Τετάρτη, Απριλίου 11, 2007

Ξανά για το ασφαλιστικό - Μια θεωρητική προσέγγιση

2030, οικοδομή, δέκα χρόνια πριν από τη σύνταξη.
-
Προσοχή, ακολουθεί ποστ βαρύ και τεχνοκρατικό.

Με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα στα ταμεία, αλλά και την άρνηση του κράτους και όλων των φορέων και κοινωνικών εταίρων να ασχοληθούν με το ασφαλιστικό ζήτημα (έρχονται και εκλογές), επανέρχομαι με μια πρόταση που νομίζω ότι θα έπρεπε να εξεταστεί και είχα αναφέρει και εδώ.

Λαμβάνοντας υπόψη:

1. Το γεγονός ότι πλέον τα ταμεία (τουλάχιστον τα περισσότερα) αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους με ίδιους πόρους, χωρίς ενίσχυση από το κράτος.

2. Τις αδικίες που προκύπτουν σε βάρος ομάδων ασφαλισμένων από το υπάρχον σύστημα, όπως, ενδεικτικά, α) η χρηματοδότηση των προνομιούχων ταμείων από τους φόρους όσων είναι ασφαλισμένοι σε άλλα, μη προνομιούχα ταμεία), β) η μη αναλογικότητα προς το εισόδημα των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών και άλλες διαφορές στον καθορισμό των εισφορών, της σύνταξης και των άλλων υπηρεσιών από ταμείο σε ταμείο.

3. Την απαράδεκτη de facto αποδοχή, με βάση το υπάρχον σύστημα, ότι ένας ηλικιωμένος που δεν έχει συγκεντρώσει αρκετά ένσημα πρέπει να αφεθεί να λιμοκτονήσει και την στάση μου υπέρ της αρχής ότι όλοι οι μη ικανοί προς εργασία και όσοι έχουν συμπληρώσει ένα όριο ηλικίας δικαιούνται να λαμβάνουν αξιοπρεπή σύνταξη.

4. Την κακοδιαχείριση των ταμείων και της κατασπατάλησης πόρων για τη διατήρηση μιας υπέρογκης γραφειοκρατίας·

5. Την ανικανότητα του συστήματος να ανταποκριθεί στις μελλοντικές του υποχρεώσεις έναντι των νεότερων ασφαλισμένων (η αντίληψη που φαίνεται να επικρατεί είναι να σώσουμε ό,τι μπορούμε για όσους πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα - αποφεύγοντας και το όποιο πολιτικό κόστος - και «έχει ο Θεός» για τους νέους ασφαλισμένους)

Προτείνω τα εξής:

1. Πλήρη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος από τη φορολογία, με αντίστοιχη κατάργηση του συνόλου των εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων και εξασφάλιση των απαιτούμενων πόρων από αντίστοιχη αύξηση των φόρων. Αυτό θα έχει τουλάχιστον τα εξής αποτελέσματα: α) εξάλειψη ενός πολύ μεγάλου μέρους της γραφειοκρατίας που βασανίζει επιχειρήσεις, επαγγελματίες και ασφαλισμένους, τονώνοντας και την επιχειρηματικότητα, β) περιορισμό της εισφοροδιαφυγής (αυτό βασίζεται στην υπόθεση ότι η εισφοροδιαφυγή είναι μεγαλύτερη της φοροδιαφυγής), γ) κατάργηση της αδικίας των διαφορετικών τρόπων υπολογισμού των εισφορών.

2. Ως συνέπεια και του σημείου (1), κατάργηση όλων των ταμείων και δημιουργία ενός, ενιαίου φορέα που θα παρέχει τις συντάξεις και θα διαχειρίζεται και την υγειονομική κάλυψη, αντί των ταμείων, από τους πόρους που θα προέρχονται από τη φορολογία. Πέραν το προφανούς οφέλους, της ισότιμης αντιμετώπισης όλων των ασφαλισμένων (ο όρος «ασφαλισμένοι» δεν θα έχει πλέον ιδιαίτερο νόημα, αφού δεν θα υπάρχουν «μη ασφαλισμένοι» ή ασφαλισμένοι υπό διαφορετικά καθεστώτα και όρους), αυτό θα μειώσει δραστικά το κόστος διαχείρισης του συστήματος. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας, καθώς με την ενιαία διαχείριση όλου του συστήματος καταργείται το κόστος της παράλληλης διατήρησης διαφορετικών συστημάτων διαχείρισης, ελέγχου, είσπραξης κ.λπ. Ο φορέας ο οποίος θα δημιουργηθεί θα είναι, από τη στιγμή που το όλο σύστημα εντάσσεται στη φορολογία, μάλλον δημόσιος ή θα υπόκειται σε έλεγχο από το δημόσιο με κάποιας μορφής ανεξαρτησία.

Με την ένταξη όλου του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στο Δημόσιο και με την άμεση χρηματοδότησή του από τον κρατικό προϋπολογισμό, λύνονται σε κάποιο βαθμό τα θέματα διαχείρισης των πόρων των ταμείων (τέτοιοι δεν θα υφίστανται). Το κράτος οφείλει να καλύπτει κάθε χρόνο το κόστος των συντάξεων όπως και κάθε άλλη κρατική δαπάνη (φυσικά, υπάρχει ένα άλλο μεγάλο ζήτημα, αυτό του απαρχαιωμένου συστήματος κατάρτισης των εθνικών προϋπολογισμών και γενικότερα της ανάγκης αναδιοργάνωσης της δημοσιονομικής διαχείρισης, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα).

3. Μια ίδια για όλους και επαρκής σύνταξη η οποία θα χορηγείται μετά τη συμπλήρωση ενός καθορισμένου ορίου ηλικίας και την απόσυρση από την αγορά εργασίας (με μοναδική εξαίρεση τη χορήγησή της νωρίτερα σε συγκεκριμένες κατηγορίες ανθυγιεινών επαγγελμάτων), ανεξαρτήτων χρόνου εργασίας, ενσήμων (τα οποία καταργούνται έτσι και αλλιώς) ή άλλων παραγόντων. Η σύνταξη και η στήριξη του ανίκανου προς εργασία γενικότερα είναι κοινωνικό αγαθό, δεν πρέπει να έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα. Έτσι και αλλιώς, με τις υπάρχουσες συνθήκες, η λειτουργία του συστήματος σε ανταποδοτική βάση είναι αδύνατη. Αυτό το οποίο εφαρμόζεται σήμερα είναι ότι οι προηγούμενες γενιές συνταξιούχων χρηματοδοτούνται από τους σημερινούς εργαζόμενους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν ένα ζοφερό μέλλον, καθώς καθίσταται όλο και πιο φανερό ότι οι επόμενες γενιές που θα κληθούν να χρηματοδοτήσουν τις δικές τους συντάξεις θα αδυνατούν να ανταποκριθούν. Το αποτέλεσμα είναι όλες αυτές οι ρυθμίσεις που μετακυλύουν το πρόβλημα στους νέους εργαζόμενους (όπου το πολιτικό κόστος είναι μικρότερο - ο εικοσάρης δεν σκέφτεται τη σύνταξή του και δεν αντιδρά), τα δικαιώματα των οποίων μειώνονται διαρκώς. Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις πρέπει να χρηματοδοτούν την κοινή σύνταξη, ο κάθε ένας σύμφωνα με τις δυνατότητές του. Φυσικά, κανένας δεν εμποδίζει κάποιον ο οποίος εργάζεται και έχει υψηλές αποδοχές και επιθυμεί υψηλότερη σύνταξη να μετάσχει παράλληλα σε κάποιο ιδιωτικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα.

Επίλογος:
Φυσικά, για όλα αυτά απαιτείται να γίνουν οι σχετικές μελέτες με βάση τα πραγματικά στοιχεία. Ωστόσο, πιστεύω ότι αυτή είναι μια προσέγγιση που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, αλλά η οποία κατανοώ ότι θίγει πολλά συμφέροντα, υπαρκτά (γραφειοκρατών, παντοειδών στελεχών και λοιπών παρασίτων), αλλά και ανύπαρκτα (φόβος ορισμένων τάξεων εργαζομένων για απώλεια προνομίων - τα οποία έτσι και αλλιώς δεν νομίζω ότι θα διατηρήσουν). Τα παραπάνω είναι μια απλή, αλλά απολύτως πρακτική προσέγγιση, δεν υπάρχει τίποτα το ουτοπικό. Επίσης, τίποτα από τα παραπάνω δεν αντιβαίνει στους κανόνες της ελεύθερης οικονομίας, η κοινωνική ασφάλιση είναι θέμα εκτός της αγοράς. Θα έλεγα μάλιστα ότι με την παραπάνω προσέγγιση καταργούνται πολλές στρεβλώσεις και διακρίσεις σε βάρος ορισμένων επιχειρήσεων ή δραστηριοτήτων και, για τους λόγους που προανέφερα, οι επιχειρήσεις απαλλάσσονται από μεγάλο μέρος της γραφειοκρατίας και τονώνεται η επιχειρηματικότητα.

Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν οι τελικοί πόροι που μπορούν να προκύψουν - από μια σε λογικά πλαίσια αύξηση της φορολογίας συν τον περιορισμό του κόστους (άμεσο και έμμεσο) από την κατάργηση της γραφειοκρατίας, μείον τις εισφορές που θα καταργηθούν - μπορούν να εξασφαλίσουν μια «επαρκή και καθολική» σύνταξη. Αυτό πρέπει να διερευνηθεί.

6 σχόλια:

Lion είπε...

Καλημερα, πολυ καλο κειμενο περαστικε και "ψαγμενο". Συμφωνουμε στις διαπιστωσεις και στην αναγκη δρασης. Στις προτεινομενες λυσεις εχω καποιες διαφορετικες προτασεις (προσπαθω μανιωδως ν' αποφυγω το σεντονι αλλα δεν θα τα καταφερω τελικα ;-) )

Θα προτιμουσα το κρατος να παρεχει ενα μινιμουμ διαβιωσης σε ολους ανεξαιρετως τους πολιτες. Ασχετως ηλικιας, επαγγελματος, αν δουλευουν η οχι. Οποιος δεν εχει αρκετα, παιρνει απο το κρατος ενα ποσον Χ, αρκετο για να ζησει μια απλη ζωη (συν υγειονομικη περιθαλψη). Τα εξοδα αυτα καλυπτονται απο φορους. Δηλ. η κοινωνια βοηθαει συνολικα τα πιο αδυναμα μελη της.

Απο κει και περα, πληρης καταργηση ολων των ταμειων, συνταξεων κλπ. και αναθεση του συνταξιοδοτικου σε ιδιωτικους ασφαλιστικους φορεις. Θα υπαρχει ανταγωνισμος, θα υπαρχουν ελαχιστα γραφειοκρατικα εξοδα και ο καθε πολιτης θα μπορει να διαλεξει, που θα δωσει, πόσα θα δωσει και πόσα θα παρει σαν συνταξη.

Το κρατος θα εχει εναν αυστηρο εποπτικο ρολο. Δηλ. θα δεν επιτρεπεται στον καθε σκιτζη να φτιαξει ασφαλιστικη εταιρεια και να φαει τα λεφτα του κοσμου. Το κρατος θα ελεγχει συνεχως τις εταιρειες, ωστε τα οικονομικα τους να ειναι αψογα και να μπορουν να πληρωσουν τους πελατες τους.

Σε ενα ενδιαμεσο σταδιο προβλεπεται μια "μεταφορα" των σημερινων ασφαλισμενων στις ιδιωτικες ασφ. εταιρειες.

Το κρατος γλυτωνει πολλα λεφτα, γιατι οι ελεγχοι ειναι φτηνοτεροι απο την ιδια την ασφαλιση. Οι πολιτες εχουν μεγαλυτερη συνταξη, λιγοτερους φορους και λιγοτερη γραφειοκρατια.

Το κερασακι: οσα γραφω ειναι γνωστα και δοκιμασμενα σε αλλα κρατη εδω και κατι δεκαετιες. Οι πολιτικοι μας τα ξερουν πολυ καλα. Το ερωτημα δεν ειναι "ποιο ασφαλιστικο συστημα ειναι καλυτερο". Το ερωτημα ειναι "γιατι οι πολιτικοι μας γνωριζουν το καλυτερο και το αγνοουν επιδεικτικα; Και γιατι εμεις τους ανεχομαστε;"

Συγνωμη για το σινδονιον πρωινιατικα.

Περαστικός είπε...

Καλησπέρα Dralion, το σύστημα που προτείνεις πράγματι εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και θα το προτιμούσα χίλιες φορές από το υπάρχον σύστημα. Αυτή τη στιγμή, ο στρατός κατοχής μας υποχρεώνει να δεχόμαστε τις άθλιες υπηρεσίες των αποκλειστικών ταμείων. Σε αυτό το ποστ ήθελα να παρουσιάσω μια εναλλακτική προσέγγιση που θα μετατόπιζε όλο το ασφαλιστικό σύστημα σε μια εντελώς διαφορετική βάση, απαλλάσσοντας την κοινωνία από σχεδόν όλο το γραφειοκρατικό βάρος του και συνδέοντάς το όχι πλέον με κάποιες εισφορές των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, αλλά με το σύνολο του παραγόμενου πλούτου στη χώρα. Ιδανικό αυτό που προτείνεις για ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης, αλλά έχω αμφιβολίες για το κατά πόσο μπορεί να εφαρμοστεί, καθώς πέραν της εξασφάλισης πόρων πρέπει να αποφευχθεί και το πρόβλημα αυτών που θα βολευτούν με αυτό τον τρόπο και θα πάψουν να προσπαθούν για κάτι καλύτερο. Βεβαίως, κάτι πιο εφικτό είναι ένα υγιές κράτος πρόνοιας που παρέχει, στα ικανά άτομα, όχι χρηματικές ενισχύσεις αλλά υπηρεσίες και παροχές (περίθαλψη, υψηλής ποιότητας δημόσια παιδεία - παράλληλα με την ιδιωτική, υπέρμαχος της οποίας είμαι - μέριμνα για τα παιδιά κ.λπ.) και βοήθεια για επανένταξη. Βεβαίως, για όλα αυτά πρέπει πρώτα να εξασφαλίζονται επαρκείς πόροι. Τέλος, μπορείς να αφήνεις όσα σεντόνια θέλεις :-)

Lion είπε...

Καλημερα,

ειναι δυσκολο να περιγραψεις ενα ασφαλιστικο συστημα σε ενα σχολιο.
Μερικες διευκρινησεις και επιχειρηματα:

α) Ναι, μερικοι θα εκμεταλλευτουν το "μινιμουμ διαβιωσης" που θα παιρνουν απο το κρατος σαν αφορμη για να μην δουλεψουν ποτέ στην ζωη τους. Η εμπειρια δειχνει, οτι αποτελουν μικρο ποσοστο. Αντι να κυνηγαμε το 0.5% με νομους και γραφειοκρατιες, ας το αφησουμε.
Μια υγιης κοινωνια πρεπει να μπορει να θρεψει και μερικα "μαυρα προβατα".
Εξ αλλου παντα ειχα μια συμπαθεια, σε οσους συνειδητα δεν θελουν να ενταχθουν στους κοινωνικους μηχανισμους. Ας τους το επιτρεψουμε.
Υπενθυμιζω οτι μιλαω εκ πειρας και οχι με βαση καποιο ιδεωδες, που το εβγαλα απ' το κεφαλι μου.

β) Αυτο που προτεινω περιεχει την αποδεσμευση των ασφαλιστικων εισφορων απο τους μισθους. Ολοι οι πολιτες εχουν υποχρεωση + δικαιωμα να ασφαλιστουν. Αυτο ειναι ανεξαρτητο απο το αν ειναι μισθωτοι η οχι. Η ασφαλιση πληρωνεται απο τον μισθο τους (που μεγαλωνει αναλογα, αφου η εργοδοσια δεν πληρωνει τιποτα).

Η ασφαλιστικη εισφορα και το υψος της συνταξης δεν καθοριζονται απο το υψος του μισθου (οπως σημερα). Ουτε υποκεινται σε κυβερνητικες αποφασεις.
Το δουναι-λαβειν αφορα μονο τον ασφαλισμενο πολιτη και την ιδιωτικη ασφαλιστικη εταιρεια.
Μπορει καποιος να θελει μια "μινιμουμ" ασφαλεια και να πληρωνει ελαχιστα ασφαλιστρα, καποιος αλλος να θελει μαξιμουμ εξασφαλιση στα γεραματα και να πληρωνει αναλογα ψηλα ασφαλιστρα.
Ολα ειναι ιδιωτικη συμφωνια.

Το μονο πραγμα που ελεγχει (αυστηρα) το κρατος, ειναι οτι η ασφ. εταιρεια πρεπει να εχει "γερα" οικονομικα στοιχεια. Με τον συνεχη ελεγχο, δεν υπαρχει ο κινδυνος να φαληρισει η ασφ. εταιρεια και να μεινουν οι ασφαλισμενοι πελατες στον δρομο.

.liketobite είπε...

Καλησπέρα,

Αν και δεν είμαι εδώ για να συμφωνήσω ή να διαφωνήσω με τις προτάσεις, θέλω να ΄δωσω' ένα παρών απλά και μόνο γιατί θεωρώ εξαιρετικής σημασίας το θέμα σας και λυπάμαι πολύ βλέποντας τον μικρό αριθμό των σχολίων.

φιλικά
LikeTobite

Περαστικός είπε...

Καλημέρα Liketobite, είστε ευπρόσδεκτος.

ΓΑΪΔΑΡΑ είπε...

ένα ακόμη σοβαρό θέμα για το οποίο είμαι απαισιόδοξη... επίσης έχω την εντύπωση ότι το πρόβλημα δεν είναι το τι θα κάνουν οι όποιοι είναι στην εξουσία για το ασφαλιστικό... το ζήτημα κατ' εμέ είναι ότι κανείς τους δεν έχει την ειλικρινή διάθεση να ασχοληθεί με τέτοια ζητήματα που θα βελτίωναν την ζωή των πολιτών αυτής της χώρας... κανείς τους δεν έχει πια σαν στόχο να αφήσει πίσω του ένα έργο ανάπτυξης άξιο αποδοχής απο όλους τους έλληνες και γιατί όχι απο την επόμενη κυβέρνηση ώστε να το συνεχίσει και να το βελτιώσει ενδεχομένως... κοινώς δεν τους ενδιαφέρει... και όσο βλέπουν ότι δεν τους τιμωρεί με την ψήφο τους κανείς τόσο θα αδιαφορούν κλπ κλπ... ίσως είμαι μηδενιστική αλλά αυτά εισπράττω... έτσι πιστεύω ότι ΚΑΙ ξέρουν τι θα έπρεπε να κάνουν για να υπάρξει ανάκαμψη των ταμείων ΚΑΙ τις δυνατότητες έχουν για να δώσουν ανάσες σε συνταξιούχους και μη... αλλά διάθεση και θέληση ΔΕΝ υπάρχει... έχω απίστευτες κρατήσεις και δεν νομίζω να πάρω σύνταξη ποτέ... μακάρι να κάνω λάθος... εγώ μπορώ να τους τιμωρήσω μη επιλέγοντας τον μονόφθαλμο απο τον τυφλό για το σκοτάδι που έφεραν... αλλά...