Το τελευταίο επιχείρημά του ήτο εξαιρετικά δυνατό.Χρησιμοποιούμε αυχνά τη λέξη "διάλογος" σαν να επρόκειτο για κάτι το δεδομένο. Κάθε άλλο. Η ικανότητα διεξαγωγής διαλόγου, αληθινού διαλόγου, προς αναζήτηση της αληθείας, είναι κάτι που καλλιεργείται με προσπάθεια και κόπο. Μερικοί τύποι που φωνασκούν γύρω από ένα τραπεζάκι, ή σε ένα forum ή σε ένα blog, με τον καθένα πεπεισμένο ότι αποστολή του είναι να πείσει τους άλλους και να τους κάνει να παραδεχθούν την κατωτερότητα των απόψεών τους δεν συνιστά αληθινό διάλογο.
Κατ' αρχήν, ο διάλογος έχει κανόνες. Το θέμα της συζήτησης πρέπει να είναι καθορισμένο και κατανοητό από όλες τις πλευρές και όχι να μετατοπίζεται διαρκώς. Πόσο συχνά δεν συμβαίνει σε συζητήσεις ο κάθε ένας να μιλάει και να επιχειρηματολογεί για κάτι διαφορετικό από τους συνομιλητές του χωρίς να βγαίνει άκρη; Επίσης, ο καλός συνομιλητής τοποθετείται απέναντι στις ακριβείς θέσεις του άλλου.
Δυστυχώς, αυτό παραβιάζεται συνεχώς. Συνήθως, ανάλογα με τις προκαταλήψεις και τις ιδεοληψίες που κουβαλάει, κάθε συζητητής απαντάει σε αυτό που ο ίδιος έχει προαποφασίσει ότι είναι οι θέσεις του άλλου, με βάση κάποια στερεότυπα, χωρίς καν να δίνει προσοχή στα επιχειρήματά του. Βεβαίως, πολλές φορές αυτό γίνεται και εσκεμμένα από κακόπιστους συζητητές που συνηθίζουν να τροποποιούν περισσότερο ή λιγότερο τις αντίπαλες θέσεις ώστε να τις καθιστούν πιο ευάλωτες (στην ορολογία της λογικής αυτή η εσκεμμένη παραποίηση των απόψεων της άλλης πλευράς ονομάζεται "straw man fallacy" καθώς ο συζητητής κατασκευάζει ένα αδύναμο "σκιάχτρο" των άλλων θέσεων στο οποίο επιτίθεται).
Βεβαίως, αυτό δεν είναι το μόνο σφάλμα που διαπράττεται σε μια συζήτηση, αθέλητα ή ηθελημένα. Για να μην σας κουράσω, αναφέρω συνοπτικά την επίκληση της πλειοψηφίας ως επιχείρημα (αφού οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η Γη είναι επίπεδη...), την επίκληση της έλλειψης αρνητικής απόδειξης (αφού κανένας δεν έχει αποδείξει ότι ΔΕΝ υπάρχει σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο μια τεράστια τσαγιέρα, πρέπει να δεχθούμε ότι υπάρχει), την εκμετάλλευση των διαφορετικών εννοιών που μπορεί να έχει μια λέξη δίδοντάς της κάθε φορά αυτή που μας συμφέρει ("υπολογίζω πάντα σωστά τα δεδομένα", "δεν μου αρέσουν οι υπολογιστές, υστερόβουλοι άνθρωποι"), τη συμπερίληψη της προς απόδειξη θέσης στα δεδομένα με κάποια άλλη διατύπωση (τα φυτοφάρμακα είναι πάντα επιβλαβή καθώς τα χημικά προϊόντα είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο), το συμπέρασμα ότι δύο γεγονότα συνδέονται με σχέση αιτίου - αιτιατού επειδή ακολουθούν το ένα το άλλο (κάθε πρωί κράζουν τα κοκόρια και ανατέλλει ο ήλιος, άρα, οι κόκορες κάνουν τον ήλιο να ανατέλλει), τις επιθέσεις στο συνομιλητή και όχι στις θέσεις του (ad hominem - είναι φασίστας, κομούνι, δεν έχει βγάλει ούτε λύκειο). Η λίστα μπορεί να συνεχιστεί και άλλο. Για τα λογικά σφάλματα προτείνω, αν ενδιαφέρεστε, να ρίξετε μια ματιά στη Wikipedia, στο λήμμα logical fallacy.
Αφορμή για να τα γράψω όλα αυτά είναι τα όσα βλέπω στα σχόλια πολλών blog (αν και σίγουρα δεν περιορίζεται εκεί), κυρίως μεγάλης επισκεψιμότητας, όπου κάποιες φορές οι χαρακτηρισμοί, τα επίθετα και ο παραλογισμός περισσεύουν, αλλά η ουσία σπανίζει. Δεν ξέρω τι είναι αυτό που κάνει κάποιο σχολιαστή αντί να αναφέρει συγκροτημένα την άποψή του, αν κρίνει ότι έχει κάποια άποψη να εισφέρει σε κάποια συζήτηση, να επιτίθεται στους άλλους σχολιαστές επειδή έχουν άλλη άποψη. Ίσως για πολλούς ανθρώπους η συζήτηση να είναι μια αντιπαράθεση "εγώ". Το ζητούμενο δεν είναι να γνωρίσουν άλλες απόψεις και να προσφέρουν τη δική τους οπτική, το δικό τους παράθυρο στην πραγματικότητα, αλλά να κατισχύσουν και να κυριαρχήσουν. Σαν να πιστεύουν ότι βρίσκονται σε μια αρένα με σκοπό να σφάξουν τους άλλους μονομάχους για να αποδείξουν την ανωτερότητά τους (συνήθως βέβαια το μόνο που καταφέρνουν είναι να δείχνουν την ανοησία τους).
Διάβασα πρόσφατα ένα εξαιρετικό βιβλίο, την "Εριστική Διαλεκτική" του Schopenhauer από τις εκδόσεις PRINTA. Αναφέρει εκεί ο μεγάλος δάσκαλος ότι πολλοί άνθρωποι όταν αντιλαμβάνονται ότι υστερούν σε μια συζήτηση νοιώθουν μια τέτοια απειλή για το εγώ τους ώστε να χάνουν τον έλεγχό τους (πόσες φορές δεν το βλέπουμε αυτό;). Αναφέρει επίσης ότι είναι δύσκολο να βρεις συνομιλητές που αντιλαμβάνονται ότι ο διάλογος είναι μια αναζήτηση της αλήθειας, ότι σκοπός του είναι να βοηθάει όλους τους μετέχοντας σε αυτή την αναζήτηση. Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι τον αντιμετωπίζουν ως μια αντιπαράθεση "εγώ" και μετέρχονται κάθε είδους τεχνάσματος για να επικρατήσουν. Μάλιστα, ένα απαίδευτο κοινό είναι εύκολο να θεωρήσει ότι "νικητής" μιας συζήτησης είναι αυτός με τα πιο σαθρά και "εξυπναδίστικα" επιχειρήματα, ενώ ένας καλόπιστος συνομιλητής είναι αδύνατον να τα βγάλει πέρα με κάποιον ο οποίος χρησιμοποιεί διαρκώς διάφορα τεχνάσματα, είναι απλώς χάσιμο χρόνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ή ανταποδίδεις με τα ίδια μέσα ή διακόπτεις τη συζήτηση. Οι καλοί συζητητές επιχειρηματολογούν ad rem (επί της ουσίας), οι κακοί συζητητές επιτίθενται, κολλούν ετικέτες στους άλλους και μετέρχονται τεχνασμάτων. Η συμβουλή του λοιπόν είναι ότι πρέπει να επιλέγουμε προσεκτικά εκείνους με τους οποίους συνδιαλεγόμαστε. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα διαπιστώσετε κακοπιστία, ανοησία και προκλητικότητα, απλά στρέψτε την πλάτη.
8 σχόλια:
Αχ, οι λογικές πλάνες... Μεγάλο κεφάλαιο άνοιξες.
Επειδή η αλήθεια είναι κάπως φευγαλέα ως έννοια (και μερικές φορές και υποκειμενική), θα μπορούσαμε, νομίζω, να θέτουμε πρώτα έναν πιο "κοντινό" στόχο σε κάθε συζήτηση: να κατανοήσουμε τις απόψεις του άλλου.
Και κάτι άψογο που μου έχει πει γνωστός μου: "Αν ξανακούσω κανέναν να μου λέει 'σε τι επιχειρήματα το στηρίζεις αυτό' θα του σπάσω το κεφάλι".
Ίσως να φταίει η εποχή του ωραίου και υψηλού ανταγωνισμού, Περαστικέ. Μας έχει ποτίσει όλους. Γι' αυτό ας καθίσουμε σε αυτή τη γωνίτσα του Διαδικτύου, στον ιντερνετικό κηπάκο μας κι ας ανταλλάσσουμε μια καλημέρα με τους φίλους μας περαστικούς.
Σίγουρα cyrusgeo, ο πιο εφικτός στόχος μιας συζήτησης είναι να προσπαθήσουμε να γίνουμε κατανοητοί από τους άλλους ή, τουλάχιστον, να παρουσιάσουμε και εμείς την άποψή μας με καλή διάθεση, να αφήσουμε το λιθαράκι μας, και πού ξέρεις, μπορεί να φανεί χρήσιμο και σε κάποιον άλλο. Δυστυχώς, μερικοί διακατέχονται από ιεραποστολικό ζήλο και το μόνο που μοιάζουν να θέλουν είναι να υπερισχύσουν έναντι των άλλων. Το φαινόμενο είναι γνωστό σε μερικές στήλες σχολίων, εμπάθεια, συνεχείς προσωπικές αναφορές, χαρακτηρισμοί, συνεχείς απαντήσεις στα σχόλια των άλλων, μην τυχόν και πέσει τίποτα κάτω.
Από εκεί και πέρα έχουν τη χρησιμότητά τους αυτοί οι κανόνες και σε βοηθούν να διασκεδάζεις και λίγο μετρώντας τα λάθη σε δημόσιες συζητήσεις.
Καλημέρα ou ming!
Φίλτατε Περαστικέ,
μόλις αναπτύξατε ένα από τα θέματα πού σκεφτόμουν να θίξω στο νεοσύστατο (μωρό,μόλις 24 ωρών) blogagi μου.
Σ 'ευχαριστώ :-)!
Και θα το έθιγα, γιατί δεν έχω ξεπεράσει, ακόμα, το "διάλογο" - διαμάχη, που διαδραματίστηκε ΠΡΙΝ 1 ΧΡΟΝΟ, σε παρακαλώ δηλαδή, φαντάσου πόσο επώδυνος ήτο, στο σπίτι φίλων, ένα κρύο βράδυ του χειμώνα, κάπου ανάμεσα 00:00 με 05:00 το πρωί.
Δε θα σε κουράσω με το θέμα της συζήτησης, η οποία ξεκίνησε ως μία ανώδυνη ανεκδοτολογική εξιστόρηση συμβάντος και κατέληξε σε τραγωδία,
αλλά ούτε με τις θέσεις των 2 πλευρών(στη μία πλευρά του ρινγκ εγώ και στην άλλη ...οι υπόλοιποι 4). Το μόνο ευτυχές γεγονός στην όλη υπόθεση, το οποίο άντεξε μόνο για 20 λεπτά και μετά πτοήθηκε, ήταν ο καλός μου σύντροφος που προσπάθησε να εμφυσήσει μίαν αύρα σκεπτικισμού και αναζήτησης στην, κατά τ' άλλα δύσκολου θέματος, συζήτηση.
Όμως, η αφεντιά μου δεν άντεχε να βλέπει την αδικία να διαπράττεται μπροστά στα μάτια της και όρμησα στη συζήτηση με όλο μου το είναι και στίβοντας το μυαλό μου για ιδέες και ανοίγοντας τ' αυτιά μου, μήπως τυχόν και έχω άδικο, βρε αδερφέ, ή μήπως πέσει και τίποτα καινούριο στο τραπέζι και φυσικά βρίζοντας, τον κατά τ' άλλα σοφό, σύντροφό μου, που το βούλωσε και ξαναβούτηξε στον μπακλαβά.
Κατά τις 02:00, λοιπόν, εκεί που ΌΛΕΣ μου οι ερωτήσεις έχουν αρχίσει και απαντούνται με την έκφραση "Μα γιατί έτσι το θέλει η Μητέρα Φύση" και τίποτε άλλο, ο καλός μου σύντροφος επεμβαίνει με τη σκέψη, ότι γι αυτό το θέμα δεν ξέρουμε αν έχουν γίνει ακόμα επιστημονικές έρευνες, οπότε δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τις συνέπειες αυτού του καινούριου φαινομένου (χαρά μου, δε συνέχιζες το μπακλαβά καλύτερα;;;).
σιωπή...
σιωπή...
μασούλημα(η συνέχεια του μπακλαβά)
σιωπή...
-Η αφεντιά μου: "Σωστά, έχεις δίκιο, καλέ μου(!;!;).Παιδιά, αυτό μπορούμε να το να το ψάξουμε."
-Οι 4: "Μα γιατί έτσι το θέλει η Μητέρα Φύση".
Κι εκεί, φίλε μου, παρέδωσα...
Είπα: "εντάξει, ρε παιδιά, αν νομίζετε ότι έτσι είναι τα πράγματα τί να πω...
Kαι σκάει η βόμβα από τον πρεσβύτερο των 4, άρα και σοφότερο(;;;):
Μου έθεσε ως τεκμηρίωση των ΔΙΚΩΝ μου απόψεων μία πολιτικώς ορθή περιγραφή του εαυτού μου ως αριστερή, (άρα και επιπόλαιη και μια μέρα, όταν μεγαλώσω, θα μάθω κι εγώ τί εστί κοινωνία).
Η απάντηση πού πήρε, ήταν ότι καλά θα κάνει να βουτάει τη γλώσσα του στο μυαλό του, διότι:
1.είμαι αρκετά μεγάλη για ν' αλλάξει η κούτρα μου κι ότι το κακό έχει ήδη γίνει, άρα δε θα μάθω ποτέ.
2.ο περιγραφικός μου χαρακτηρισμός ως αριστερή δεν ισχύει ούτε ως επιχείρημα ούτε ως δικαιολογία για τις απόψεις μου, γιατί έχω δηλώσει τις πολιτικές μου απόψεις στην παρέα εδώ και καιρό και γιατί δεν έχει να κάνει σε τίποτα με το θέμα μας και τέλος
να το βουλώσει, γιατί αλλιώς θα τον κατηγορήσω για τον, πιο επιδέξια καμουφλαρισμένο, συντηρητικό δεξιό, πού γεννήθηκε ποτέ.
Ναι, έπεσα σ' αυτό το επίπεδο.
Και ναι, κυρίες και κύριοι, μέσα σε 3 λεπτά, τόσο κράτησε ο ήρεμος, αλλά φορτισμένος λόγος μου, όλοι έμειναν άφωνοι και με το στόμα ανοιχτό (και χωρίς μπακλαβά), γιατί παραβίασα τον άγραφο κανόνα της (κολλητής) παρέας:
"Το σεβασμό στις διαφορετικές απόψεις"
Κι αυτό, όχι γιατί απείλησα να χαρακτήρισω ευθέως τον συνομιλητή μου (που το έκανε πρώτος και φυσικά όχι ευθέως), αλλά, γιατί τόλμησα να εκφράσω τη δική μου διαφορετική άποψη και να την υπερασπιστώ (sic).
Έτσι, λοιπόν, παίχτηκε η τελευταία πράξη της παράστασης: "Είμαστε μία κολλητή παρέα από 6 διαφορετικά άτομα , που μαζευόμαστε κάθε εβδομάδα και μασουλώντας ανταλλάσουμε τις απόψεις μας και μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο και όλοι από κάτι καινούργιο".
Δεν ξανασυναντηθήκαμε από τότε, αν και έχουμε παραμείνει "γνωστοί".
Η εξιστόρηση των γεγονότων, με αφορμή το σοβαρότατο και πολύ καλό post σου, το μόνο που προσέφερε, εκτός από βαρεμάρα, ήταν μία αίσθηση τέλους στην ιστορία μου, για μένα.Σου υπόσχομαι ότι την επόμενη φορά που θα μου έρθει η παρόρμηση να γράψω την ιστορία της ζωής μου, αντί για ένα απλό comment, θα προωθήσω την παρόρμησή μου στο δικό μου blog.
Μέχρι τότε, σ' ευχαριστώ για τη φιλοξενία.
Υ.Γ. Kαι έχουν γίνει επιστημονικές έρευνες και οι συνέπειες είναι θετικές.
Εδώ και χρόνια έχω πάψει να συμμετέχω σε διαλόγους άνευ ουσίας .
Προσωπικά την στρέφω την πλάτη , αλλά αν επιμένουν ... κακό δικό τους ! (Οσο άσχημο κι'αν ακούγεται αυτό!)
Καλωσόρισες artanis στα blog. Είμαι σίγουρος ότι πολύς κόσμος έχει παρόμοιες εμπειρίες και χαμένες φιλίες με παρόμοιες αφορμές. Είναι εύκολο για μια συζήτηση να εκφυλιστεί από ανταλλάγή απόψεων σε αγώνα μεταξύ "εγώ".
Και εγώ ellinida έχω γίνει πολύ επιλεκτικός σχετικά με το με ποιους συζητώ σοβαρά και αυτό δεν έχει να κάνει με το αν συμφωνούν ή διαφωνούν μαζί μου. Όταν βρεθώ αναγκαστικά με ανθρώπους με τους οποίους γνωρίζω ότι δεν μπορεί να γίνει συζήτηση και αυτοί αρχίσουν να καταπιάνονται με κάποιο θέμα, συνήθως είμαι προσεκτικός, συγκαταβατικός ή απέχω την περισσότερη ώρα ή κάνω χιουμοριστικές αναφορές, κάτι που εκτονώνει και τις εντάσεις που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ τους.
Είπες περαστικός: "Συνήθως, ανάλογα με τις προκαταλήψεις και τις ιδεοληψίες που κουβαλάει, κάθε συζητητής απαντάει σε αυτό που ο ίδιος έχει προαποφασίσει ότι είναι οι θέσεις του άλλου, με βάση κάποια στερεότυπα, χωρίς καν να δίνει προσοχή στα επιχειρήματά του."
Οι άνθρωποι σπάνια είναι διατεθειμένοι να διαλεχθούν. Αυτό που κυρίως θέλουν είναι κάποιον να τους ακούσει.
Αληθινό glenn, μακάρι μόνο να άκουγαν πού και πού και τους άλλους.
Δημοσίευση σχολίου