...and the pursuit of happiness*

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πηγή δυστυχίας από το κυνήγι της ευτυχίας.

Όσα επιτεύγματα και να σωρεύει κάποιος επίδοξος εραστής της ευτυχίας πάντα θα απέχει από το στόχο του, σαν σε ένα εφιάλτη που τρέχεις να φτάσεις κάπου μα όσο και αν τρέχεις δεν φτάνεις ποτέ. Συνήθως, όσο πιο αμάθητος στη στέρηση και στην αποτυχία είναι κάποιος τόσο πιο ευάλωτος θα είναι στην πρώτη αναποδιά, στο πρώτο όχι, όσο ασήμαντα και αν μοιάζουν αυτά σε κάποιον άλλο. Έπειτα, ακόμη και όταν καρφώνεις τη σημαία σου στην κορυφή, αμέσως ξεπροβάλλει πιο πέρα, πάνω από τα σύννεφα, ένα ακόμη πιο ψηλό βουνό και όσο πιο παθιασμένος είσαι, τόσο θα ξεθωριάζουν τα μέχρι τώρα επιτεύγματά σου μπροστά στον νέο στόχο, τόσο θα τρώγεσαι, τόσο θα μελαγχολείς μένοντας μακριά ή περιμένοντας να πραγματοποιήσεις τον νέο στόχο, ξέροντας ότι η αμείλικτη φθορά και ο βλοσυρός θεριστής που φέρνει ο χρόνος σε ακολουθούν. Κακό πράγμα η προσκόλληση, η επιδίωξη της ευτυχίας μέσω..., δηλαδή, ο δρόμος που οι πολλοί ακολουθούν.

Υπάρχει και ένα άλλο μονοπάτι. Η ευτυχία, όπως πολλές γυναίκες, περιφρονεί αυτούς που τρέχουν ξοπίσω της, αλλά συχνά πλησιάζει πικαρισμένη, προσπαθεί να σαγηνεύσει και τελικά δίνεται σε αυτούς που την αγνοούν. Αγνόησέ την, φίλος. Αρνήσου τα όλα. Λέγε συνέχεια στον εαυτό σου ότι δεν σου ανήκει τίποτα, ούτε η περιουσία σου, ούτε οι αγαπημένοι γύρω σου, ούτε όσα έχεις κάνει, καλά ή κακά, ούτε καν το σώμα σου ή η σκέψη σου. Αντί να ρωτάς τη στιγμή του πόνου «γιατί σε εμένα;», θύμιζε στον εαυτό σου «γιατί όχι σε εμένα;». Λέγε συνέχεια μέσα σου ότι η υπόστασή σου είναι μια χούφτα χώμα και λίγο νερό που πήραν μορφή και είναι ήδη στο δρόμο τους για να γίνουν κάτι άλλο. Άσε την ψεύτρα σκέψη και άνοιξε τη συνείδησή σου στον κόσμο, όπως είναι.

Ποθείς την αιωνιότητα, την αθανασία, τη θέωση, ξεχνώντας το πιο μικρό, το πιο ταπεινό συστατικό της ύπαρξης, το μόνο που σου ανήκει: τη στιγμή, το παρόν, το εδώ και τώρα. Η ζωή, ευτυχώς, μας δίνεται σε αυτά τα μικρά πακετάκια, είναι τόσο εύκολο να τα κουβαλήσεις στην τσέπη, μα εμείς επιμένουμε να κουβαλάμε διαρκώς στις αδύναμες πλάτες μας το σακί ολόκληρης τη ζωή μας, αν όχι και όλη την ιστορία, όλο τον κόσμο, ακόμη και φανταστικούς κόσμους πέρα από αυτόν, χάνοντάς τα με αυτό τον τρόπο όλα. Ζούμε με φαντάσματα, βλέπουμε, ακούμε, αγγίζουμε, οσφραινόμαστε, αντιλαμβανόμαστε μόνο φαντάσματα, πλάσματα ενός νου που είναι απλώς το προϊόν κάποιων περιστάσεων. Είναι σαν να κοιτάμε τον κόσμο διαρκώς πίσω από μια γκρι, σκονισμένη κουρτίνα, ένα άθλιο παραπέτασμα που φοβόμαστε να παραμερίσουμε.

Τι ζωή θέλεις να κάνεις καημένε άνθρωπε όταν δεν είσαι ποτέ στο εδώ και στο τώρα; Άσε τα μεγαλεπίβολα και αντί να πασχίζεις για την αιωνιότητα, δες το θησαυρό που κρατάς στο χέρι, το μόνο που σου ανήκει και θα σου ανήκει ποτέ, κατάκτησε τη στιγμή, ξέχνα όλα τα άλλα και ίσως να πάρεις και μια γεύση, ένα κομματάκι τόσο δα, ένα κοψίδι αιωνιότητας, ... the intersection of the timeless with time**. Ο θάνατος και η φθορά είναι εγγενή σε αυτό που είμαστε, όσο πιο πολύ παλεύουμε να ξεφύγουμε από αυτή τη μοίρα, τόσο πιο πολύ μπλέκουμε στα βρόχια της δυστυχίας, σαν τα ψάρια που σπαρταράνε πιασμένα στο δίχτυ, στο υπαρξιακό δίκχτυ. Οι ίδιοι είμαστε ένα παροδικό φαινόμενο, όμοιοι με τη βροχή που πέφτει. Γεννηθήκαμε σε ένα σύννεφο και η ζωή μας είναι η πτώση προς τη γη. Ο άνθρωπος είναι τραγικός. Το «Εγώ ειμί ο Ων» είναι μόνο για το ένα, δηλαδή, για το όλο. Εμείς είμαστε το μερικό, το γίγνεσθαι, αλλά είμαστε και κομμάτι του όλου. Αν θέλουμε να γευθούμε το Ον, δεν πρέπει να παραχωρούμε στο γίγνεσθαι τίποτε περισσότερο από αυτό που του ανήκει, δηλαδή από τη στιγμή, δηλαδή το τίποτα. Είναι ωραίο να γεύεσαι τη γλυκάδα του κενού. Χαρές και λύπες γίνονται ένα μεθύσι, ένας χορός.

Αλλά οι λέξεις δεν βοηθούν πολύ σε αυτά. Θα κλείσω με μια μικρή ζενική ιστοριούλα που είχα διαβάσει πριν από χρόνια.

Περπατούσε κάποιος στην ερημιά, όταν του επιτέθηκε μια άγρια τίγρη. Φτάνοντας στο άκρο ενός γκρεμού, άρχισε να σκαρφαλώνει κάτω αρπάζοντας μια κληματίδα. Πλησιάζοντας κάτω, διαπίστωσε ότι τον περίμενε μια άλλη τίγρη, εξίσου επιθετική με την πρώτη. Κοιτάζει ο ανθρωπάκος πάνω και διαπιστώνει ότι δύο καθάρματα αρουραίοι έχουν αρχίσει και ροκανίζουν την κληματίδα από την οποία κρέμεται. Κοιτάζει τότε στο πλάι και βλέπει μια ωραία, ώριμη, κατακόκκινη, λιμπιστή φράουλα. Χωρίς να σκεφτεί τίποτε άλλο, την κόβει και την βάζει στο στόμα του με μεγάλη απόλαυση. Αυτή είναι η ζωή μας, μια αιώρηση ανάμεσα σε γέννηση και θάνατο. Το θέμα είναι, μπορείς να απολαύσεις τη φράουλα; Μπορείς να γευθείς τη ζουμερή στιγμή ή θα σπαταλήσεις όλη σου τη ζωή σε ελπίδες και φόβους;

* Life, liberty, and the pursuit of happiness (από τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών)

** Από τα Τέσσερα Κουαρτέτα, Τ. Σ. Έλιοτ.