Σάββατο, Αυγούστου 13, 2011

All you need is love


Με αφορμή τα γεγονότα στο Λονδίνο χορτάσαμε αγγλοσαξονική/προτεσταντική ηθικολογία και άρνηση μπροστά στα προβλήματα και αδιέξοδα των σύγχρονων κοινωνιών και οικονομιών. Ποια πρέπει να είναι η απάντηση στις ταραχές, στην εγκληματικότητα, στην απείθεια; Καταστολή, περισσότερο φόρτωμα των νέων με ηθικολογία, θρησκεία, φόβο, αυστηρότητα, ντροπή, ενοχή… Όλο το σκουπιδαριό της χειραγώγησης της ανθρώπινης ύπαρξης.

Μην με παρεξηγήσετε, έχοντας ζήσει για ένα μικρό διάστημα στην Αγγλία, υπάρχουν πράγματα στην κουλτούρα τους που θεωρώ εξαιρετικά θετικά. Ένα παράδειγμα είναι η έννοια της ευθύνης που είναι τόσο αυτονόητη εκεί και απουσιάζει παντελώς από την ελληνική κουλτούρα. Θυμάμαι όμως επίσης τα ντυμένα με στολές στο σχολείο και με περισσή αυστηρότητα μεγαλωμένα παιδιά που με την πρώτη ευκαιρία και μόλις μεγαλώσουν λίγο ξεσαλώνουν, γίνονται λιώμα στις μπίρες και φοβάσαι όταν τα βλέπεις Σάββατο βράδυ να περιφέρονται στα κέντρα των πόλεων.

Έβλεπα μια δημοφιλή αμερικανική αστυνομική σειρά της προάλλες. Το επεισόδιο αφορούσε σε συμμορίες νέων. Ο πρωταγωνιστής, στο τέλος, έβγαζε την ετυμηγορία της κοινωνίας, το ηθικό δίδαγμα: αυτά συμβαίνουν διότι οι νέοι, έχοντας χάσει την αίσθηση της ντροπής και την ενοχής, δεν έχουν πλέον κανένα φραγμό στις πράξεις τους.

Δεν πιστεύω ούτε στην ενοχή ούτε στη ντροπή ούτε σε κανένα άλλο είδος προγραμματισμού της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Από τη φύση τους αποτυγχάνουν και δεν παράγουν πραγματικά ενάρετους ανθρώπους.

Τι είναι λοιπόν αυτό που λείπει από τους ανθρώπους και τις κοινωνίες σήμερα, είτε πρόκειται για φτωχούς είτε για πλούσιους; Ποιο είναι το έλλειμμα που παράγει τόση βία, τόση διαστροφή; Η αγάπη θεωρώ ότι λείπει και δεν λείπει απλώς, αλλά συστηματικά ξεριζώνεται από όλη τη διαδικασία κοινωνικοποίησης, και από την οικογένεια και από θεσμούς όπως η εκπαίδευση, για να αντικατασταθεί από τον προγραμματισμό που θα παραγάγει τους χειραγωγούμενους εργαλειακούς, υποτελείς ανθρώπους, τους δούλους στο πνεύμα, ή, όταν τα πράγματα πάνε στραβά, ανθρώπους ανεξέλεγκτους, ανθρώπους που θυματοποιούν και τους εαυτούς τους και τους άλλους.

Ο άνθρωπος που αγαπά, όχι κάποιον ή κάτι συγκεκριμένα, αλλά την ύπαρξη, τον εαυτό του και τον κόσμο, δεν έχει ανάγκη από σωστό και λάθος, δεν έχει ανάγκη από ηθική, δεν έχει ανάγκη από θρησκεία. Η αγάπη παράγει φροντίδα, παράγει δημιουργικότητα, παράγει κατανόηση, παράγει αυτοσυγκράτηση, παράγει σεβασμό στις ανάγκες των άλλων, παράγει προσφορά, παράγει πολιτισμό, παράγει πνευματικότητα, γεννά τα πάντα. Το μειονέκτημά της είναι ότι παράγει και ελεύθερους ανθρώπους, ανθρώπους κυρίους στο πνεύμα, δηλαδή, ανθρώπους μη χειραγωγούμενους. Για το λόγο αυτό τα κοινωνικά συστήματα των ανθρώπων, αυτά που έχει γεννήσει η εξουσία μέχρι τώρα, μέσα από επίσημους και ανεπίσημους θεσμούς, βαπτίζουν ψευδεπίγραφα αγάπη τα ψέματά τους. «Αγαπάς την οικογένειά σου; Πάτα επί πτωμάτων», «Αγαπάς την πατρίδα σου; Πήγαινε στην άλλη άκρη του κόσμου και σκότωσε, βίασε».

Η πραγματική αγάπη όμως είναι καθολική και άπειρη. Δεν είναι κάτι εξωγενές, πηγάζει από μέσα μας, από την ίδια την καρδιά. Όταν μάθεις να ακούς πρώτα αυτήν και μετά τον νου, ως υπηρέτη της, τότε ξέρεις τι να κάνεις σε κάθε περίσταση. Διάβασα κάπου ότι ένα από τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου είναι ότι βάζει τον νου πριν από την καρδιά, σαν να βάζεις το κάρο μπροστά από τα άλογα ή, θα έλεγα, τον πλοηγό να δίνει εντολές στον καπετάνιο. Όχι, ο καπετάνιος αποφασίζει για τον προορισμό και ο πλοηγός χαράσσει τη διαδρομή. Καπετάνιος η καρδιά και πλοηγός ο νους. Η καρδιά μιλάει ακόμη και σωματικά αν δεν έχεις χάσει την ευαισθησία σου και δεν είσαι πωρωμένος. Είναι αυτό το σφίξιμο στο στομάχι ή το πλάκωμα στο στήθος όταν φωνάζει με όση δύναμη έχει ότι αυτό που κάνεις είναι λάθος.

Η ευαισθησία όχι μόνο δεν πρέπει να καταπιέζεται, αλλά πρέπει να καλλιεργείται ώστε να αναβαθμίζεται και πάνω από το επίπεδο του απλού συναισθηματισμού, να γίνεται ικανότητα να ακούς την καρδιά, να γίνεται αγάπη. Η ευαισθησία είναι δύναμη και ακόμη μεγαλύτερη δύναμη είναι να ενεργείς σύμφωνα με αυτήν. Σκεφθείτε όμως τι κάνει η κοινωνία μας, τι εντολές δίνει, οι άντρες πρέπει να γαμούνε και να δέρνουνε και οι γυναίκες να είναι γκόμενες (ή χαμηλοβλεπούσες μυξοπαρθένες και υποταγμένες, παλαιότερα).

Αν δεν έχεις αγάπη, ζεις σαν φάντασμα, …ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον. (Αν έμενε σε αυτά ο Χριστιανισμός καλά θα ήταν, αλλά τα πλάκωσε στη χωματερή με τις αμαρτίες, τις ενοχές, τα προπατορικά, τις κολάσεις, τις αναστάσεις και τα λοιπά σκουπίδια).

All you need is love και δεν εννοώ απλώς να μας δείχνουν αγάπη, εννοώ ότι η αγάπη μέσα μας μπορεί να αντικαταστήσει τα πάντα, κάθε ιδεολογία, κάθε θρησκεία, κάθε ηθική, αποτινάσσοντας όλα τα δεσμά.

Αρκετά όμως, δεν μπορούσα να τους ακούω μόνο, και, ως «κουκουλοφόρος του Διαδικτύου», έγραψα αυτά.

18 σχόλια:

Νοσφεράτος είπε...

εξαιρετικο

Περαστικός είπε...

Ευχαριστώ, Νοσφεράτε.

Avonidas είπε...

All in all, we're just \
another brick in the wall
(?)

Διαβάζοντας βιαστικά τις ειδήσεις για τις ταραχές στο Λονδίνο, είδα ότι η ιστορία ξεκίνησε με αφορμή τον θανάσιμο τραυματισμό ενός διαδηλωτή σε μια ειρηνική πορεία. Δεν μπορώ να μην κάνω συσχετίσεις με τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008. Τελικά, η κοινωνία είναι μια πυριτιδαποθήκη, οι αφορμές είναι παρόμοιες εδώ και στο Λονδίνο, και νομίζω ότι και οι αιτίες είναι κατά βάθος ίδιες.

Εν τω μεταξύ, ο Κάμερον σκέφτεται να μπλοκάρει τα... κοινωνικά δίκτυα. Βεβαίως, διότι είναι γνωστό ότι ο κόσμος επικοινωνεί αποκλειστικά και μόνο μέσω του διαδικτύου, κι αν δεν θίγουμε τα κακώς κείμενα, δεν υπάρχουν. Ίσως να πρέπει να διαβάσει λίγο Ντίκενς, τη "Χριστουγεννιάτικη Ιστορία": ο Σκρουτζ δεν αντέχει να βλέπει τα δύο ορφανά, την Άγνοια και την Ένδεια· και το Φάντασμα τα κρύβει κάτω από το μανδύα του...

Όσο για την αγάπη, θυμάμαι μια φράση από ένα βιβλίο του Ντοστογιέφσκι: είναι ευκολότερο να αγαπάς τους ανθρώπους, όσο λιγότερο επαφή έχεις μαζί τους. Η πραγματική δοκιμασία της αγάπης είναι η αντοχή της, όταν έρχεται σε μετωπική σύγκρουση με την πραγματικότητα. Όταν βλέπεις τον άλλον από κοντά, όταν τον ζεις με όλα τα ελαττώματα, τα προβλήματα, τα πείσματα και τις ιδιοτροπίες του, τη στενοκεφαλιά, την ηλιθιότητα, είναι δύσκολο να συνεχίζεις να τον αγαπάς.

(Κι ακόμα πιο δύσκολο είναι να αγαπάς τον εαυτό σου, αν μια μέρα ξυπνήσεις και τον δεις με το ίδιο κριτικό μάτι.)

Περαστικός είπε...

Avonidas, σωστά, οι κοινωνίες μας μοιάζουν να εκρήγνυνται με την παραμικρή αφορμή, και ναι, και εγώ προτιμών το από μακριά και αγαπημένοι. Ωστόσο, είναι ευκολότερο να μην παρασύρεσαι από το θυμό ή ακόμη να φτάνεις στο μίσος αν αναλογίζεσαι ότι οι άνθρωποι που συμπεριφέρονται άσχημα ή με κακία δεν διαφέρουν από ένα φυσικό φαινόμενο, μια κατολίσθηση, αιχμάλωτοι σχέσεων αιτιότητας. Ουδείς εκών κακός που θα έλεγε και ο Σωκράτης, διότι αν ήξεραν, αν ήταν αφυπνισμένοι, θα ήταν αλλιώς. Η αγάπη πηγάζει από την επίγνωση ότι ο πυρήνας του εγώ μας δεν διαφέρει από οποιοδήποτε άλλο εγώ, αν προτιμάς, ότι ταυτίζεται με το εγώ όλων των συναισθανόμενων πλασμάτων του σύμπαντος. Η αγάπη είναι συνείδηση αυτού του δεσμού που μας συνδέει με το όλο.

Θυμάμαι μια ιστοριούλα Ζεν που διάβασα σε ένα βιβλίο. Κάποιος διαλογιζόταν συχνά στη μέση μιας λίμνης, σε μια βαρκούλα. Κάποια στιγμή, αισθάνθηκε κάτι να πέφτει πάνω στη βαρκούλα του και να του χαλάει την ηρεμία του. Κατάλαβε ότι πρέπει να ήταν μια άλλη βάρκα και, ξεχνώντας διαλογισμό και όλα ετοιμάστηκε να λούσει με βρισιές τον ηλίθιο που του χάλασε το διαλογισμό. Στρέφοντας το βλέμμα όμως είδε ότι η άλλη βάρκα ήταν άδεια, απλώς είχε λυθεί και την είχε παρασύρει το ρεύμα. Το πράγμα του έκανε μεγάλη εντύπωση και τον έκανε να καταλάβει το μάταιο της οργής. Έκτοτε, όποιος και αν έκανε κάτι που τον πήγαινε να τον κάνει να θυμώσει, σκεφτόταν αμέσως «και αυτή η βάρκα είναι άδεια». :-)

Περαστικός είπε...

Επίσης, μπορείς να πεις ότι ο καθένας μας είναι ένα τούβλο στον τοίχο, αλλά ταυτόχρονα μπορείς να πεις, χωρίς να κάνεις λάθος, ότι είναι ο τοίχος, αν με αυτό εννοείς τον κόσμο και το όλο. Είμαστε ένα κυματάκι που για λίγο σηκώνεται και μετά χάνεται, αλλά ταυτοχρόνως είμαστε ο ωκεανός (και αυτό από μια ιστοριούλα Ζεν).

Ανώνυμος είπε...

το κειμενο σου πολυ θα ηθελα να το ανεβασω οπου εφταναν τα χερακια μου.
Λες οτι η αγαπη δεν ειναι κατι εξωγενες, πηγαζει απο μεσα μας. Συμφωνω, κι αναρρωτιεμαι γιατι εχει γινει μαγκια το να παρουσιαζομαστε σαν σκληρα οντα που δεν την εχουν αναγκη? Γιατι η αγαπη θεωρειται μειονεκτημα?

Περαστικός είπε...

Γεια σου, morgana, πήραμε τη ζωή λάθος...

Ανώνυμος είπε...

Θαυμάσιο κείμενο (και γλυκύτατο! όπως πάντα, σκίτσο).
Μπαίνω στον πειρασμό να γράψω μερικές σκέψεις: Ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος για ν' αγαππάει, αλλά για να επιβιώνει. Η αγάπη είναι μέρος αυτού που λέμε "πολιτισμό", που δημιουργήθηκε μέσα σε χιλιετίες και αποτελεί μόνο μια λεπτή φλούδα επικάλυψης της ανθρώπινης φύσης. Σε εποχές και συνθήκες βαρβαρότητας,η φλούδα αυτή διαρρηγνύεται. Ίσως αυτό να ζούμε τώρα.

Περαστικός είπε...

Ανώνυμε, ευχαριστώ για τα καλά λόγια, αλλά έχω μια ένσταση σε αυτά που λες, η αγάπη όχι μόνο δεν είναι μια λεπτή κρούστα και κάτι πρόσθετο, αλλά είναι η ίδια η αιτία που υπάρχουμε και ο καθένας ας το εννοήσει όπως θέλει :)

Ανώνυμος είπε...

ο ανωνυμος με προβληματισε

Ανώνυμος είπε...

Χωρις αγάπη καταλήγουμε συναισθηματικα αναπηροι και βρίσκουμε την ευτυχια μεσα στο μίσος ή σε ακραιες καταστασεις -ας εννοηθει και αυτο οπως θέλει-

Νεφελη (παλι βαριεμαι να κανω login)

Περαστικός είπε...

Morgana,είδες την απάντησή μου; :Ρ Η αγάπη είναι η συνεκτική δύναμη του κόσμου. Το άλας των κοινωνιών μας είναι αυτοί που αγαπούν. Αν χαθούν αυτοί, καταρρέουν κοινωνίες και πολιτισμοί. Καλά κάνεις και προβληματίζεσαι πάντως.

Πολύ σωστά, Νεφέλη, τα υποκατάστατα είναι φτωχά και ανεπαρκή, όταν δεν είναι καταστροφικά... και μην βαριέσαι λέμε! :)

Theorema είπε...

Σπουδαίο κείμενο!...
Χαίρομαι που σε βρίσκω.

Περαστικός είπε...

Ευχαριστώ, Theorema, καλωσόρισες :)

sousou είπε...

πολύ ωραίο!

Περαστικός είπε...

Ευχαριστώ, sousou :)

Strawberry είπε...

Πολύ ωραίο το κείμενό σου ... Όμως αναρωτιέμαι πως να βάζεις την αγάπη πριν το νου όταν έχεις πληγωθεί άπειρες φορές. Και το βασικό πως να μεταφέρεις στα παιδιά σου την αγάπη πριν τη λογική... Παρακινδυνευμένο

Περαστικός είπε...

Strawberry, κατ' αρχάς, ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Όταν δεν αγαπάς είσαι πάντοτε ξένος, πάντοτε φοβισμένος, ποτέ στο σπίτι σου. Το να ενθαρρύνει κάποιος τα παιδιά του να αγαπούν είναι το πολυτιμότερο δώρο που μπορεί να τους κάνει, υψηλότερης αξίας από οποιοδήποτε οικόπεδο. Εξάλλου, είπαμε, ο νους πλοηγός, να κανονίζει τα της πορείας, τα μέσα.

Αν όμως δεν αγαπάς, αν ζεις με υπολογισμούς, δεν θα είσαι ποτέ συμφιλιωμένος με τον εαυτό σου, δεν θα είσαι καν ο εαυτός σου, θα είσαι οι φόβοι, τα πάθη και τα μίση με τα οποία φορτωνόμαστε όλοι καθώς μεγαλώνουμε και μας τρέχουν τα σάλια με το κάθε καμπανάκι, σαν τα σκυλιά του Παυλώφ. Χωρίς αγάπη δεν μπορείς καν να είσαι ελεύθερος. Όταν ο νους πάει πρώτος, στον κόσμο κυριαρχεί η τρέλα, όπως και συμβαίνει. Αυτό συμβαίνει διότι ο νους κόβει κομματάκια τον κόσμο, τον διασπά, τον κονιορτοποιεί, είναι η αγάπη που τον ενώνει, τον κάνει ένα, είναι η συνεκτική δύναμη.

Δεν κάνω τον δάσκαλο, αυτά που γράφω έχουν διπλό σκοπό, απευθύνονται όχι μόνο στους άλλους, αλλά πρωτίστως σε εμένα.