Με αφορμή την κρίση ενός συστήματος που θεωρώ τραπεζοκεντρικό/τοκογλυφικό και παρασιτικό και πολλές φορές έχω επικρίνει, πολλοί οπαδοί του κεντρικού σχεδιασμού και αποτυχημένων συστημάτων βρήκαν την ευκαιρία να ξεσπαθώσουν κατά της ελεύθερης αγοράς . Αυτή ήταν η αφορμή για να διατυπώσω τις παρακάτω σκέψεις..
Η αγορά δεν είναι ισμός, δεν είναι ιδεολογία, πίστη ή δόγμα. Έκανε την εμφάνισή της στα βάθη του χρόνου, από τότε που δύο άνθρωποι έκαναν μια ανταλλαγή για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους με αμοιβαίο όφελος. Βασίζεται στη διαφοροποίηση και στην εξειδίκευση και επιτρέπει την καλύτερη αξιοποίηση των διαφορετικών ικανοτήτων των μελών μιας κοινωνίας. Είμαι καλύτερος στη γεωργία, είσαι καλύτερος στο να μαστορεύεις, αντί να προσπαθώ να τα κάνω όλα, και αυτά στα οποία είμαι καλός και αυτά στα οποία είμαι μέτριος ή κακός, είναι προς το συμφέρον και των δύο μας να επικεντρωθεί ο καθένας στην περιοχή των ικανοτήτων του και να διαθέτουμε ο ένας στον άλλο τα προϊόντα και τις υπηρεσίες του, χωρίς καταναγκασμούς.
.
Η αγορά είναι κρίσιμο συστατικό της ελευθερίας, και της οικονομικής και της πολιτικής και της με οποιονδήποτε άλλο τρόπο νοούμενης ελευθερίας. Είμαστε όντα των οποίων η ύπαρξη εξαρτάται από την ικανοποίηση φυσικών αναγκών. Αν εξαιρέσουμε από την ελευθερία το να αποφασίζει ο καθένας με ποιο τρόπο θα δραστηριοποιηθεί για την ικανοποίηση αυτών των αναγκών και πώς θα αξιοποιήσει τα ταλέντα του, τη δημιουργικότητά του, σε τι ακριβώς παραμένουμε ελεύθεροι; Η αγορά είναι η πλατφόρμα μέσω της οποίας ο καθένας μπορεί να επιλέξει για τον εαυτό του, χωρίς κάποιον «πατερούλη», λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του, τα ταλέντα του, τις προτιμήσεις του, που κανένας κεντρικός σχεδιαστής δεν μπορεί να γνωρίζει ή να καθορίζει για λογαριασμό του, το βέλτιστο ή επιθυμητό στον ίδιο τρόπο κατανομής των προσπαθειών του και της συνεισφοράς του στην κοινωνία, χωρίς να καταναγκάζει άλλους με τη βία ή με τη δουλεία για την ικανοποίηση των δικών του αναγκών. Επίσης, η αγορά επιτρέπει σε κάθε συμμετέχοντα να επιβραβεύει και να τιμωρεί δια των αγοραστικών αποφάσεών του τους άλλους συμμετέχοντες σε καθημερινή βάση. Ο λόγος που υπάρχουν βιολογικά προϊόντα είναι διότι κάποιοι από εμάς είναι πρόθυμοι να τα επιλέξουν, παρά το μεγαλύτερο κόστος τους. Ψηφίζουμε ως καταναλωτές κάθε μέρα. Η αγορά είναι ο πιο ισορροπημένος και ηθικός τρόπος επιδίωξης αυτού που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε υλική ευδαιμονία, ευτυχία, με υλικούς όρους, κάτι που είναι και ο σκοπός της οικονομίας.
.
Η αγορά μεταφέρει πληροφορία και προς τις δύο κατευθύνσεις, και από τους παραγωγούς προς τους καταναλωτές και από τους καταναλωτές προς τους παραγωγούς, με το μηχανισμό των τιμών, με την προσφορά και τη ζήτηση. Ο κεντρικός σχεδιαστής, όσο καλοπροαίρετος ή διατεθειμένος να αναλάβει και αυτό το ρόλο και αν είναι, ποτέ δεν θα είναι σε θέση να υποκαταστήσει ένα τόσο σύνθετο και χαοτικό σύστημα. Κανένας δεν γνωρίζει τι ακριβώς χρειάζομαι όσο ο ίδιος, κανένας δεν μπορεί να με πείσει ότι οι δικές του επιλογές για εμένα είναι οι σωστές και οι δικές μου επιλογές για τον εαυτό μου, λαθεμένες. Πολύ δε περισσότερο, κανένας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τις απόλυτες και σχετικές αξιολογήσεις των αγαθών κάθε ενός των συμμετεχόντων σε μια αγορά. Αυτή η αμφίδρομη μεταφορά πληροφορίας που καταλήγει σε δυναμικές ισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης που μεταβάλλονται με το χρόνο είναι το λεγόμενο «αόρατο χέρι», που στην πραγματικότητα είναι τα δικά μας χέρια, κάθε φορά που πηγαίνουμε στο σουπερμάρκετ, στα καταστήματα. Κανένας κεντρικός σχεδιαστής που θα παρεμβληθεί μεταξύ καταναλωτή και παραγωγού για να καθορίσει τι πρέπει να προσφέρει ο ένας και τι να καταναλώσει ο άλλος δεν μπορεί να προσφέρει καλύτερο τελικό αποτέλεσμα (πέρα ίσως από άδεια ράφια, δυσαρέσκεια, μαύρη αγορά).
.
Η αγορά προωθεί την καινοτομία. Αυτό έχει άμεση σχέση με την προηγούμενη παράγραφο και την αμφίδρομη μεταφορά πληροφοριών και καταδεικνύει πόσο αναγκαίος είναι ο ρόλος του (τι βρώμικη λέξη για μερικούς) επιχειρηματία. Η αγορά είναι το πεδίο όπου οι νέες ιδέες δοκιμάζονται, εγκρίνονται, απορρίπτονται ή μετασχηματίζονται και αλληλεπιδρούν, ώστε πολλές φορές ακόμη και οι σημερινές αποτυχίες να γίνονται συστατικό στοιχείο της αυριανής επιτυχίας. Ο κεντρικός σχεδιαστής, κάποια επιτροπή «σοφών», τρέμουν την αποτυχία, φοβούνται την ευθύνη, την απώλεια πόρων, σκέπτονται συντηρητικά και βλέπουν τα πάντα στατικά, υπόκεινται σε ελέγχους και γραφειοκρατία που τελματώνει τις αποφάσεις ή, αντίθετα, όταν δρουν χωρίς έλεγχο, επιβάλλουν τις δικές τους προτιμήσεις με την εξουσία τους (αναπόφευκτα) ή, χειρότερα, δρουν αναξιοκρατικά. Δεν είναι τυχαίο ότι η καινοτομία στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού συνίστατο στη μίμηση/αντιγραφή του τι παραγόταν στην άλλη πλευρά καθώς, πρακτικά, απουσίαζε κάθε εσωτερικό πλαίσιο αναφοράς για το τι πρέπει να παραχθεί. Ο επιχειρηματίας, αντιθέτως, καθώς δεν δεσμεύεται στις αποφάσεις του παρά μόνον από τους νόμους και έχοντας το προνόμιο να διακυβεύει ελεύθερα τα κεφάλαια που διαχειρίζεται με στόχο το (προσοχή, άλλη βωμολοχία) κέρδος (δηλ. την επιτυχία και την αύξηση της αξίας), μπορεί να ρισκάρει, ακόμη και να αποτύχει, περιμένοντας εκείνη τη μοναδική φορά επιτυχίας που θα τον δικαιώσει. Στην προσπάθειά του να διαφοροποιηθεί από τον ανταγωνισμό, η καινοτομία, μικρή ή μεγάλη, πραγματική ή επιφανειακή και επουσιώδης, του είναι αναγκαία και, έτσι, την προσφέρει στον καταναλωτή που τη δοκιμάζει και δια της ψήφου του στο ταμείο την αποδέχεται ή την απορρίπτει. Είναι ο καλύτερος δυνατός (και ο πιο δημοκρατικός) τρόπος για να αποφασίζεται τι πρέπει να παράγεται και αν πρέπει να υιοθετείται μια νέα ιδέα.
.
Χωρίς την ελεύθερη αγορά, χωρίς την επιχειρηματικότητα, είναι αμφίβολο αν θα είχαμε κινητά τηλέφωνα, το Internet μπορεί και σήμερα να μην ήταν τίποτε παραπάνω παρά ένα στρατιωτικό πρόγραμμα για τη διασφάλιση των στρατιωτικών επικοινωνιών, οι υπολογιστές να ήταν ακόμη εξωτικά μηχανήματα και όσο για τα μπλογκ... Οι επιτροπές σοφών μπορεί να είναι καλές για να αποφασίζουν για ένα συγκεκριμένο επιστημονικό πρόβλημα, όπως για το πώς θα στείλουμε έναν αστροναύτη στο φεγγάρι, αλλά δεν νομίζω ότι είναι ο κατάλληλος τρόπος για να μας πουν πόσα DVD και πόσα blue ray πρέπει να παράγονται, αν πρέπει να έχουμε τηλεοράσεις του ενός ή του άλλου τύπου, ποιο λειτουργικό σύστημα πρέπει να έχουμε στον υπολογιστή ή... τι πρέπει να φορέσουμε αυτό το καλοκαίρι. Θα έλεγα ότι σε αυτές τις περιπτώσεις, μάλλον αποδεικνύονται επιτροπές ανοήτων και λειτουργούν καλύτερα όταν έχουν πάνω από το κεφάλι τους έναν άνθρωπο που ξέρει την αγορά, του εμπορίου, για να μην πω «της πιάτσας», που πολλές φορές μπορεί να μην έχει καν σπουδές, αλλά έχει το ταλέντο του επιχειρείν, τι να κάνουμε, χρειαζόμαστε και αυτούς τους ανθρώπους (ΟΥΥΥΥΥΥΥ! Στην πυρά ο Περαστικός!).
.
Τα «αλλά»
.
Σε αυτή τη ζωή, καμία καθαρή, άσπιλη και αμόλυντη ιδέα/σύλληψη/έννοια δεν αντέχει για πολύ, χωρίς να γίνει εφιάλτης. Η πραγματικότητα έχει τις δικές της απαιτήσεις και κάθε επιλογή πρέπει να συνοδεύεται από γενναίες δόσεις πραγματισμού.
.
Το κράτος είναι αναγκαίο και θεμιτό, εφόσον περιορίζεται στον ρόλο που του αντιστοιχεί. Στο να παρέχει και να επιβάλλει τους νόμους και τους κανόνες που ισχύουν για όλους, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς και όλων των παραγόντων της. Μάλιστα, τίποτα που να μοιάζει σε ελεύθερη αγορά δεν μπορεί να υπάρξει στον πραγματικό κόσμο χωρίς αποτελεσματική εποπτεία, χωρίς νόμο, χωρίς κανόνες. Το κράτος, όμως, δεν μπορεί να είναι άλλος ένας συμμετέχων, δεν μπορεί να παράγει τηλεοράσεις και τσιμπιδάκια, ούτε να επιδοτεί τον ένα ανταγωνιστή έναντι των άλλων, με οποιοδήποτε πρόσχημα. Κάνοντάς το αυτό, π.χ. δήθεν για να σώσει θέσεις εργασίας, συντηρεί την αναποτελεσματικότητα και την αποτυχία, τρέφει καρκινώματα και δημιουργεί προνομιούχους. Το κράτος οφείλει να αντιμετωπίζει εξίσου όλους τους πολίτες και να προστατεύει αυτό που θεωρούμε ελάχιστο αποδεκτό επίπεδο διαβίωσης, να διασφαλίζει ότι όλοι απολαμβάνουν τα κοινωνικά αγαθά και ότι η αποτυχία στην αγορά δεν ισοδυναμεί με απειλή για τη φυσική ύπαρξη. Το κράτος παρέχει τους κανόνες και το προστατευτικό δίχτυ. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Φυσικά, δια της φορολογίας (έχω και κάποιες εναλλακτικές ιδέες, αλλά σε άλλη ανάρτηση αυτά). Μάλιστα, κατά τεκμήριο, όσο πιο ελεύθερα λειτουργεί η αγορά, τόσο περισσότεροι είναι και οι πόροι που έχει στη διάθεσή του το κράτος.
.
Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν περιπτώσεις και ανάγκες που η αγορά αποτυγχάνει ή δεν μπορεί να αναπτυχθεί. Παραδείγματα είναι τα φυσικά μονοπώλια, όπως μια συγκεκριμένη και αποκλειστική φυσική πηγή, ένα δίχτυο που αναγκαστικά είναι ενιαίο, μια άγονη γραμμή. Το καλύτερο σε αυτή την περίπτωση είναι να οριοθετείται επακριβώς το πρόβλημα και ο τομέας στον οποίο εμφανίζεται η αστοχία και εκεί να υπάρχει προσεκτικά στοχευμένη παρέμβαση. Για παράδειγμα, το ότι υπάρχουν άγονες γραμμές δεν σημαίνει ότι όλες οι συγκοινωνίες σε μια χώρα πρέπει να είναι δημόσιες. Ενδεχομένως, να πρέπει να υποχρεώνονται οι εταιρείες για να δραστηριοποιούνται σε αυτή την αγορά να εξυπηρετούν και αυτές τις γραμμές ή να συνεισφέρουν από κοινού με κάποιο τέλος για την εξυπηρέτησή τους. Αν πάλι έχουμε μια υπηρεσία, όπως οι ενσύρματες επικοινωνίες ή η ενέργεια, που απαιτεί κοινό δίκτυο, μπορούμε να διαχωρίσουμε το δίκτυο από τις υπηρεσίες, αναθέτοντας το πρώτο σε έναν κοινό, ανεξάρτητο φορέα, ενδεχομένως με κρατικό έλεγχο, και απελευθερώνοντας το κομμάτι των υπηρεσιών στον ανταγωνισμό. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, όπου ο ιδιώτης δεν έχει να προσφέρει κάτι παραπάνω καθώς ένα αγαθό είναι φυσικό μονοπώλιο και ομογενές, ας είναι και κρατική η εκμετάλλευση ή, όπως προτιμώ, ελεγχόμενη από το κράτος (για να αποφεύγονται πελατειακά φαινόμενα). Το μονοπώλιο, είτε κρατικό είτε ιδιωτικό, είναι απεχθές.
.
Το μυστικό
.
Ό,τι και να διατείνεται ένας επιχειρηματίας, η ελεύθερη αγορά είναι ο χειρότερος εχθρός του. Κάθε επιχειρηματίας/επιχείρηση αγωνίζεται για να κατακτήσει μια ιδανική κορυφή, να αυξήσει τη δύναμή της και τον έλεγχο που ασκεί, να γίνει οιονεί κράτος. Κάθε επιχείρηση που απειλείται, στρέφεται στο κράτος - που υποτίθεται ότι μισεί - για προστασία. Όταν μια επιχείρηση κινδυνεύει να πεθάνει, πρέπει να πεθαίνει! Ο θάνατος είναι τόσο αναγκαίος στην οικονομία όσο και στη ζωή. Είναι τα φυσικά και όχι τα νομικά πρόσωπα ή γενικά οι επιχειρήσεις, οποιασδήποτε μορφής, που πρέπει να προστατεύονται. Αυτό που πραγματικά χρειάζονται οι υγιείς επιχειρήσεις δεν είναι ούτε οι επιδοτήσεις, ούτε χαριστικές ρυθμίσεις, αλλά ένα ορθολογικό, σταθερό, ευνομούμενο, χαμηλής γραφειοκρατίας περιβάλλον.
.
Οφείλω να πω ότι λόγω της κρίσης αλλά και πριν από αυτήν, προβληματίζομαι ιδιαίτερα για τις τράπεζες και το ρόλο τους και για το πώς και ποιος πρέπει να παρέχει τις σχετικές υπηρεσίες. Δεν νοείται ελεύθερη αγορά όταν μια επιχείρηση διαδραματίζει τόσο κρίσιμο ρόλο στο οικονομικό σύστημα ώστε η χρεοκοπία της να είναι «αδιανόητη» και να πρέπει να διασώζεται από την τσέπη του φορολογούμενου. Αυτό είναι προσβολή και κοροϊδία της ίδιας της έννοιας της ελεύθερης αγοράς.
.
Κατάληξη
.
Το οικονομικό σύστημα, όπως διαμορφώθηκε στην εποχή μας και φτάνοντας στην τρέχουσα κρίση, είχε πάρα πολλές παθογένειες και χρήζει ριζικών αλλαγών, όπως και αλλού έχω αναφέρει και θα αναφέρω ξανά σε άλλες αναρτήσεις. Ωστόσο, όσα βρομόνερα και αν υπάρχουν στη σκάφη, δεν μπορούμε να πετάξουμε μαζί και την μπουγάδα! Η αγορά είναι αναγκαίο συστατικό της οικονομικής ευημερίας, αλλά και κάτι περισσότερο, της ίδιας της δημοκρατίας. Δεν είναι τυχαίο ότι η δημοκρατία εκεί έκανε τα πρώτα της βήματα, ανάμεσα στους εμπόρους, στους τεχνίτες και στους πελάτες τους. Αν πιστεύετε ότι είναι η αγορά που εκμαυλίζει, σκεφθείτε λίγο τους εφιάλτες στους οποίους μας έχουν οδηγήσει τα άλλα συστήματα. Η αγορά, όπως και η δημοκρατία, έχει πολυάριθμα προβλήματα και ελαττώματα, ωστόσο, είναι ό,τι καλύτερο έχουμε μέχρι τώρα.
24 σχόλια:
Κι εγώ βαριόμουν (σαν τον Πικρόχολο Σχολιαστή) αλλά το περιεχόμενο με αποζημίωσε.
Χαίρομαι, Αταίριαστε.
Περαστικέ, αποφευγω να σχολιαζω σε όσες αναρτησεις διαφωνώ κάθετα ή συμφωνα ΑΠΟΛΥΤΑ, μιας που όποιος καυταθέτει δημόσια την άποψη του την καταθέτει για τον διάλογο, για την συζήτηση.
Και διαλογος δεν γινεται με το τσιτάτο "μπραβο, εξαιρετική αναρτηση, συμφωνώ απολυτα".
Ελα όμως που δεν έχω να πω τίποτα περισσότερο απο το ΜΠΡΑΒΟ Περαστικέ, εξαιρετική αναρτηση, συμφωνώ απολυτα.
Και απο την άλλη αποκλειεται να μην έχω την τιμή να αφήσω το ψηφιακό μου αποτυπωμα σε μια τέτοια αναρτηση.
Η ελεύθερη αγορά είναι αναγκαία όχι όμως και τα ιδανικά της. Ο Θεός της αγοράς είναι το χρήμα και οι πλουσιότεροι έμποροι θέλουν να κυβερνούν την Πολιτεία. Η δική τους οχλοκρατία (δημοκρατία) ευνοεί την οικονομοκρατία και αντιστρόφως. Όμως το χρήμα και τα υλικά αγαθά δεν καθορίζουν την πραγματική αριστοκρατία...
Katerina, ευχαριστώ.
SWK, πολλά θέματα θίγεις που ανοίγουν μεγάλες συζητήσεις. Η ελεύθερη αγορά δεν ξέρω αν έχει ιδανικά, αλλά αποτελεί εκδήλωση ιδανικών με πρώτο και κύριο της ελευθερίας, επιτρέπει επίσης στον καθένα να εκφράσει τα δικά του ιδανικά, με τους γνωστούς περιορισμούς. Αν θέλεις να κτίζεις κάστρα, σου επιτρέπει να το κάνεις, αλλά με τον περιορισμό ότι δεν σου επιτρέπει να εξαναγκάζεις του άλλους να σου παρέχουν τους αναγκαίους πόρους παρά τη θέλησή τους. Η δημοκρατία δεν ταυτίζεται με την οχλοκρατία, η οχλοκρατία είναι παρακμή και ο προθάλαμος της τυραννίας και απολυταρχικών καθεστώτων. Ο όρος «οικονομοκρατία» μου φαίνεται ότι είναι άλλη μία από αυτές τις λέξεις που εφευρίσκονται για να ξεμπλέκει κάποιος εύκολα με την ενοχλητική πραγματικότητα. Η ενοχλητική πραγματικότητα είναι ότι αν δεν υπήρχε η στέρηση, η ανάγκη, κανενός είδους πολίτευμα, κοινωνία, πολιτισμός ή συλλογικό ιδανικό δεν θα υπήρχε και ούτε θα τα χρειαζόμασταν, θα περιπλανιόμασταν ελεύθεροι σαν φαντάσματα ή πνεύματα της φύσης. Αν πάρουμε τον Μεσαίωνα, που σε ενδιαφέρει, το φέουδο ήταν μια πολύ συγκεκριμένη οικονομική μονάδα που κάλυπτε με αυστηρά καθορισμένο τρόπο τις ανάγκες των μελών της αποδίδοντάς τους συγκεκριμένους ρόλους τους οποίους δεν είχαν συνήθως δικαίωμα να αρνηθούν. Μπορεί να μη φαίνεται από τις ταινίες και τα ιπποτικά μυθιστορήματα, αλλά ο μεσαιωνικός άνθρωπος είχε ως χειρότερο αντίπαλο το λιμό (και το λοιμό). Συμφωνώ ότι υπάρχει πάντα η υπέρβαση, η οποία έχει όμως την αξία της ακριβώς διότι υπάρχει η άτεγκτη και σιδερένια πραγματικότητα. Η αληθινή αριστοκρατία δεν καθορίζεται επίσης ούτε από την κοινωνική θέση, ούτε από την τάξη στην οποία ανήκει κάποιος, ούτε από το πώς τον καθορίζουν οι άλλοι, αλλά από την αξία του και το πώς καθορίζει ο ίδιος τον εαυτό του.
Ειναι τεραστιο θεμα οπως επεσημανες.
Το διλημμα ομως *δεν* υπαρχει αναμεσα στην ελευθερη αγορα και τον κεντρικο κρατικο σχεδιασμο. Ενα τετοιο διλημμα υπαρχει μονο στα μυαλα των ελληνων - κρατικοδιαιτων ετσι κι αλλιως.
Ο υπολοιπος κοσμος θεωρει την ελευθερη αγορα δεδομενη και αναρωτιεται, με ποιους (καινουργιους) κανονες θα λειτουργησει καλυτερα.
Το προβλημα ειναι, οτι ο κοσμος μας ειναι πολυ πολυπλοκος.
Για παραδειγμα, παροτι ειμαι υπερμαχος της ελευθερης αγορας και "καθετα" εναντιον των κρατικων επιδοτησεων, υποστηριζω οτι πρεπει να επιδοτηθουν οι ΑΠΕ (Ανενεωσιμες Πηγες Ενεργειας). Δεν μπορω να αναλυσω αυτην την - φαινομενικα - αντιφαση στα πλαισια ενος σχολιου.
Ενα αλλο παραδειγμα με τις αγονες γραμμες. Το στησιμο μιας ακτοπλοικης εταιρειας σημαινει πολλη ενεργεια που πρεπει να δαπανηθει εκ των προτερων. Αυτην την δαπανη ειτε θα την κανει το κρατος (με τον αθλιο και μιζερο τροπο που ξερουμε) ειτε καποιος επιχειρηματιας.
Αν δεχτουμε οτι θα την κανει καποιος ιδιωτης, μπαινουμε σε εναν δαιδαλο απο επιδοτησεις, κρατικα καθορισμενες τιμες, ισχυροποιηση του συγκεκριμενου επιχειρηματια εις βαρος των ανταγωνιστων στην αγορα κλπ.
Τα λεω πολυ περιληπτικα, μια αναλυση της ελληνικης ακτοπλοιας χρειαζεται σελιδες πολλες.
Ενα 3ο παραδειγμα ειναι η τιμη του πετρελαιου. Ειναι παμφθηνη, εξωφρενικα χαμηλη. Και η τιμη του πετρελαιου ΠΟΤ'Ε στην ανθρωπινη ιστορια δεν καθοριστηκε με βαση την προσφορα και την ζητηση. Παντα ηταν μια "πολιτική" τιμη.
Αυτο ισχυει σιγουρα για την τιμη του ακατεργαστου πετρελαιου.
Ισχυει ομως και εις πολλαπλουν, για την τιμη των παραγώγων του πετρελαιου. Για παραδειγμα, το 85% της τιμης που πληρωνουμε στο βενζιναδικο ειναι φοροι. Και οι φοροι *ποτέ* δεν ακολουθουν τον νομο προσφορας / ζητησης.
Φαντασου λοιπον, οτι το σημαντικοτερο προιον της παγκοσμιας αγορας δεν ακολουθει και δεν ακολουθησε ποτε στην ιστορια τον πιο απλο νομο της ελευθερης οικονομιας (προσφορα / ζητηση). Ποσο μαλλον τα υπολοιπα προιοντα.
Οπως καταλαβαινεις, τα πραγματα ειναι ζορικα. Και σημαντικα πιο πολυπλοκα απο οσο μπορουν να διανοηθουν οι εν ελλαδι κρατικοδιαιτοι και τα σταλινικα κομματοσκυλα.
Μακαρι να ειχαμε το διλημμα "ελευθερη αγορα vs. κρατικη παρεμβαση". Θα ημουν ευτυχης. Αλλα δεν το εχουμε.
@Περαστικός καλησπέρα. Πριν από λίγους μήνες, σε ομιλία της στο Σύνταγμα η Παπαρήγα μιλούσε για th χρησιμότητα της μικρής επιχειρηματικότητας όταν γίνει κομμουνισμός (!). Μέχρι και η Σταλινική Παπαρήγα και το Σταλινικό ΚΚΕ αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να τετραγωνίσει τον κύκλο και αποδέχεται την ελεύθερη αγορά.
Είναι συνεπώς άτοπη η υπεράσπιση της αγοράς. Κανείς δεν την αμφισβητεί, ούτε καν η Παπαρήγα.
Ακόμη και εγώ που πολλές φορές κατηγορώ την Ελεύθερη Αγορά αντιλαμβάνομαι τα θετικά της στοιχεία.
Νομίζω όμως ότι θα πρέπει να δούμε που υπάρχουν προβλήματα, που οι εταιρείες αποκτούν μεγάλη ισχύ και τι προβλήματα δημιουργεί αυτό. Όλα αυτά τα κακώς κείμενα συμβαίνουν στο όνομα της ελεύθερης αγοράς.
Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που κουμάντο κάνουν παγκοσμίως οι εταιρείες, στο όνομα της ελεύθερης αγοράς.
Δεν μας φταίει σε τίποτα η ελεύθερη αγορά αλλά κάτι πρέπει να γίνει. Ας μην πάμε στο άλλο άκρο (συγκεντρωτισμός κτλ) αλλά ας δούμε και τι θα γίνει με αυτή την ιστορία της τεράστιας εταιρικής ισχύος.
Τα δεντράκια ο Κακλαμάνης γιατί τα έκοψε; Επειδή κάποιες εταιρείες προφανώς τον πίεζαν. Τα ίδια και τα ίδια συνέχεια σε όλο τον κόσμο.
Ας κρατήσουμε την ελεύθερη αγορά αλλά να βρούμε ένα τρόπο να προασπίσουμε τα δικαιώματά μας και την ποιότητα ζωής μας.
Yetanother_s, μα ναι, για την Ελλάδα γράφω, όπου ο κρατισμός και το «κάντε το όλα δημόσια» είναι το όνειρο πολλών. Συμφωνώ ότι πολλά προβλήματα είναι πολιτικά ή σύνθετα, για αυτό και έγραψα για πραγματισμό και προσεκτικά στοχευμένες παρεμβάσεις. Το δικό μου όραμα είναι μια εντελώς νέα οικονομία με μια μεγάλη συνιστώσα οικολογίας και αυτάρκειας. Νομίζω ότι σήμερα πολλά σαπίζουν, ακόμη και θεσμοί όπως η εξαρτημένη εργασία που υποτίθεται ότι προστατεύει τους εργαζομένους στην πραγματικότητα τους μετατρέπει, ιδίως σε χώρες με χαλαρή τήρηση της νομοθεσίας, αλλά και αλλού, με την ευλογία του νόμου, τους μετατρέπει σε ένα είδος σύγχρονων δουλοπαροίκων.
Ανώνυμε, διαφωνώ ότι η υπεράσπιση της αγοράς είναι άτομπη. Πριν από κάποιες μέρες βρέθηκα σε μια συζήτηση οικονομικού περιεχομένου, αυτά που άκουσα εκεί με έκαναν να ανατριχιάσω. Μικρή επιχειρημάτικήτητα μόνο; Μάλιστα, θα ήμουν πολύ περίεργος να δω τα κρατικά Windows, την κρατική Google, τις υπηρεσίες και τα ελεύθερα και ανώνυμα blog που θα μας προσέφερε το κράτος χωρίς καμία διάθεση λογοκρισίας. Συμφωνώ ότι υπάρχουν και παραδείγματα αθέμιτης ισχύος των εταιρειών ή μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Yetanother_s, μα ναι, για την Ελλάδα γράφω, όπου ο κρατισμός και το «κάντε το όλα δημόσια» είναι το όνειρο πολλών. Συμφωνώ ότι πολλά προβλήματα είναι πολιτικά ή σύνθετα, για αυτό και έγραψα για πραγματισμό και προσεκτικά στοχευμένες παρεμβάσεις. Το δικό μου όραμα είναι μια εντελώς νέα οικονομία με μια μεγάλη συνιστώσα οικολογίας και αυτάρκειας. Νομίζω ότι σήμερα πολλά σαπίζουν, ακόμη και θεσμοί όπως η εξαρτημένη εργασία που υποτίθεται ότι προστατεύει τους εργαζομένους ενώ στην πραγματικότητα τους μετατρέπει, ιδίως σε χώρες με χαλαρή τήρηση της νομοθεσίας, αλλά και αλλού, με την ευλογία του νόμου, σε ένα είδος σύγχρονων δουλοπαροίκων.
Ανώνυμε, διαφωνώ ότι η υπεράσπιση της αγοράς είναι άτοπη. Πριν από κάποιες μέρες βρέθηκα σε μια συζήτηση οικονομικού περιεχομένου, αυτά που άκουσα εκεί με έκαναν να ανατριχιάσω. Μικρή επιχειρηματικότητα μόνο; Μάλιστα, θα ήμουν πολύ περίεργος να δω τα κρατικά Windows, την κρατική Google, τις υπηρεσίες και τα ελεύθερα και ανώνυμα blog που θα μας προσέφερε το κράτος χωρίς καμία διάθεση λογοκρισίας. Συμφωνώ ότι υπάρχουν και παραδείγματα αθέμιτης ισχύος των εταιρειών ή μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Αυτό σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην επέκταση της κλίμακας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που δημιουργεί μια μεγάλη σειρά προκλήσεων, μεταξύ αυτών και η αποδυνάμωση των δυνατοτήτων που έχει ένα εθνικό κράτος από μόνο του να προβαίνει σε ρυθμίσεις. Αυτά και άλλα θέματα πρέπει να τα εξετάσουμε και είναι οι προκλήσεις της εποχής.
τι γνώμη έχεις για το ελληνικό οικονομικό μοντέλο, όπως αναλύεται εδώ ? http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=72&artid=258436
Aerostatik, διαβάζω στο ενδιαφέρον άρθρο: "Αν, όμως, ο Ομπάμα άφηνε να καταρρεύσει η Citigroup, αυτομάτως θα ξεκινούσε ένα ντόμινο κατάρρευσης όλων των τραπεζών παγκοσμίως και αυτό θα σήμαινε την κατάργηση του νομισματικού συστήματος" Αυτό ακριβώς πιστεύω ότι πρέπει να γίνει, να "καταργηθεί" ή μάλλον να αλλάξει ριζικά, με όσο πιο ομαλό τρόπο γίνεται, το νομισματικό σύστημα. Ο ρόλος επίσης των τραπεζών πρέπει να αλλάξει, όπως και ο χαρακτήρας αυτών των ιδρυμάτων. Οραματίζομαι ένα σύστημα όπου το νόμισμα δεν αντιπροσωπεύει πίστωση αλλά είναι αποκλειστικά "κατά συνθήκη", διαχειριζόμενο από ανεξάρηττο φορέα με απόλυτη διαφάνεια για την αγορά, με το κράτος να παρακρατά το μεγαλύτερο μέρος που χρειάζεται για τις ανάγκες του κατά το στάδιο της κοπής του νομίσματος, με αποτέλεσμα περίπου ανύπαρκτη φορολογία και αόρατο κράτος, εκτός από όσους έχουν μεγάλη περιουσία και εισοδήματα που θα είναι οι μόνοι που θα φορολογούνται. Κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη θα είναι δεδομένα για όλους και δεν θα υπάρχουν καν ασφαλιστικά ταμεία. Προσβλέπω στην ελαχιστοποίηση του ρόλου της πίστωσης στην οικονομία, κάτι που θα σημαίνει και μείωση του πληθωρισμού (όταν δανείζεται ένας, έχει όφελος, όταν δανείζονται όλοι, ο δανεισμός γίνεται απλώς αναπόδραστος αφού οδηγεί σε γενική αύξηση των τιμών, για να το θέσω απλά). Αυτό το οποίο έχουμε σήμερα είναι τοκογλυφικό-παρασιτικό σύστημα και όχι σύστημα ελεύθερης αγοράς. Αναρωτιέμαι αν οι καταθέσεις θα πρέπει να διαχωρίζονται σε καταθέσεις κινδύνου/υψηλής απόδοσης, που θα διατίθενται για επιχειρηματικά δάνεια ή δάνεια [προς τον ιδιωτικό τομέα γενικά από ιδιωτικές τράπεζες, που θα μπορούν επιτέλους να πτωχεύουν, και σε καταθέσεις απολύτως ασφαλείς και εγγυημένες από τις οποίες θα ικανοποιεί το κράτος τις δανειακές του ανάγκες, κάτι που επίσης θα συμβάλει στο όραμά μου του αόρατου, αλλά υγιούς και αποτελεσματικού κράτους. Διαχωρισμός/ταξινόμηση/διαφάνεια σε όλα. Αυτές είναι μερικές αδούλευτες ιδέες. Σε κάθε περίπτωση, ένα είναι σίγουρο, τράπεζες και νομισματικό σύστημα πρέπει να αλλάξουν από τα θεμέλιά τους, ακριβώς για να μη φτάσουμε σε αυτό που περιγράφει το άρθρο, που επίσης πιστεύω ότι υπό τις παρούσες συνθήκες θα είναι θνησιγενές.
ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ μπορείς αν θέλεις να διαβάσεις τον αντίλογο σε αυτή τη διεύθυνση:
http://pol-o-s.blogspot.com/2010/04/blog-post.html
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο ιστολόγιο που αναφέρεις, Dennis.
Sorry, ήταν υπο κατασκευή. Τώρα πρέπει να είναι προσβάσιμο.
Μπορείτε να δέιτε τον αντίλογο στην παρακάτω διεύθυνση:
http://pol-o-s.blogspot.com/2010/04/blog-post.html
OK, ευχαριστώ. Είναι τα κλασικά επιχειρήματα στα οποία αντιπαραθέτω τα δικά μου κλασικά επιχειρήματα. Καθαρά μοντέλα δεν εφαρμόζονται πουθενά στον πραγματικό κόσμο. Αυτό το οποίο με ενδιαφέρει δεν είναι η θεωρία, από την οποία μάλλον μπούχτισα, αλλά η πραγματικότητα. Παραθέτω μια σειρά λόγους για τους οποίους, όσο και αν αλλάξεις το κοινωνικό σύστημα, δεν μπορείς να απαλλαγείς από κάποιας μορφής ελεύθερη αγορά (όπου οι άνθρωποι συναλλάσσονται εκτός κάποιου υποχρεωτικού/καταναγκαστικού πλαισίου κατανομής πόρων και αγαθών). Επισημαίνω δε ότι ακόμη και ο εθελοντισμός προϋποθέτει κάποια ελευθερία στη διάθεση πόρων, αφού σε ένα σύστημα κεντρικού σχεδιασμού και κολεκτιβοποίησης δεν έχεις τίποτε για να προσφέρεις εθελοντικά και ούτε και επιτρέπεται η χρήση πόρων εκτός του προγράμματος. Σε ένα καθεστώς κεντρικού σχεδιασμού δεν θα ήταν δυνατόν να υπάρξει Wikipedia, η οποία υπάρχει, να μην το ξεχνάμε, σε αυτό το καπιταλιστικό σύστημα του οποίου δεν θεωρώ τον εαυτό μου υπερασπιστή. Όπως αναφέρω, εξάλλου, η ελεύθερη αγορά στην πράξη έχει ανάγκη από επιτήρηση, ανακατανομή και άλλους μηχανισμούς, όπως και ένα προστατευτικό δίχτυ, που θα την πλαισιώνουν. Η πρόκληση των καιρών είναι να βρούμε ένα πιο σταθερό και λογικό σύστημα που θα αντικαταστάσει το υπάρχον. Να το πούμε υβριδικό για να αποφύγουμε στείρες διαφωνίες;
Για να το θέσω και διαφορετικά, δεν πιστεύω ότι κανένας σοφός ή ομάδα σοφών ή γραφειοκρατία είναι σε θέση να οδηγήσει πουθενά αλλού παρά στην φτώχεια, τη μιζέρια και την καταπίεση. Η ελευθερία και η ελεύθερη αγορά πρέπει με κάποιο τρόπο να είναι μέρος κάθε αξιόπιστης εναλλακτικής πρότασης.
Δε καταλαβαίνω. Είσαι υπέρ της αντικατάστασης του συστήματος με κάτι καινούργιο ή υπέρ διορθωτικών κινήσεων επί του παρόντος συστήματος;
Υποθέτω ότι αυτό εξαρτάται από το τι θεωρεί ο καθένας αρκετό για να θεωρηθεί νέο σύστημα. Όπως και να έχει δεν πιστεύω πια τόσο στις οικονομικές θεωρίες. Προτιμώ ένα πραγματισμό που θα βασίζεται περισσότερο στην οικολογία. Κατ΄ εμένα, αυτός θα είναι ο νέος άξονας. Ότι νέο κτιστεί θα πρέπει να βάλει έννοιες όπως ανάπτυξη και παραγωγή πιο πολύ στην άκρη και να εστιάσει περισσότερο στην αυτάρκεια, στην ποιότητα ζωής, στο σεβασμό στη φύση, στο θέμα του υπερπληθυσμού, στην αειφορία, ως κριτήρια για την οργάνωση όλης της κοινωνίας.
Πρέπει να πάψουμε να εστιάζουμε στα βαρέλια με την πίσσα που τελικά ονειρεύονται και οι καπιταλιστές και οι κομουνιστές. ΟΚ, θα έπρεπε να διαβάσεις περισσότερα κείμενά μου σε αυτό το ιστολόγιο για να καταλάβεις και δεν θα ήθελα να σε βάλω σε τέτοια αγγαρεία. Ωστόσο, πιστεύω ότι αν ο καπιταλισμός περάσει κρίση και μετασχηματιστεί σε κάτι άλλο, αυτό σίγουρα δεν θα είναι μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία, αλλά μια οικολογικά σχεδιασμένη οικονομία. Πώς ακριβώς θα είναι αυτή; Έχω πολλές ιδέες, αλλά ειλικρινά, νομίζω ότι είναι κάτι που ακόμη βρίσκεται υπό διαμόρφωση.
Η αλήθεια είναι ότι έχω διαβάσει το συγκεκριμένο post μεμονωμένα.
Παρ'όλα αυτά βλέπω πως ουσιαστικά συμφωνούμε. Ο οικολογικός άξονας που αναφέρεις μπορεί να γενικευτεί σε έναν "επιστημονικό άξονα" - μιλάμε δηλαδή για ένα σύστημα όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται βάση επιστημονικών δεδομένων και προβλέψεων, όχι σύμφωνα με γνώμες.
Κατά συνέπεια αναφερόμαστε σε ένα είδος σχεδιασμένης οικονομίας, όπου όμως διαχειριστής δεν είναι μια κυβέρνηση ή ένας ηγέτης αλλά η ίδια η επιστήμη, η τεχνολογία και κατά συνέπεια η κοινή λογική.
Συνήθως ως πρότυπο "κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας" θεωρείται η Σοβ. Ένωση, η οποία απέτυχε παταγωδώς. Αλλά ο λόγος αποτυχίας (όπως φαίνεται από την ιστορία) έχει να κάνει περισσότερο με την ανθρώπινη συμπεριφορά μιας μικρής ομάδας ανθρώπων - ηγετών παρά με τεχνικά ή οικονομικά θέματα. Με απλά λόγια, η οικονομία της USSR ήταν σχεδιασμένη από το Στάλιν και το Λένιν, όχι από ικανούς επιστήμονες.
Σε ένα επιστημονικά σχεδιασμένο σύστημα απουσιάζουν οι καθοδηγητές και οι αυθεντίες. Ο θώκος τους καταλαμβάνεται από πειραματικά αποδεδειγμένα γεγονότα και τον ορθολογισμό που προκύπτει από αυτά.
Για παράδειγμα επιστημονικές μελέτες θα μπορούσαν να καταλήξουν στο εξής πόρισμα:
"Ο στρατός, τα χρηματιστήρια, οι ιδιωτικές τράπεζες, τα καζίνο και τα γήπεδα μαζικού αθλητισμού είναι ιδρύματα που ξοδεύουν απίστευτη ενέργεια και χρόνο χωρίς να παράγουν κανένα απολύτως ζωτικό αγαθό για τους ανθρώπους. Επειδή τα ορυκτά ενεργειακά αποθέματα της γης είναι περιορισμένα και επιπλέον μολύνουν έντονα, τέτοιου είδους ιδρύματα πρέπει να ελαχιστοποιηθούν ή/και να καταργηθούν."
Διαπιστώνουμε λοιπόν πως η επιλογή πρακτικά καθορίζεται από μόνη της, δίνοντας έτσι μια αποφασιστική κατευθυντήριο γραμμή για την πορεία της οικονομίας. Ενώ φαίνεται ψυχρή εν τούτοις στηρίζεται στην κοινή λογική.
Ένα καίριο ερώτημα που προκύπτει είναι πόσοι και πότε θα είναι έτοιμοι να δεχτούν τέτοιας φύσης βαθιές αλλαγές.
Dennis, πάρα πολλές ενστάσεις. Ποιες αποφάσεις θα λαμβάνονται βάσει επιστημονικών δεδομένων; Το τι εργασία θα κάνει κάποιος; Είμαι μεταφραστής, θα αποφασίζει κάποιος επιστήμονας πόσο θα χρεώνω τη λέξη; Θα αξιολογεί μια κεντρική επιτροπή πόσο καλή είναι η εργασία μου και αν θα πρέπει να την προτιμήσει ένας πελάτης; Έχει και η επιστήμη τα όριά της. Η επιστήμη έχει κάποιες συγκεκριμένες δυνατότητες, μπορεί να σου πει γιατί δεν μπορείς να αδειάζεις τα απόβλητα σε ένα ποτάμι και τι μπορεί να κάνει η τάδε χημική ουσία στην υγεία σου ή πώς να συναρμολογήσεις ένα αυτοκίνητο, ενδεχομένως ακόμη και πώς σχηματίζονται οι πλανήτες, έχει όμως μαύρα μεσάνυχτα όταν τη ρωτάμε πώς θα ζούμε ευτυχισμένοι, πόση ελευθερία πρέπει να έχουμε, πώς πρέπει να διαθέτουμε τον ελεύθερο χρόνο μας, πρέπει να αγαπάμε; Όσο για τη λογική, μπορεί να σου πει αν ένα σύστημα είναι εσωτερικά συνεπές βάσει των προκείμενων προτάσεων και των αξιωμάτων.
Ζούμε σε μια εποχή που δεν είναι ο 19ος αιώνας και δεν μπορεί κάποιος να περιμένει πια ένα ντοσιέ με την επιστημονική απάντηση στα ανθρώπινα πράγματα. Πες μου για την τραγικότητα του ανθρώπου και θα σε καταλάβω. Πες μου για επιστημονικές επιτροπές που σχεδιάζουν την κοινωνία και θα σκεφτώ ύβρις και πτώση. Όσο για τους ικανούς επιστήμονες, το άνθος τους έχει κοσμήσει πολλά ψυχιατρικά άσυλα, τι σε κάνει να πιστεύεις ότι θα κυβερνούν καλά ή λιγότερο εγωιστικά; Σκέψου μόνο τους ανταγωνισμούς στα συνέδρια, σκέψου τους πλατωνικούς διαλόγους (οι επαΐοντες είναι καλοί όταν τους ρωτάμε για να κτίσουμε ένα γεφύρι, αλλά επαΐοντες της πολιτικής δεν υπάρχουν, για αυτό μετέχει όλος ο δήμος).
Οι επιστημονικές μελέτες μπορούν να στηρίξουν πολλά, άλλα χρήσιμα, άλλα όχι και τόσο. Το καθοριστικό είναι οι ερωτήσεις που της θέτουμε και πώς τις αξιοποιούμε. Θα σου πω άλλα παραδείγματα ερωτήσεων: Πρέπει να σφάζουμε τους εβραίους; Πρέπει να εισβάλουμε στο Ιράκ; Πρέπει να τρώμε κρέας; Πόσες ώρες πρέπει να εργάζομαι την ημέρα; Πόσο πρέπει να πληρώνομαι; Πρέπει να καθορίζεται κεντρικά η πληρωμή μου; Πρέπει όλοι να αμείβονται το ίδιο;
Πόση αξία έχει το παράδειγμα της απάντησης που θέτεις: Πρέπει να καταργηθούν οι στρατοί; Ωραία, συμφωνώ, ας αναθέσουμε τώρα σε μια επιτροπή επιστημόνων να το κάνει. Μου θυμίζει το παραμύθι με τα ποντίκια που είπαν να κρεμάσουν το κουδούνι στην ουρά του γάτου. Αχ βαχ, τα πίστευα κάποτε και εγώ αυτά, μέχρι που άρχισα να ψιλιάζομαι τι εστί πραγματικότις, τραγικότις, πόσο ζυγίζει η αγάπη και τι εστί κορόμηλο. Να ρισκάρω να σε ρωτήσω αν είσαι νέος; Δεν το εννοώ με καμία υποτιμητική διάθεση. Καλή η επιστήμη, αλλά στην καλύτερη περίπτωση είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, περίπου για ο,τιδήποτε, και για όνειρα και για εφιάλτες. Δεν λέω ότι είναι λάθος όλα όσα λες ούτε ότι η επιστήμη είναι άχρηστη, αλλά λείπουν πολλά και μεγάλα κομμάτια και το μεγαλύτερο λέγεται άνθρωπος.
Σαφώς οι επιστήμονες διαφωνούν όταν πρόκειται για λεπτά, αμφιλεγόμενα θέματα, αλλά η νόρμα είναι η συνεργασία και η συμβίωση. Έχεις δει ποτέ σε κανένα συνέδριο να χειροδικούν ή να πιάνουν τα όπλα; Αντιθέτως, επιστήμονες διαφορετικών πεδίων συχνά δουλεύουν μαζί.
Από τα γραφόμενά μου σου έμεινε η εντύπωση πως υποστηρίζω μια "δικτατορία τρελών επιστημόνων". Καθόλου.
Νομίζω πως (παρ'όλο που φαίνεσαι ικανός αναλυτής) δεν έχεις αντιληφθεί για τι καινοτόμο σύστημα μιλάμε - άλλωστε μέσα σε λίγες γραμμές είναι δύσκολο να εκφραστεί.
Στην ερώτηση "πόσο πρέπει να δουλεύω" η επιστήμη θα σου απαντούσε "ελάχιστα". Σήμερα οι μηχανές μπορούν να κάνουν σχεδόν όλες τις δουλειές (από την παραγωγή τροφής μέχρι εγχειρήσεις) με ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση.
Σκέψου πόσο απελευθερωμένος θα είναι ο άνθρωπος όταν αποδεσμευτεί από ανούσιες, ψυχαναγκαστικές και άχρηστες εργασίες, όπως πχ σερβιτόρος, πωλητής, ταμίας, εργάτης σε εργοστάσιο κλπ.
Στην ερώτηση "πόσο κρέας πρέπει να τρώω" η επιστήμη θα σου έλεγε:
"Η παραγωγή κρέατος είναι ενεργοβόρος, τα βοοειδή παράγουν αέρια του θερμοκηπίου και τα σφαγεία δημιουργούν οργανικά απόβλητα. Επιπλέον, μεγάλο ποσοστό της φυτικής παραγωγής καταναλώνεται από ζώα και όχι από ανθρώπους που έχουν ανάγκη."
Συνεπώς η ερώτηση αυτο-απαντάται: Είναι προς το συμφέρον του καθενός ξεχωριστά αλλά και όλης της ανθρωπότητας η μείωση του κρέατος.
Στην ερώτηση "πρέπει να καταργηθεί ο στρατός;" δε χρειάζεται καμία σύσταση εππιστημονικής ή άλλης επιτροπής. Η κοινή λογική θα υπαγόρευε:
"Ο στρατός προκαλεί αλλεπάληλα πραξικοπήματα καταλύοντας τη δημοκρατία και χρησιμοποιώντας βία"
Με αυτό το σκεπτικό η Κόστα Ρίκα έχει καταργήσει ολοκληρωτικά το στρατό της, παρ' όλο που (ας μη κοροϊδευόμαστε) έχει κοντά της το πιο ιμπεριαλιστικό κράτος, της ΗΠΑ.
Όσο για τους εβραίους και το Ιράκ νομίζω ότι όλοι καταλαβαίνουν πως πρόκειται για θέματα τυφλής προκατάληψης και τεράστιων οικονομικών συμφερόντων. Αν αφαιρέσεις το θρησκευτικό δογματισμό και την απληστία από την εξίσωση παύουν να υφίστανται.
Ίσως η απάντηση σχετικά με τη δουλειά του μεταφραστή είναι λίγο πιο δύσκολη. Θα σου πω όμως το εξής παράδειγμα:
Έστω ότι Άραβες επιστήμονες ανακαλύπτουν μια νέα, αποδοτική μορφή ενέργειας και συντάσσουν (στη γλώσσα τους) ένα ελεύθερο για κάθε ενδιαφερόμενο κείμενο που περιγράφει ολοκληρωμένα τον τρόπο παραγωγής. Η επιστημονική λογική υπαγορεύει την εξής διαδικασία: Συγκεντρώνουμε όλους τους μεταφραστές που διαθέτουμε και τους αναθέτουμε -μέσα από συνεργασία- την ερμηνεία του εν λόγω κειμένου στα Ελληνικά. Η ομάδα μετάφρασης αναγνωρίζει ότι όσο καλύτερη δουλειά κάνει τόσο περισσότερο τελικά θα επωφεληθεί όχι μόνο η ίδια, αλλά ολόκληρη η κοινωνία. Συνεπώς μιλάμε για μια κατάσταση όπου προσωπικά οφέλη και αντιπαραθέσεις περνάν σε δεύτερη μοίρα. Όσο μεγαλύτερη η ατομική, εθελοντική συνεισφορά τόσο μεγαλύτερη η συλλογική ευημερία.
Για την ιστορία είμαι 25. Αρχίζω να διαπιστώνω (με τη μικρή εμπειρία που διαθέτω) ότι το σύστημα που ζούμε έχει δομικές παθογένειες και συνεπώς τα διορθωτικά "μπαλώματα" δεν οδηγούν πουθενά. Θεωρώ πως αντί να προσπαθούμε να βουλώσουμε τις τρύπες ίσως είναι καλύτερα να αλλάξουμε εντελώς πλοίο.
Στα μάτια μου το πλοίο της επιστήμης (με βοηθητική βάρκα την άμεση δημοκρατία) φαντάζει η καλύτερη δυνατή (όχι όμως τέλεια) λύση.
Άσχετα αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε, η γόνιμη και μη επιθετική επιχειρηματολογία είναι πάντα προσοδοφόρος και για τις δύο πλευρές.
Dennis = POL.O.S
Οι επιστήμονες διαφωνούν και για «λεφτά» θέματα. Δεν ξέρω πόσο συχνά πιάνουν τα όπλα, αλλά σίγουρα φτιάχνουν όπλα. Συχνά δουλεύουν μαζί και συχνά αλληλομισούνται και διαφωνούν κάθετα πάνω στα θέματα όπου ελπίζεις η επιστήμη να δώσει τις απαντήσεις.
Οι καλοί επιστήμονες είναι τρελοί, οι άλλοι είναι μετριότητες :Ρ
Δεν ξέρω αν έχω αντιληφθεί το σύστημα, αλλά δυσπιστώ απέναντι σε όλα τα συστήματα.
Αν πρέπει να δουλεύω ελάχιστα, πόση ενέργεια πρέπει να καταναλώνεται από τις μηχανές και με ποιες συνέπειες για το περιβάλλον και τους πόρους του πλανήτη; Ουτοπία των μηχανών; Πολύ εύθραυστη μου μοιάζει.
Για τη μείωση του κρέατος συμφωνώ.
Για τη μείωση του στρατού, η κοινή λογική θα υπαγόρευε... μόνο που η κοινή λογική απουσιάζει από την ιστορία και οι ανθρώπινες αγέλες ανταγωνίζονται για τα λιβάδια. Η Κόστα Ρίκα είναι ήδη προτεκτοράτο και όσο για τις ΗΠΑ, εκτός του ότι δεν έχουν όφελος να εισβάλλουν σε ένα κρατίδιο, θα ήταν κακό μάρκετινγκ και θα είχε διπλωματικό και άλλο μεγάλο κόστος. Αν η Κόστα Ρίκα ήταν στα βαλκάνια ή στην Αφρική και καταργούσε τον στρατό της, θα είχε πρόβλημα.
Για τους Εβραίους… επιστήμονες όμως διάλεγαν τους εκφυλισμένους που εξοντώνονταν στα στρατόπεδα. Μπορώ κάλλιστα να φανταστώ συγκυρίες όπου επιστήμονες θα συναινούσαν στη διαλογή των πιο χαζών, των πιο αδύναμων, των πιο άρρωστων, των λιγότερο χρήσιμων για τελικές λύσεις.
Για τη μετάφραση… η συνεργασία είναι χρονοβόρα και αν μαζέψεις 500 μεταφραστές δεν θα πάρεις το καλύτερο έργο, όπως και αν μαζέψεις 500 ζωγράφους δεν θα πάρεις μια «Τζοκόντα». Δεν καταλαβαίνω πώς οι αντιπαραθέσεις και τα προσωπικά οφέλη θα περάσουν σε δεύτερη μοίρα.
Την ηλικία τη ρώτησα διότι συνήθως νέοι ακαδημαΐκοί είναι επιρρεπείς στο να πιστεύουν ότι η επιστήμη τους είναι παντοδύναμη.
Τα μπαλώματα είναι αναπόφευκτα, καθώς η ζωή είναι δύσκολο να χωρέσει στα κοστουμάκια που ράβει ο καθένας μας και προσθέτουν ίσως και ποικιλία και πολυχρωμία. Πριν να αλλάξουμε πλοίο, πρέπει να έχουμε κάτι που θα πείθει ότι μπορεί να πλέει. Το πλοίο της επιστήμης; Είναι η επιστήμη πολίτευμα;
Καλή η επιστήμη, αλλά περιορισμένες οι δυνατότητές της στην πολιτική και για να μας πει πώς να ζούμε. Πιο χρήσιμη ίσως η ποίηση.
Δεν θέλω να σου πω ότι είναι λάθος όλα όσα λες, αλλά προσπαθώ να σου δείξω τους περιορισμούς τους. Δεν μπορείς να αφαιρέσεις το άτομο και τις επιλογές του από την εξίσωση, το άτομο και οι επιλογές του πρέπει να είναι στο επίκεντρο. Δεν έχουμε και άλλη επιλογή, δεν είναι καλό να σφίγγουμε πολύ τη χύτρα και η κοινωνία δεν χωρά σε εξισώσεις, ούτε καν η φύση. Το χάος υπάρχει παντού και πρέπει να το σεβόμαστε, αν το αγνοούμε το κάνουμε με δικό μας ρίσκο.
Πράγματι αυτή τη στιγμή η επιστήμη συχνά γίνεται με λάθος τρόπο (αυτός είναι και ο λόγος που δεν είμαι ακαδημαϊκός). Μπορώ να πώ ότι πολλοί επιστήμονες, για την ακρίβεια οι περισσότεροι που έχω γνωρίσει, όχι μόνο δε μου ενέπνεαν σεβασμό, αντιθέτως η συμπεριφορά τους με αηδίαζε. Επιπλέον στην ιστορία συναντάμε μερικούς που ήταν "για σκότωμα".
Όμως μαζί αναγνωρίσαμε την επιστήμη (ως έννοια, ως προς το τι μας προσφέρει και μας διδάσκει) σα βασικό άξονα σε ένα "σωστό" κοινωνικό σύστημα. Συγκεκριμένα το ανέφερες σα κεντρικό οικολογικό άξονα, απλά εγώ το γενίκευσα λίγο. Επίσης η φράση σου "δε πιστεύω σε οικονομικά συστήματα" με καλύπτει πλήρως.
Ίσως αυτό που θέλω τελικά να πω είναι ότι όλοι είμαστε επιστήμονες, όχι μόνο όσοι βασιλεύουν σε πανεπιστημιακές επιχειρήσεις. Η επιστήμη ανήκει σε όλους, όλοι μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν και τη χρησιμοποιούν.
Είμαστε ή γινόμαστε επιστήμονες:
*κάθε φορά που υπολογίζουμε το λογαριασμό του εστιατορίου
*όταν βλέπουμε ένα ντοκιμαντέρ
*όποτε αλλάζουμε λάστιχο στο αυτοκίνητο ή φτιάχνουμε μόνοι τα υδραυλικά μας
*όταν η περιέργια μας οδηγεί να ψάξουμε στη wikipedia για την ιστορικότητα τοτ Χριστού
*όταν δε πετάμε πλαστικά στη φύση γιατί γνωρίζουμε ότι μακροπρόθεσμα προκαλούν καρκίνο
κλπ κλπ
Από ότι δείχνουν τα δεδομένα και οι υπολογισμοί, αυτή τη στιγμή έχουμε τη δυνατότητα να υπερκαλύψουμε όλες τις ενεργειακές μας ανάγκες μόνο από ανανεώσιμες πηγές. Το πρόβλημα είναι ότι "κοστίζουν". Βλέπεις η αγορά προτιμά ακόμα το πετρέλαιο.
Επίσης, αν θέλουμε μπορούμε να αυτοματοποιήσουμε (χωρίς να μολύνουμε και χωρίς να "τρώμε" τους πόρους της γης) τη συντριπτική πλειοψηφία των χειρωνακτικών εργασιών. Δε σημαίνει όμως ότι κάτι τέτοιο πρέπει να εφαρμοστεί αλόγιστα. Προσωπικά θα προτιμούσα να δοθεί έμφαση στην παραγωγή ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΩΝ ρούχων, συσκευών, αυτοκινήτων, φαρμάκων κλπ, ενώ θα ήθελα να απο-αυτοματοποιηθεί η παραγωγή τροφίμων. Πέρα από το γεγονός ότι η παραγωγή τροφής γίνεται με φρικαλέο τρόπο (δες αν αντέχεις το ντοκιμαντέρ our daily bread - ο άρτος ημών ο επιούσιος), θα μου άρεζε η ιδέα να διατηρώ το δικό μου μοντέρνο αλλά υγιή "μπαχτσέ", τέτοιον που να μου καλύπτει μερικές ανάγκες σίτισης. Τότε νομίζω πως θα αισθάνομαι αρκετά ελεύθερος, ικανοποιημένος και "συνδεδεμένος".
ΥΓ1: Τα παραδείγματα που ανέφερα ήταν τελείως ενδεικτικά και πρόχειρα. Το νόημα ήταν να δείξω πως η επιστημονική λογική κρύβει λύσεις στα σημαντικά προβλήματα - αν εφαρμοστεί ορθολογικά.
ΥΓ2: Για να δούμε που θα το φτάσουμε! :D
Φοβάμαι ότι κάποια πράγματα εύκολα γράφονται, αλλά δύσκολα εφαρμόζονται. ΟΚ, καλά τα είπαμε πάντως. Να είσαι καλά.
Δημοσίευση σχολίου