μέσα προβληματικές επιχειρήσεις ή ΔΕΚΟ σημαίνει παρεμπόδιση της ανάπτυξης και δέσμευση πόρων σε μη παραγωγικές, ξεπερασμένες χρήσεις που εξελίσσονται σε ζόμπι, σε κακοήθη καρκινώματα. Αυτό μπορεί να σημαίνει αντί για ανάπτυξη ύφεση.

Θα μπορούσε να με ρωτήσει κάποιος: «Πού είναι σε όλα αυτά η θέση της κοινωνικής πολιτικής; Δεν πρέπει να υπάρχει κάποια ασφάλεια, κάποια μέριμνα για τους εργαζομένους;» Δεν είμαι από τους αφελείς που πιστεύουν ότι μπορούμε να καταργήσουμε εντελώς το κράτος και ότι το αόρατο χέρι θα δώσει απάντηση και σε όλα τα κοινωνικά ζητήματα. Η καλύτερη δυνατή απάντηση νομίζω ότι έχει δοθεί λίγο-πολύ σε αρκετές χώρες, στις πιο ανεπτυγμένες και με το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο, και είναι σχετικά απλή. Η οικονομία πρέπει να χωρίζεται σε δύο, διακριτά μέρη. Στον τομέα της παραγωγής και στον τομέα της αναδιανομής. Ο τομέας της παραγωγής πρέπει να είναι αδυσώπητος και ανταγωνιστικός και να ανήκει σχεδόν αποκλειστικά στην αγορά, στον ιδιώτη. Μόνη δικαιοδοσία του κράτους σε αυτό τον τομέα πρέπει να είναι η επιβολή των κανόνων του παιχνιδιού έτσι, ώστε αυτοί να ισχύουν το ίδιο για όλους και να προστατεύεται το κοινωνικό σύνολο από «εξωτερικότητες» (π.χ. μόλυνση του περιβάλλοντος).

Ο άλλος τομέας, αυτός της αναδιανομής, είναι αυτός που πρέπει να είναι επιφορτισμένος με την κοινωνική πολιτική, με την παροχή βοήθειας σε όσους κάποια στιγμή δεν τα καταφέρνουν και αποβάλλονται από τον τομέα της παραγωγής. Οι δύο τομείς συνδέονται από έναν ομφάλιο λώρο, αυτόν της φορολογίας. Η φορολόγηση όλων με τους ίδιους όρους αντλεί με τις ελάχιστες στρεβλώσεις μέρος του πλούτου που παράγεται από την οικονομία της παραγωγής και τον διοχετεύει στην κοινωνική πολιτική, επίσης με ίδιους όρους για όλους, χωρίς ευνοουμένους που «πρόλαβαν και τρύπωσαν κάπου». Μέσω της φορολογίας εξασφαλίζονται επίσης - προσοχή, χωρίς να μονοπωλούνται - κοινωνικά αγαθά, όπως η παιδεία, η υγεία κ.λπ.

Με αυτό το διμερές σύστημα, εξασφαλίζεται η βέλτιστη ισορροπία. Το ότι καταστρατηγείται σήμερα η εργατική νομοθεσία σε τέτοιο βαθμό στη χώρα μας, ότι υπάρχουν τέτοιες ανισότητες μεταξύ εργαζομένων, το ότι η διαπλοκή και η διαφθορά έχουν γιγαντωθεί σε τέτοιο βαθμό, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτό το μπλέξιμο μεταξύ παραγωγής/αγοράς και κράτους/κοινωνικής πολιτικής. Πώς να εφαρμόσεις τον νόμο απέναντι σε έναν βιομήχανο ή εφοπλιστή όταν δέχεσαι τον εκβιασμό ότι θα ευθύνεσαι για τις απολύσεις που θα κάνει στο «μπακάλικό» του (υπολογίζοντας και το πολιτικό κόστος); Έχουμε γεμίσει από κρατικοδίαιτους, κρατικοσυντήρητους και κρατικοπροστατευμένους επιχειρηματίες που υποτίθεται ότι εκπροσωπούν την «ελεύθερη αγορά» και που συναλλάσσονται με το κράτος και τα κόμματα κάτω από το τραπέζι. Πώς να απαιτήσεις να εισπράξεις από ιδιωτικές και κρατικές επιχειρήσεις αυτά που οφείλουν στα ασφαλιστικά ταμεία; Πώς να επιβάλεις πρόστιμο σε μια επιχείρηση που αύριο θα πρέπει να της το επιστρέψεις με το άλλο χέρι ως ενίσχυση/επιδότηση/ανάθεση «για να μη μείνουν οι εργαζόμενοι στο δρόμο»; Μα το κράτος υπάρχει ακριβώς για να μη μένει κανένας στο δρόμο, όχι για να μην κάνουν απολύσεις ή να μην κλείνουν οι επιχειρήσεις.

Μια απόλυση ή εν γένει μια αλλαγή εργασίας είναι κάτι φυσιολογικό και δεν πρέπει να αποτελεί τραγωδία ή καταστροφή για ένα εργαζόμενο από τη στιγμή που η εκπαίδευση, η υγεία και τα άλλα αναγκαία για την οικογένειά του και τον ίδιο είναι εγγυημένα και όταν η επόμενη εργασία τον περιμένει μετά από μερικές εβδομάδες. Αν η μόνιμη και ισόβια εργασία είναι το υπέρτατο ιδανικό, ας επαναφέρουμε τη δουλοπαροικία. Το κράτος/ο φορολογούμενος πρέπει να πληρώνει τους ανέργους, όχι αυτούς που εργάζονται.

Εν κατακλείδι, αυτή η σύγχυση μεταξύ παραγωγής και κοινωνικής πολιτικής καταδικάζει την αγορά σε καχεξία και παράλληλα δεν αφήνει διαθέσιμους πόρους για την άσκηση ουσιαστικής κοινωνικής πολιτικής, καθώς αυτοί διοχετεύονται στη διατήρηση μη παραγωγικών επιχειρήσεων, αφήνοντας τελικά και την πίτα λειψή και τον σκύλο πεινασμένο.