Τρίτη, Απριλίου 15, 2008

Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από την υφήλιο

- Έλα μωρέ, τι ακούς τους καταστροφολόγους;
.
Τα σύννεφα, αντί να αραιώνουν πυκνώνουν και πάνω από όλη την υφήλειο πλανάται το φάντασμα του Μάλθους. Τα αγαθά σπανίζουν, οι τιμές ανεβαίνουν, το περιβάλλον φτάνει στα όριά του, αν δεν τα έχει φτάσει ήδη. Ενδεικτική της κατάστασης η κρίση στην αγορά τροφίμων, που σε μεγάλο βαθμό, κατά το ένα τρίτο άκουσα να λένε, οφείλεται στα βιοκαύσιμα. Να υποθέσω ότι το υπόλοιπο ποσοστό οφείλεται στην αυξημένη ζήτηση από πληθυσμούς που θέλουν επιτέλους να προσεγγίσουν τα επίπεδα διαβίωσης των ανεπτυγμένων χωρών; Ο κόσμος έχει γίνει πολύ μικρός. Τραβάς την κουβέρτα περιχαρής που βρήκες τρόπο να καλύψεις την ανάγκη σου να γεμίζεις με βενζίνη το 4x4 για να πηγαίνεις βόλτα τη γκόμενα ή την οικογένεια και αφήνεις ξεσκέπαστη την πείνα των ανθρώπων των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών. Η τεχνολογία προοδεύει, η παραγωγικότητα αυξάνεται, αλλά δεν προλαβαίνουν. Η ειρωνεία είναι ότι ακριβώς αυτή η βελτίωση της παραγωγικότητας επιδεινώνει την κατάσταση και επιταχύνει την πορεία προς το αδιέξοδο ή, αν προτιμάτε, την κρίση. Όχι μόνο διότι αυτή ενισχύει ακόμη περισσότερο την αύξηση του πληθυσμού και εκτοξεύει τη ζήτηση, αλλά και αυξάνει την κατανάλωση των φυσικών πόρων. Δυστυχώς, στην κλασική οικονομική αντίληψη, δεν λαμβάνεται υπόψη κάποιο όριο των φυσικών πόρων, έστω εντός ενός χρονικού ορίζοντα. Δεν λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ο Κινέζος θα ζητάει όλο και περισσότερα, τώρα που παράγει και περισσότερα από αυτά που χρειάζεσαι εσύ φίλε μου, και μιλάμε για το ένα έκτο ή περισσότερο της ανθρωπότητας.

Σε τι ελπίζουμε; Στο να μας επιτρέψει η τεχνολογία να μετατρέψουμε το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη σε αγροκτήματα και κτηνοτροφικές μονάδες και το υπόλοιπο σε ελεεινές πόλεις όπου θα συνωστίζονται μισοτρελαμένες και εξαγριωμένες, από τον συνωστισμό, μάζες που θα αλληλοσφάζονται πάνω στη μανία και στην απελπισία τους; Οι περισσότεροι άνθρωποι, έχουν την τάση να τα προσπερνούν αυτά επαναπαυόμενοι στη για πολύ καιρό γενικά καλή πορεία των πραγμάτων, σε χώρες όπως και η δική μας, κάτι που θεωρούν, χωρίς αυτό να αποτελεί λογικό επιχείρημα, ως τεκμήριο και μιας μελλοντικής αντίστοιχης πορείας. Ένα πλοίο των τρελών που πλέει ακάθεκτο προς το χείλος του καταρράκτη, «τι λες βρε αδελφέ, καλά δεν πλεύσαμε στο ποτάμι μέχρι σήμερα;», «Φάε σήμερα, βίασε τη Γη σήμερα, έχει για αύριο ο Θεός».

Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε... και επί Γης κόλαση.

Ελπίζω να είμαι απαισιόδοξος και να κάνω ένα μεγάλο λάθος.
.
Υ.Γ. Ομολογώ ότι η προοπτική της καταστροφής ενός κόσμου όπου ο άνθρωπος πωλεί τον άνθρωπο κομμάτι, κομμάτι, δεν μου είναι δυσάρεστη. Βέβαια, δεν είμαι τόσο αισιόδοξος ώστε να ελπίζω ότι η όποια κρίση θα σημάνει την απαρχή μιας νέας κοινωνίας ή, ακόμη καλύτερα, το τέλος της ανθρωπότητας.

16 σχόλια:

.......marmarigi....... είπε...

swstes paratiriseis ,apo to kako sto xeirotero , den peirazei ean ekleipsoyme ws eidos, tha anpneysei o planitis

Yellow Kid είπε...

"Δε βαριέσαι....

....έέέέέχει ο Θεός....."

Χωρίς πλάκα, πολύ καλό Περαστικέ!

cynical είπε...

καλημέρα Περαστικέ. Και όμως στη Δύση κάνουμε το παν να μειωθεί ο αγροτικός τομέας στο 10% και λιγότερο και από την άλλη σαν λύση προωθούν τα γενετικά τροποποιημένα.
Πιστεύεις όντως ότι τα τρόφιμα σπανίζουν και ότι οι σημειούμενες αυξήσεις οφείλονται στο λόγο αυτό;

Περαστικός είπε...

Γεια σου, κρασί και νερό στα όνειρά μας.

Ευχαριστώ Yellow Kid, απλώς έθιξα κάποια θέματα, ως ερέθισμα, ανάλυση δεν έκανα (ας όψεται η δουλειά).

Γεια σου Cynical. Το πρόβλημα δεν είναι ειδικά ο αγροτικός τομέας. Πάρε και τον τομέα της ενέργειας, τη σπανιότητα του νερού, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ανάπτυξης χωρών με τεράστιους πληθυσμούς που μέχρι τώρα ζούσαν στη φτώχεια.

Για τα τρόφιμα: Η μείωση του γεωργικού τομέα στη Δύση θα μπορούσε να ευνοήσει τις οικονομίες του τρίτου κόσμου που θα μας προμήθευαν με αυτά τα αγαθά. Το θέμα βέβαια είναι ότι εμείς αγοράζουμε την παραγωγή τους, αλλά αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα, καθώς δεν μένουν επαρκείς ποσότητες τροφίμων για κατανάλωση σε αυτές τις χώρες και τώρα ήλθαν και τα βιοκαύσιμα σε συνδυασμό με την άνοδο των τιμών της ενέργειας που αυξάνει το κόστος παραγωγής και μπήκε το κερασάκι στην τούρτα. Τα διαθέσιμα τρόφιμα για κατανάλωση στον τρίτο κόσμο μειώνονται, καθώς αυτά εξάγονται, και οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται, καθώς αυξάνεται και η ζήτηση. Σημαντικές γεωργικές εκτάσεις αφιερώνονται πλέον στην παραγωγή ειδικά για χρήση στα βιοκαύσιμα και η προσφορά στην αγορά τροφίμων του τρίτου κόσμου μειώνεται. Σημείωσε μάλιστα ότι τα βιοκαύσιμα πολλές φορές επιδοτούνται, μειώνοντας ακόμη περισσότερο τα κίνητρα για την παραγωγή τροφίμων. Αυτά είναι γεγονότα χωρίς κάποια ιδεολογική χροιά. Οι παράγοντες που αναφέρω ισχύουν είτε μιλάμε για μικρούς παραγωγούς (οι οποίοι μπορεί να ωφελούνται από την άνοδο των τιμών, αλλά δεν ωφελούνται οι συμπολίτες τους στις πόλεις του τρίτου κόσμου) είτε για μεγαλογαιοκτήμονες-παραγωγούς. Μπορείς να προσθέσεις όποια πολιτική/ιδεολογική/οικονομική ερμηνεία ή συνταγή θέλεις. Σημειωτέον ότι εναντίον των βιοκαυσίμων ήταν και ο Φιντέλ Κάστρο. Αναμφισβήτητα κερδοσκοπικά παιχνίδια γίνονται, αλλά πάνω σε ένα αντικειμενικό υπόστρωμα.

Γνωρίζεις ότι είμαι υπέρμαχος της ελεύθερης οικονομίας, αλλά και της αναδιανομής μέσω της αναλογικής φορολογίας και της άμεσες παροχής σε αυτούς που έχουν ανάγκη χωρίς επεμβάσεις και στρεβλώσεις στην αγορά. Δεν θέλω κρατικές επιχειρήσεις (το συζητάω για φυσικά μονοπώλια), δεν θέλω προστασία θέσεων εργασίας, αλλά θέλω διασφάλιση (και όχι μονοπώληση από το κράτος) των κοινωνικών αγαθών και εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης για όλους. Το θέμα των τροφίμων είναι εξαιρετικά ευαίσθητο και δεν είναι ανεκτό να πεινάει ή να διψάει κάποιος.

Αυτή την περίοδο έχουμε μια πρωτόγνωρη συγκυρία πολλών αρνητικών παραγόντων μαζί.

Δεν έχω πολύ χρόνο, αλλά στο Διαδίκτυο μπορείς να βρεις πολλά άρθρα και συζητήσεις. Ακολουθούν κάποια που αλίευσα πρόχειρα, σε τοποθεσίες οικονομικών εκδόσεων και οργανισμών θα βρεις πολλές αναλύσεις:

http://www.ft.com/cms/s/0/38cd4d58-0b15-11dd-8ccf-0000779fd2ac.html?nclick_check=1

http://www.economist.com/world/international/displaystory.cfm?story_id=10925518&CFID=2651465&CFTOKEN=25124431

http://www.industryweek.com/ReadArticle.aspx?ArticleID=16023

http://www.foreignaffairs.org/20070501faessay86305/c-ford-runge-benjamin-senauer/how-biofuels-could-starve-the-poor.html

http://www.technologyreview.com/read_article.aspx?ch=specialsections&sc=biofuels&id=18173&a=

Περαστικός είπε...

Καταλαβαίνετε ότι όλα τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα των τεράστιων πια απαιτήσεών μας που δεν μπορεί να «σηκώσει» πια το πεπερασμένο περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Τα συμπτώματα θα μπορούσαν να είναι άλλα, αν δεν ήταν τα βιοκαύσιμα, θα ήταν ακόμη πιο έντονη η έλλειψη στην αγορά ενέργειας κ.ο.κ..

Περαστικός είπε...

Και ένα πολύ καλό κείμενο χωρίς να συμφωνώ με το ιδεολογικό πρίσμα της ερμηνείας και των συμπερασμάτων: http://plagal.wordpress.com/2008/04/16/the-world-is-not-enough/

Locus Publicus είπε...

H επιστημονική καλλιέργεια και τα λιπάσματα, αύξησαν τον αγροτικό κύκλο παραγωγής και μείωσαν τον πληθυσμό που ζεί απο τη γή. Το 1950, 50% της Αμερικής ήταν αγρότες. Σήμερα το 2% επαρκεί, και ταίζει 300 εκατομμύρια κόσμο. Η ΕΕ έχει πεί ήδη οτι 18% του αγροτικού πληθυσμού της Ελλάδας θα πρέπει να μειωθεί σε μονοψήφια νούμερα. Ηδη οι αγροτικές επιδοτήσεις σταματούν απο το 2013 και μετά. Δεν υπάρχει λόγος να παράγεις κάτι που δεν πουλιέται στην αγορά.

Ο Τρίτος Κόσμος βρίσκεται στην κατάσταση που είναι γιατί δεν έχει ακόμα περάσει απο το αγροτικό στάδιο, δεν διαθέτει νομικό και πολιτικό πλαίσιο για μεταρύθμιση. Οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ευρώπη, ακόμα και η Ελλάδα, είχαν κάποτε δίκαιες αγροτικές πολιτικές. Μοίρασαν γή σε όλους. Στον Τρίτο Κόσμο η πλεινόνητα της γής δεν είναι μοιρασμένη. Το 90% του Μεξικου ανήκει σε μια ολιγαρχία, το ίδιο και στη Ινδία και τη Λατινική Αμερική. Αντί της αγροτικής μεταρύθμισης, τα κράτη του Τρίτου Κόσμου, μιμούνται τον Πρώτο Κόσμο, και δημιουργούν αγορές (μη αγροτικές) για υπηρεσίες και προιόντα που καταναλώνονται εκτός της εθνικής τους οικονομίας. Σαν συνέπεια, και ο παραγόμενος πλούτος, εξάγεται και επενδύεται στο εξωτερικό.

Η λίγη γή του Τρίτου Κόσμου, καλλιεργείται με πρωτόγονα μέσα (δεν υπάρχουν σύγχρονα μηχανήματα και λιπάσματα), η γή εξαντλείται με την συνεχή παραγωγή, και χωρίζεται σε ακόμα μικρότερα κομμάτια μεταξύ των απογόνων. Ο υπερπληθυσμός του Τριτου Κόσμου είναι συνεπώς καταστροφικός.

Και πάνω απο όλα αυτά, βάλτε και την πολιτική, τα αντάρτικα και τους ιδιωτικούς στρατούς της Αφρικής που παρακρατούν την παραγωγή και δεν την διανέμουν (παράδειγμα πρόσφατο η Αιτή και η Σομαλία).

Lion είπε...

Καλησπερα,
πολλα τα προβληματα και πολυπλοκα. :-( Η επιβιωση της ανθρωποτητας σαν ειδος δεν με πολυνοιαζει, πιστευω οτι η εξαφανιση του ανθρωπινου ειδους θα αργησει πολυ ακομη.
Ενα πιθανο σεναριο ειναι να ξεσπασουν γιγαντιαιοι πολεμοι πεινασμενων- χορτατων οπου το προβλημα του υπερπληθυσμου θα λυθει με βιαιο τροπο. Οι ελαχιστοι που θα επιβιωσουν δεν θα εχουν προβλημα φυσικων πορων.

Μια δευτερη, πιο αισιοδοξη λυση ειναι η "παγκοσμια οικονομια". Οπως κι εσυ Περαστικε ειμαι κι εγω οπαδος της ελευθερης οικονομιας και οσο το δυνατον μικροτερου κρατους. Αλλα τις τελευταιες μερες διαβαζω αρθρα φιλελευθερων οικονομολογων που ισχυριζονται οτι το "αορατο χερι" της οικονομιας δεν επαρκει να λυσει τα παγκοσμια προβληματα.
Δεν ειναι δυνατον να λυσεις τοσο πολυπλοκα προβληματα ανεβοκατεβαζοντας τα επιτοκια (οι κεντρικες τραπεζες μονο αυτο ξερουν / μπορουν να κανουν).

Δυστυχως τα εθνικα κρατη ειναι πολυ ισχυρα σημερα. Κανενας φορεας δεν ειναι τοσο ανοιχτομυαλος ωστε να προωθησει το παγκοσμιο, γενικο καλο σε βαρος εθνικων μικροσυμφεροντων.
Πιστευω οτι το εθνος / κρατος ειναι μια τελειως παρωχημενη και *βλαβερη* οντοτητα. Οχι μονο επειδη με εκνευριζουν οι ελληναρες με τις βλακειες τους (και γι' αυτο). Κυριως γιατι ενα εθνος δεν μπορει εξ' ορισμου να ασχοληθει με παγκοσμια προβληματα, παγκοσμιο συμφερον.

Οι ποροι που εχουμε δεν ειναι βεβαια ανεξαντλητοι, καποτε θα τελειωσουν. Αλλα αν μπορουσαμε να εχουμε παγκοσμια γεωπολιτικη στρατηγηκη (αντι για 500 συγκρουομενα εθνικα συμφεροντα) θα μπορουσαμε να "σπρωξουμε" το οριο βιωσιμοτητας του πλανητη για 150-200 χρονια ακομα.
Εδω και χρονια μιλαω για εγκαταλειψη της κτηνοτροφιας και στροφη στην χορτοφαγια, αυτο και μονο θα μας 5πλασιαζε τα παγκοσμια αποθεματα ποσιμου νερου. Συν τα τρισ-εκατομμυρια τοννους μεθανιου που θα γλιτωναμε κλπ. κλπ.

Δεν θελω να κανω εδω μανιφεστο υπερ της χορτοφαγιας, θελω απλα να δειξω οτι υπαρχουν αρκετοι τροποι (η χορτοφαγια ειναι μονο ενας απο αυτους) ωστε αυτη η Γη να μπορει να μας θρεψει ολους μας χωρις περιβαλλοντικες καταστροφες και χωρις πολεμους.
Το προβλημα ειναι, οτι αν δεν υπαρξει παγκοσμια πολιτικη, δεν θα υπαρξουν και παγκοσμιες λυσεις στα προβληματα.

Τρομαζω στην ιδεα ενος παγκοσμιου "γενικου δερβεναγα". Μαλλον ειμαι ευτυχης που κατι τετοιο δεν υπαρχει. Αλλα δεν ξερω κατι καλυτερο (οταν ο προεδρος της μεγαλυτερης γερμανικης τραπεζας λεει οτι η παγκ. ελευθερη οικονομια ΔΕΝ μπορει να λυσει τα προβληματα αλλα χρειαζονται κρατικες επεμβασεις, καπου κλονιζονται οι φιλελευθερες πεποιθησεις μου).

Locus Publicus είπε...

H μόνη δηλαδή λύση στην πείνα, είναι να μοιραστεί γή για καλλιέργεια στον Τρίτο Κόσμο. Δηλαδή Αγροτική Μεταρύθμιση, το πρώτο στάδιο της ανθρώπινης ύπαρξης που σταδιακά, αφού περάσει το στάδιο της επιβίωσης, θα παράγει λίγο πλούτο για το επόμενο στάδιο του καπιταλισμού (στοιχειώδες και μικρό εμπόριο), το οποίο επίσης θα παράγει ακόμα μεγαλύτερο πλούτο για το μεθεπόμενο καπιταλιστικό στάδιο (μεγάλες επιχειρήσεις). Ολες οι χώρες που προόδευσαν ξεκίνησαν απο το αγροτικό στάδιο, κάτι που είναι ακόμα ανύπαρκτο στον Τρίτο Κόσμο.

ΓΑΪΔΑΡΑ είπε...

Δεν επαρκούν τα τρόφιμα?... βιοκαύσιμα?... κοιτάξτε στα σκουπίδια μας... μεγάλη πλάνη... αυτό που δεν επαρκεί είναι ο σεβασμός στον άνθρωπο και στην φύση...

Περαστικός είπε...

Καλησπέρα σας,

Locuspublicus, αυτά που αναφέρεις ισχύουν και θα μπορούσαν να βελτιωθούν πολλά με μέτρα όπως αυτά που προτείνεις, αλλά δεν αρκούν μόνα τους για να εξηγήσουν την κρίση που έχει ξεσπάσει αυτή την περίοδο. Εξάλλου, τα τρόφιμα είναι μόνο ένα από τα προβλήματα που προκτύπτουν από τις απαιτήσεις μας από το περιβάλλον. Έχουμε μια σειρά προβλημάτων που αλληλοτροφοδοτούνται.

Dralion, αν μπορούσαν να γίνουν αυτά που προτείνεις, θα ζούσαμε σε έναν άλλο κόσμο. Πράγματι υπάρχει κρίση εμπιστοσύνης στις ικανότητες της ελεύθερης αγοράς, αλλά δεν υπάρχει και εναλλακτική λύση, ίσως μια γερή δόση πραγματισμού και λύσεων κατά περίπτωση να απάλυναν κάποια προβλήματα. Βεβαίως, οι αδυναμίες της ελεύθερης αγοράς εξηγούνται αν αντιμετωπίζουμε τόσο ριζικά προβλήματα όσο αυτά που πραγματεύεται ο Μάλθους. Σε αυτή την περίπτωση, αν είμαστε υπερβολικά πολλοί για τον πλανήτη, με βάση την τρέχουσα τεχνολογία μας και τις άλλες παραμέτρους, απλώς δεν υπάρχει λύση. Αναφερόμενος και σε αυτά που γράφει ο Locuspublicus, χρειαζόμαστε λύσεις τώρα.

Γαϊδάρα, έχει δίκιο ότι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε λόγω της συνολικής στάσης μας, για τα τρόφιμα, όπως και για το νερό, το θέμα δεν είναι αν υπάρχουν στο Α ή στο Β σημείο, αλλά αν υπάρχουν εκεί που τα χρειάζονται και αν τα έχουν αυτοί που τα χρειάζονται ή πώς θα φτάσουν εκεί ή, για την ακρίβεια, πώς δεν θα φεύγουν από εκεί, διάβασα ότι κάποιες χώρες προβαίνουν σε απαγόρευση εξαγωγών τροφίμων.

Ρίξτε μια ματιά και εδώ: http://www.enet.gr/online/online_text/c=114,id=66528304,74419632,80089904,96041136,745840,22699120,36873712

cynical είπε...

Περαστικέ σε ευχαριστώ πολύ για τις επεξηγήσεις σου. όχι όχι δεν ανακατώνω την ιδεολογία εδώ. Απλώς θέλω να καταλάβω. Πάντως θυμάμαι που διάβαζα ότι ο τρίτος κόσμος έχει παράπονο με τη Δύση που δεν αγοράζει τα προιόντα τους.

Τι να πω;

Περαστικός είπε...

Γεια σου Cynical, και εγώ προσπαθώ να καταλάβω. Όλες οι χώρες εξάγουν και εισάγουν διαφορετικά προϊόντα. Για αυτά τα θέματα πρέπει να εξετάζεις τις επιμέρους αγορές. Το ρύζι για παράδειγμα είναι κορμός της διατροφής για πολλές χώρες ενώ για άλλες είναι το σιτάρι. Δεν είναι μόνο η Δύση που αγοράζει, σκέψου την κατανάλωση που κάνει και η Κίνα όπου άκουσα ότι οι τιμές των τροφίμων έχουν εκτοξευθεί (κάτι άκουσα για 21%). Είναι όλα θέμα λεπτών ισορροπιών και του τι χρειάζονται οι άνθρωποι αυτοί για να τραφούν, του τι εξάγεται από αυτές τις χώρες και τι ζήτηση υπάρχει για διάφορα προϊόντα διεθνώς. Και εγώ προσπαθώ να καταλάβω τις λεπτομέρειες. Ας πούμε ότι αυτή την περίοδο το πράγμα ξεχαρβαλώνεται.

Δες τι γίνεται με το ρύζι:
http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=892712&lngDtrID=251

Greek Rider είπε...

Μια σχετική άποψη από τους ΝΥΤ: http://krugman.blogs.nytimes.com/2008/03/25/malthus-was-right/
Η κατάρα της Κασσάνδρας δεν ήταν οτι έκανε λάθος αλλά το οτι κανείς δεν την πίστευε..

Greek Rider είπε...

Ολόκληρο:
http://krugman.blogs.nytimes.com/
2008/03/25/malthus-was-right/

Περαστικός είπε...

Ενδιαφέρον, είναι άραγε στο πεπρωμένο της Κασσάνδρας (του Μάλθους) να επαληθευθεί και στο μέλλον... ή στο παρόν;