.
Ξεκαθαρίζω κατ’ αρχήν ότι δεν είμαι αντίθετος σε κάποιες συμβολικές κινήσεις που έχουν ως στόχο να ευαισθητοποιήσουν τους καταναλωτές και να τους κάνουν πιο ενεργούς. Ωστόσο, η είδηση περί επαναλαμβανόμενης αποχής κάθε Πέμπτη από την αγορά τροφίμων (εδώ) με προβλημάτισε καθώς αδυνατώ να διακρίνω κάποια λογική σε αυτήν, τουλάχιστον αν στόχος είναι η άσκηση ουσιαστικής πίεσης για χαμηλότερες τιμές. Δεν νομίζω ότι οι επιχειρήσεις πρόκειται να αισθανθούν κάποια πίεση αν τα ψώνια της Πέμπτης γίνονται την Τετάρτη ή την Παρασκευή και μάλιστα χωρίς καμία αλλαγή ως προς τη γενική συμπεριφορά των καταναλωτών. Ίδιες ποσότητες θα αγοράζονται, τα ίδια προϊόντα θα διακινούνται χωρίς κάποια αλλαγή στο μερίδιο αγορά του καθενός, και απλώς οι καταναλωτές που θα επιλέξουν να συμμετάσχουν σε αυτή την κίνηση, εάν είναι ευάριθμοι, θα στριμώχνονται σε κάπως μεγαλύτερες ουρές στα σουπερμάρκετ τις υπόλοιπες ημέρες.
Από τα πρώτα θέματα που μαθαίνει κάποιος στην οικονομία είναι ότι οι τιμές εξαρτώνται από το πόσο ευαίσθητη είναι σε μεταβολές τους η ζήτηση για αγαθά. Αυτή η ευαισθησία ονομάζεται ελαστικότητα της ζήτησης. Δεν θα σας ταλαιπωρήσω με γραφήματα και οικονομική θεωρεία (τυχεροί), αλλά θα προσπαθήσω να περιγράψω τα πράγματα όσο πιο απλά γίνεται. Τα ακαθάριστα έσοδα μιας εταιρείας από τις πωλήσεις είναι ένα απλό γινόμενο της τιμής του προϊόντος επί την πωλούμενη ποσότητα του προϊόντος, δηλ. την ποσότητα που αγοράζουν οι καταναλωτές (η ζήτηση). Εάν ο καταναλωτής δεν αντιδρά ή αντιδρά ελάχιστα σε αυξήσεις των τιμών ή σε διαφορές τιμών μεταξύ ομοειδών προϊόντων, τότε η ζήτηση είναι ανελαστική και οι επιχειρήσεις, θα το θέσω ευγενικά, γδύνουν τον απαθή καταναλωτή, αφού αυξήσεις των τιμών οδηγούν μαθηματικά σε αυξήσεις των εσόδων και των κερδών. Από την άλλη μεριά, αν ο καταναλωτής αντιδρά έντονα σε αυξήσεις των τιμών ή σε μικρές διαφορές τιμών μεταξύ ομοειδών προϊόντων αλλάζοντας δραματικά τη ζήτηση, τότε μια αύξηση της τιμής ενός προϊόντος οδηγεί σε μια δυσανάλογη μείωση των ποσοτήτων αυτού του προϊόντος που πωλούνται και, συνεπώς, σε μείωση των συνολικών εσόδων και κερδών της επιχείρησης (θυμηθείτε, έσοδα = τιμή x πωλούμενη ποσότητα). Σε αυτή την περίπτωση, ο καταναλωτής έχει το πάνω χέρι.
Ποιο είναι λοιπόν το πρακτέο; Ο καταναλωτής πρέπει να γίνει υπερευαίσθητος στις τιμές και εννοώ ότι ακόμη και αν μεταξύ δύο επώνυμων συσκευασιών γάλακτος του ενός λίτρου υπάρχει διαφορά του ενός ή δύο λεπτών (εξαιρετικά συνηθισμένο έχω διαπιστώσει και διαδεδομένο κόλπο για να κρύβονται οι συνεννοήσεις τιμών και τα καρτέλ), ο καταναλωτής πρέπει να επιλέγει συνειδητά το φθηνότερο προϊόν, όχι διότι αυτό θα επηρεάσει άμεσα σε αντιληπτό βαθμό το λογαριασμό του στο ταμείο (σιγά το ένα λεπτό θα πει κάποιος), αλλά διότι με αυτό τον τρόπο πυροδοτεί τον ανταγωνισμό και καταστρέφει και τα καρτέλ. Αυτό συμβαίνει διότι η μεγάλη μετακίνηση της ζήτησης από τη μία εταιρεία στην άλλη εξαναγκάζει την ακριβότερη εταιρεία να μειώσει και αυτή με τη σειρά της την τιμή της, έστω ελάχιστα, κάτω από την τιμή της προηγουμένως φθηνότερης εταιρείας, οπότε οι καταναλωτές θα πρέπει να αντιδράσουν με παρόμοιο τρόπο, μετακινούμενοι ξανά στο φθηνότερο προϊόν. Με αυτό τον τρόπο, οι εταιρείες εξαναγκάζονται να ανταγωνιστούν η μία την άλλη θέλοντας και μη, αφού ακόμη και οι μικροδιαφορές στέλνουν τα κέρδη τους σε κάθετη πτώση/άνοδο. Δηλαδή, μια εταιρεία μειώνει αναγκαστικά την τιμή της ελάχιστα κάτω από την τιμή του ανταγωνιστή της, αυξάνοντας δυσανάλογα το μερίδιο αγοράς της, ο ανταγωνιστής εξαναγκάζεται να ακολουθήσει κ.ο.κ. (στοιχειώδης θεωρεία παιγνίων). Συνεπώς, το θέμα δεν είναι τόσο να γίνονται εκδηλώσεις κατά της ακρίβειας του τύπου «μην αγοράζετε γάλα που κοστίζει πάνω από ένα ευρώ» (θέμα στο οποίο είχε αναφερθεί και ο Αθήναιος, εδώ), όσο το να είναι ευαίσθητος ο καταναλωτής στις διαφορές τιμών μεταξύ των προϊόντων, ακόμη και παραμένοντας, αν το επιθυμεί, στην κατηγορία προϊόντων που τον ενδιαφέρει και θεωρεί αποδεκτής ποιότητας. Δηλ. ακόμη και αν κάποιος καταναλωτής δεν θέλει να αγοράσει προϊόντα ετικέτας καταστήματος και προτιμά τα επώνυμα ή τα εγχώρια κ.λπ., μπορεί να πιέσει τις τιμές προς τα κάτω εξαιρετικά αποτελεσματικά αντιδρώντας στις μικροδιαφορές των τιμών μεταξύ των προϊόντων της κατηγορίας που τον ενδιαφέρει.
Ο μηχανισμός αυτός, εφόσον εφαρμοσθεί από συνειδητούς καταναλωτές μπορεί θεωρητικά να σύρει τον ανταγωνισμό σε τόσο χαμηλές τιμές ώστε τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών να είναι τα απολύτως οριακά ώστε αυτές να παραμένουν στην αγορά. Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι ότι στη χώρα μας ο ανταγωνισμός λειτουργεί τόσο άσχημα ώστε, όσο και αν φαίνεται απίστευτο, οι εισηγμένες στο ΧΑΑ εταιρείες τροφίμων εμφάνισαν αύξηση της κερδοφορίας τους 278% (!!!) κατά το πρώτο τρίμηνο του 2008, η είδηση εδώ.
Ο καταναλωτής έχει τη δύναμη στα χέρια του, η ελεύθερη αγορά και οικονομία είναι συστατικό της δημοκρατίας με περισσότερους τρόπους από όσους μπορεί να φανταστεί κάποιος. Κάθε μέρα, έχουμε εκλογές, κάθε μέρα, ασκείται μια άμεση μορφή δημοκρατίας. Οι ψηφοφορίες διεξάγονται στα ταμεία των σουπερμάρκετ και των άλλων καταστημάτων και όπου αλλού γίνονται συναλλαγές. Ψηφίζουμε με το πορτοφόλι μας, ψηφίζουμε στην κάλπη του ταμείου και οι ψήφοι μας είναι τα χρήματά μας. Δυστυχώς, το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούν αυτή τη δύναμη και δεν την ασκούν. Η ατεκμηρίωτη καταναλωτική πίστη σε συγκεκριμένες μάρκες και προϊόντα, ο υπέρμετρος επηρεασμός από τη διαφήμιση (αποσαφηνίζω ότι δεν είμαι εναντίον της) έχουν εν μέρει τουλάχιστον ως στόχο τη χειραγώγηση του καταναλωτή ώστε αυτός να μην ασκεί σωστά τη δύναμή του. Όταν προτιμάς στο ράφι το φθηνότερο έναντι του ακριβότερου, το βιολογικό έναντι του τυποποιημένου, το φυσικό έναντι του γενετικά τροποποιημένου, το προϊόν της εταιρείας που δρα δεοντολογικά έναντι του προϊόντος της εταιρείας που χρησιμοποιεί παιδική εργασία, ασκείς πολιτική δύναμη, μια δύναμη που κανένας ελεγκτικός μηχανισμός και κανένα κράτος δεν μπορεί να υποκαταστήσει (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτοί οι θεσμοί δεν έχουν το δικό τους ρόλο, ωστόσο, ένα πράγμα δεν μπορούν κάνουν, να υποκαταστήσουν στον καταναλωτή στο δικό του ρόλο).
Συνεπώς, εγώ, φίλτατοι αναγνώστες, θα ψωνίζω τις Πέμπτες που θα έχει και περισσότερη ησυχία, ώστε να μπορώ να συγκρίνω και να κάνω και τις επιλογές μου με μεγαλύτερη άνεση. Κινήσεις όπως αυτή που αποτέλεσε την αφορμή αυτής της ανάρτησης είναι αναποτελεσματικές και επικοινωνιακά, μιντιακά πυροτεχνήματα που ρίχνουν στάχτη στα μάτια, επιτρέπουν την προβολή κάποιων στα ΜΜΕ ώστε να φανεί ότι κάτι κάνουν, χωρίς να θίγουν κανέναν, και αποκοιμίζουν τον καταναλωτή με την ψευδαίσθηση ότι και αυτός με τη σειρά του κάτι κάνει, εκτός από το ουσιαστικό και το προφανές, να επιλέγει το φθηνότερο.
Ελαστικοποιήστε την καταναλωτική συμπεριφορά σας, επιλέγετε συγκριτικά με βάση τις τιμές, χρησιμοποιήστε τις μικροδιαφορές στις τιμές για να ανατρέψετε το status quo στην αγορά.
Δεν λέω ότι τα παραπάνω είναι πανάκεια και ότι έτσι θα λυθούν όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία σήμερα, αλλά σίγουρα με αυτό τον τρόπο οι τιμές μπορούν να μειωθούν σημαντικά. Ενεργός πολίτης σημαίνει και ενεργός καταναλωτής.
Υ.Γ. Είναι μόνο δική μου εντύπωση ή έχουν αυξηθεί οι διαφημίσεις τον τελευταίο καιρό για εντός ή εκτός εισαγωγικών διαφοροποιημένα προϊόντα γάλακτος (γάλα για ενηλίκους κ.λπ.); Η λογική είναι να κάνουν τον καταναλωτή να πιστέψει ότι «Δεν είμαι ηλίθιος που πληρώνω ακριβότερα το γάλα, παίρνω «διαφορετικό» γάλα.» Όπως τα πολιτικά κόμματα κάνουν το παν για να έχουν πιστούς ψηφοφόρους με συνθήματα που δεν έχουν ουσιαστικό αντίκρισμα, έτσι και οι εταιρείες θα σκαρφιστούν τα πάντα για να αποδυναμώσουν τον ανταγωνισμό προσφέροντας δήθεν ή πραγματικά διαφοροποιημένα προϊόντα. Αυτό είναι το παιχνίδι της αγοράς.
Παράρτημα:
Ένα πολύ απλό παράδειγμα για να καταλάβει κάποιος μερικές απλές αρχές της ελαστικότητας της ζήτησης:
Ας υποθέσουμε ότι μια εταιρεία διαθέτει ένα προϊόν με τιμή 100 ευρώ και πωλεί σε αυτή την τιμή 1000 μονάδες του προϊόντος, τα έσοδά της είναι 100.000 ευρώ. Εάν η εταιρεία αυξήσει την τιμή κατά 20%, δηλαδή, κατά 20 ευρώ (στα 120 ευρώ) και η ζήτηση του προϊόντος μειωθεί λόγω της αύξησης της τιμής κατά 100 μονάδες (στις 900 μονάδες), δηλαδή κατά 10%, τότε η επιλογή της εταιρεία να αυξήσει την τιμή ήταν σωστή, τα έσοδά της θα είναι 120 x 900 = 108.000 ευρώ, αυξημένα κατά 0,8%. Σε αυτή την περίπτωση, η ζήτηση λέμε ότι είναι ανελαστική ως προς την τιμή διότι η ποσοστιαία μεταβολή της ποσότητας ήταν μικρότερη από την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής. Εάν όμως μετά την αύξηση της τιμής η ποσότητα των πωλούμενων μονάδων μειωθεί στις 700 μονάδες, δηλ. κατά 30%, τότε τα έσοδα της εταιρείας θα είναι 120 x 700 = 84.000 ευρώ, μειωμένα τελικά κατά 16.000 ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση, η ζήτηση λέμε ότι είναι ελαστική ως προς την τιμή διότι η ποσοστιαία μεταβολή της ποσότητας ήταν μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής και η αύξηση της τιμής έβλαψε την τσέπη της εταιρείας. Αυτό πρέπει να το έχουμε υπόψη όχι μόνο για να τιμωρούμε εταιρείες που κάνουν αυξήσεις, αλλά και για να επιβραβεύουμε εταιρείες που έχουν χαμηλότερες τιμές, έστω και ελάχιστα, ώστε να να πυροδοτούμε τον ανταγωνισμό ανεξαρτήτως της θέλησης των επιχειρήσεων.
Από τα πρώτα θέματα που μαθαίνει κάποιος στην οικονομία είναι ότι οι τιμές εξαρτώνται από το πόσο ευαίσθητη είναι σε μεταβολές τους η ζήτηση για αγαθά. Αυτή η ευαισθησία ονομάζεται ελαστικότητα της ζήτησης. Δεν θα σας ταλαιπωρήσω με γραφήματα και οικονομική θεωρεία (τυχεροί), αλλά θα προσπαθήσω να περιγράψω τα πράγματα όσο πιο απλά γίνεται. Τα ακαθάριστα έσοδα μιας εταιρείας από τις πωλήσεις είναι ένα απλό γινόμενο της τιμής του προϊόντος επί την πωλούμενη ποσότητα του προϊόντος, δηλ. την ποσότητα που αγοράζουν οι καταναλωτές (η ζήτηση). Εάν ο καταναλωτής δεν αντιδρά ή αντιδρά ελάχιστα σε αυξήσεις των τιμών ή σε διαφορές τιμών μεταξύ ομοειδών προϊόντων, τότε η ζήτηση είναι ανελαστική και οι επιχειρήσεις, θα το θέσω ευγενικά, γδύνουν τον απαθή καταναλωτή, αφού αυξήσεις των τιμών οδηγούν μαθηματικά σε αυξήσεις των εσόδων και των κερδών. Από την άλλη μεριά, αν ο καταναλωτής αντιδρά έντονα σε αυξήσεις των τιμών ή σε μικρές διαφορές τιμών μεταξύ ομοειδών προϊόντων αλλάζοντας δραματικά τη ζήτηση, τότε μια αύξηση της τιμής ενός προϊόντος οδηγεί σε μια δυσανάλογη μείωση των ποσοτήτων αυτού του προϊόντος που πωλούνται και, συνεπώς, σε μείωση των συνολικών εσόδων και κερδών της επιχείρησης (θυμηθείτε, έσοδα = τιμή x πωλούμενη ποσότητα). Σε αυτή την περίπτωση, ο καταναλωτής έχει το πάνω χέρι.
Ποιο είναι λοιπόν το πρακτέο; Ο καταναλωτής πρέπει να γίνει υπερευαίσθητος στις τιμές και εννοώ ότι ακόμη και αν μεταξύ δύο επώνυμων συσκευασιών γάλακτος του ενός λίτρου υπάρχει διαφορά του ενός ή δύο λεπτών (εξαιρετικά συνηθισμένο έχω διαπιστώσει και διαδεδομένο κόλπο για να κρύβονται οι συνεννοήσεις τιμών και τα καρτέλ), ο καταναλωτής πρέπει να επιλέγει συνειδητά το φθηνότερο προϊόν, όχι διότι αυτό θα επηρεάσει άμεσα σε αντιληπτό βαθμό το λογαριασμό του στο ταμείο (σιγά το ένα λεπτό θα πει κάποιος), αλλά διότι με αυτό τον τρόπο πυροδοτεί τον ανταγωνισμό και καταστρέφει και τα καρτέλ. Αυτό συμβαίνει διότι η μεγάλη μετακίνηση της ζήτησης από τη μία εταιρεία στην άλλη εξαναγκάζει την ακριβότερη εταιρεία να μειώσει και αυτή με τη σειρά της την τιμή της, έστω ελάχιστα, κάτω από την τιμή της προηγουμένως φθηνότερης εταιρείας, οπότε οι καταναλωτές θα πρέπει να αντιδράσουν με παρόμοιο τρόπο, μετακινούμενοι ξανά στο φθηνότερο προϊόν. Με αυτό τον τρόπο, οι εταιρείες εξαναγκάζονται να ανταγωνιστούν η μία την άλλη θέλοντας και μη, αφού ακόμη και οι μικροδιαφορές στέλνουν τα κέρδη τους σε κάθετη πτώση/άνοδο. Δηλαδή, μια εταιρεία μειώνει αναγκαστικά την τιμή της ελάχιστα κάτω από την τιμή του ανταγωνιστή της, αυξάνοντας δυσανάλογα το μερίδιο αγοράς της, ο ανταγωνιστής εξαναγκάζεται να ακολουθήσει κ.ο.κ. (στοιχειώδης θεωρεία παιγνίων). Συνεπώς, το θέμα δεν είναι τόσο να γίνονται εκδηλώσεις κατά της ακρίβειας του τύπου «μην αγοράζετε γάλα που κοστίζει πάνω από ένα ευρώ» (θέμα στο οποίο είχε αναφερθεί και ο Αθήναιος, εδώ), όσο το να είναι ευαίσθητος ο καταναλωτής στις διαφορές τιμών μεταξύ των προϊόντων, ακόμη και παραμένοντας, αν το επιθυμεί, στην κατηγορία προϊόντων που τον ενδιαφέρει και θεωρεί αποδεκτής ποιότητας. Δηλ. ακόμη και αν κάποιος καταναλωτής δεν θέλει να αγοράσει προϊόντα ετικέτας καταστήματος και προτιμά τα επώνυμα ή τα εγχώρια κ.λπ., μπορεί να πιέσει τις τιμές προς τα κάτω εξαιρετικά αποτελεσματικά αντιδρώντας στις μικροδιαφορές των τιμών μεταξύ των προϊόντων της κατηγορίας που τον ενδιαφέρει.
Ο μηχανισμός αυτός, εφόσον εφαρμοσθεί από συνειδητούς καταναλωτές μπορεί θεωρητικά να σύρει τον ανταγωνισμό σε τόσο χαμηλές τιμές ώστε τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών να είναι τα απολύτως οριακά ώστε αυτές να παραμένουν στην αγορά. Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι ότι στη χώρα μας ο ανταγωνισμός λειτουργεί τόσο άσχημα ώστε, όσο και αν φαίνεται απίστευτο, οι εισηγμένες στο ΧΑΑ εταιρείες τροφίμων εμφάνισαν αύξηση της κερδοφορίας τους 278% (!!!) κατά το πρώτο τρίμηνο του 2008, η είδηση εδώ.
Ο καταναλωτής έχει τη δύναμη στα χέρια του, η ελεύθερη αγορά και οικονομία είναι συστατικό της δημοκρατίας με περισσότερους τρόπους από όσους μπορεί να φανταστεί κάποιος. Κάθε μέρα, έχουμε εκλογές, κάθε μέρα, ασκείται μια άμεση μορφή δημοκρατίας. Οι ψηφοφορίες διεξάγονται στα ταμεία των σουπερμάρκετ και των άλλων καταστημάτων και όπου αλλού γίνονται συναλλαγές. Ψηφίζουμε με το πορτοφόλι μας, ψηφίζουμε στην κάλπη του ταμείου και οι ψήφοι μας είναι τα χρήματά μας. Δυστυχώς, το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούν αυτή τη δύναμη και δεν την ασκούν. Η ατεκμηρίωτη καταναλωτική πίστη σε συγκεκριμένες μάρκες και προϊόντα, ο υπέρμετρος επηρεασμός από τη διαφήμιση (αποσαφηνίζω ότι δεν είμαι εναντίον της) έχουν εν μέρει τουλάχιστον ως στόχο τη χειραγώγηση του καταναλωτή ώστε αυτός να μην ασκεί σωστά τη δύναμή του. Όταν προτιμάς στο ράφι το φθηνότερο έναντι του ακριβότερου, το βιολογικό έναντι του τυποποιημένου, το φυσικό έναντι του γενετικά τροποποιημένου, το προϊόν της εταιρείας που δρα δεοντολογικά έναντι του προϊόντος της εταιρείας που χρησιμοποιεί παιδική εργασία, ασκείς πολιτική δύναμη, μια δύναμη που κανένας ελεγκτικός μηχανισμός και κανένα κράτος δεν μπορεί να υποκαταστήσει (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτοί οι θεσμοί δεν έχουν το δικό τους ρόλο, ωστόσο, ένα πράγμα δεν μπορούν κάνουν, να υποκαταστήσουν στον καταναλωτή στο δικό του ρόλο).
Συνεπώς, εγώ, φίλτατοι αναγνώστες, θα ψωνίζω τις Πέμπτες που θα έχει και περισσότερη ησυχία, ώστε να μπορώ να συγκρίνω και να κάνω και τις επιλογές μου με μεγαλύτερη άνεση. Κινήσεις όπως αυτή που αποτέλεσε την αφορμή αυτής της ανάρτησης είναι αναποτελεσματικές και επικοινωνιακά, μιντιακά πυροτεχνήματα που ρίχνουν στάχτη στα μάτια, επιτρέπουν την προβολή κάποιων στα ΜΜΕ ώστε να φανεί ότι κάτι κάνουν, χωρίς να θίγουν κανέναν, και αποκοιμίζουν τον καταναλωτή με την ψευδαίσθηση ότι και αυτός με τη σειρά του κάτι κάνει, εκτός από το ουσιαστικό και το προφανές, να επιλέγει το φθηνότερο.
Ελαστικοποιήστε την καταναλωτική συμπεριφορά σας, επιλέγετε συγκριτικά με βάση τις τιμές, χρησιμοποιήστε τις μικροδιαφορές στις τιμές για να ανατρέψετε το status quo στην αγορά.
Δεν λέω ότι τα παραπάνω είναι πανάκεια και ότι έτσι θα λυθούν όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία σήμερα, αλλά σίγουρα με αυτό τον τρόπο οι τιμές μπορούν να μειωθούν σημαντικά. Ενεργός πολίτης σημαίνει και ενεργός καταναλωτής.
Υ.Γ. Είναι μόνο δική μου εντύπωση ή έχουν αυξηθεί οι διαφημίσεις τον τελευταίο καιρό για εντός ή εκτός εισαγωγικών διαφοροποιημένα προϊόντα γάλακτος (γάλα για ενηλίκους κ.λπ.); Η λογική είναι να κάνουν τον καταναλωτή να πιστέψει ότι «Δεν είμαι ηλίθιος που πληρώνω ακριβότερα το γάλα, παίρνω «διαφορετικό» γάλα.» Όπως τα πολιτικά κόμματα κάνουν το παν για να έχουν πιστούς ψηφοφόρους με συνθήματα που δεν έχουν ουσιαστικό αντίκρισμα, έτσι και οι εταιρείες θα σκαρφιστούν τα πάντα για να αποδυναμώσουν τον ανταγωνισμό προσφέροντας δήθεν ή πραγματικά διαφοροποιημένα προϊόντα. Αυτό είναι το παιχνίδι της αγοράς.
Παράρτημα:
Ένα πολύ απλό παράδειγμα για να καταλάβει κάποιος μερικές απλές αρχές της ελαστικότητας της ζήτησης:
Ας υποθέσουμε ότι μια εταιρεία διαθέτει ένα προϊόν με τιμή 100 ευρώ και πωλεί σε αυτή την τιμή 1000 μονάδες του προϊόντος, τα έσοδά της είναι 100.000 ευρώ. Εάν η εταιρεία αυξήσει την τιμή κατά 20%, δηλαδή, κατά 20 ευρώ (στα 120 ευρώ) και η ζήτηση του προϊόντος μειωθεί λόγω της αύξησης της τιμής κατά 100 μονάδες (στις 900 μονάδες), δηλαδή κατά 10%, τότε η επιλογή της εταιρεία να αυξήσει την τιμή ήταν σωστή, τα έσοδά της θα είναι 120 x 900 = 108.000 ευρώ, αυξημένα κατά 0,8%. Σε αυτή την περίπτωση, η ζήτηση λέμε ότι είναι ανελαστική ως προς την τιμή διότι η ποσοστιαία μεταβολή της ποσότητας ήταν μικρότερη από την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής. Εάν όμως μετά την αύξηση της τιμής η ποσότητα των πωλούμενων μονάδων μειωθεί στις 700 μονάδες, δηλ. κατά 30%, τότε τα έσοδα της εταιρείας θα είναι 120 x 700 = 84.000 ευρώ, μειωμένα τελικά κατά 16.000 ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση, η ζήτηση λέμε ότι είναι ελαστική ως προς την τιμή διότι η ποσοστιαία μεταβολή της ποσότητας ήταν μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής και η αύξηση της τιμής έβλαψε την τσέπη της εταιρείας. Αυτό πρέπει να το έχουμε υπόψη όχι μόνο για να τιμωρούμε εταιρείες που κάνουν αυξήσεις, αλλά και για να επιβραβεύουμε εταιρείες που έχουν χαμηλότερες τιμές, έστω και ελάχιστα, ώστε να να πυροδοτούμε τον ανταγωνισμό ανεξαρτήτως της θέλησης των επιχειρήσεων.
17 σχόλια:
Εύγε! Εξαιρετική παρουσίαση! Καιρός ήταν κάποιος να τα πει τα πράγματα με το όνομά τους. Πολύ καλή και η «απλουστοποιημένη» παρουσίαση. Εύγε και πάλι εύγε! Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο.
:-D
Ευχαριστώ, Ναυτίλε.
Καλημερα,
πολυ καλο κειμενο Περαστικε. Δυστυχως τα "ομοειδη" προιοντα οπως τα αναφερεις στο κειμενο δεν ειναι παντοτε συγκρισιμα.
Για παραδειγμα τα βιολογικα προιοντα ειναι τις περισσοτερες φορες ακριβοτερα απο τα συμβατικα. Αν ο καταναλωτης αγορασει μαζικα το φτηνοτερο, πολλα ζωα θα πεθανουν σε φριχτα μαρτυρια και ενα τεραστιο κομματι περιβαλλοντος θα θυσιαστει για την μειωση του κοστους παραγωγης.
ΟΚ, ετσι οπως σε ξερω, θα απαντησεις "η ψηλοτερη τιμη των βιολογικων ενσωματωνει την προστασια των ζωων + περιβαλλοντος και πρεπει να αγοραζουμε βιολογικα προιοντα".
Αλλα οι περιβαλλοντικες συνθηκες δεν εκφραζονται σε ευρω. Δεν ξερει δλδ. ο καταναλωτης, την "αξια" της περιβαλλοντικης προστασιας.
Εγω θα πληρωνα και 3Χ παραπανω για το γαλα (ενα παραδειγμα) προκειμενου να εχουν οι αγελαδες καλες συνθηκες διαβιωσης. Ενας αλλος σκεφτεται "τι λες ρε που θα πληρωσω 0.10 ευρω παραπανω για να περνανε καλα οι αγελαδες".
Καλό μεσημέρι,
Νομίζω και ο Περαστικός έχει κάνει μια πολύ ωραία παρουσίαση και ο dralion ένα πολύ συνειδητοποιημένο σχόλιο αλλά ποιος τα σκέφτεται αυτά;
Σαν άλλοι Διογένηδες ψάχνουμε τον συνειδητοποιημένο πολίτη και άρα καταναλωτή αλλά νομίζω ψάχνουμε ψύλλους μέσα στα άχυρα.
Ο νεοέλληνας που πρώτα έγινε νεόπλουτος και τώρα νεόφτωχος άγεται και φέρεται από κάθε τι που του λέει το χαζοκούτι γιατί δεν έχει κριτική σκέψη και δυστυχώς ούτε "κοινή λογική".
Γεια σου, Dralion. Τα σκεφτόμουν και εγώ αυτά καθώς έγραφα το ποστ, για αυτό έκανα και κάποιες σχετικές νύξεις στο κείμενο. Και εγώ αγοράζω τα βιολογικά προϊόντα και ας κοστίζουν ακριβότερα. Βέβαια, επέλεξα να εστιάσω στο πρόβλημα των τιμών καθώς στην Ελλάδα σήμερα έχουν φτάσει σε ύψη που δεν δικαιολογούνται και βεβαίως δεν σχετίζονται με την περιβαλλοντική ευαισθησία ή την ευαισθησία για τα ζώα από πλευράς των εταιρειών αλλά καθαρά με το γεγονός ότι ο ανταγωνισμός δεν λειτουργεί σωστά και τη μεγιστοποίηση των κερδών. Ας διαφημίσει μια εταιρεία τις καλές συνθήκες που εξασφαλίζει για τα ζώα και εγώ θα προτιμήσω τα προϊόντα της και ας είναι ακριβότερα. Σίγουρα πάντως δεν θα προτιμήσω ένα ακριβότερο προϊόν εφόσον δεν υπάρχουν διαφοροποιήσεις στα θέματα που αναφέρεις ή σε άλλα θέματα με ηθικές/πολιτικές παραμέτρους και εφόσον η διαφορά ποιότητας δεν είναι ουσιώδης. Καταναλωτική συνείδηση σημαίνει ευαισθησία για όλα τα θέματα, συμπεριλαμβανομένων των τιμών, επιλογή με βάσει τη λογική και συναίσθηση ότι τη στιγμή που κάνεις τις αγορές σου δρας ως μέλος ενός συνόλου που με τις συνολικές επιλογές του μπορεί να σπρώχνει την αγορά και την οικονομία προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Ακριβώς όπως στις εκλογές.
Γεια σου Zizugataki, ας ελπίσουμε ένα θετικό αποτέλεσμα των δυσκολιών που περνά ο Έλληνας σήμερα να είναι η απόκτηση κάποιας καταναλωτικής συνείδησης.
καλησπέρα!
πολύ διαφωτιστικό,ωραίο κείμενο
Ευχαριστώ, Athinovio.
συμφωνω 100%.
(το παραρτημα ομως το αφησα στη μεση)
Καλησπέρα, Nelly.
Καλημέρα Περαστικέ. Η γνωμη μου ειναι ότι η αποχη μιας μερας απο την καταναλωση ειναι πολυ σημαντικη. Διοτι απλα δεν θα λυσσαγανε οι μεγαλες επιχειρήσεις να ειναι ανοιχτες και τις Κυριακες. Ο λογος κατ' εμέ, ειναι απλός. Οταν μπαινεις σε ενα μαγαζι σχεδον ποτε δεν ψωνιζεις "ορθολογικα". Παιρνεις παντα παραπάνω και πολλα περισσοτερα απο όσα ειχες προγραμματισει. Αλλιως τα μαγαζια θα μενανε ανοιχτα 2-3 μερες μονο, εφ οσον θα μπορουσε ο κοσμος να ψωνιζει ο΄τι θελει σε μια μονη φορα. Το shopping ειπαμε ειναι διασκεδαση, ειναι therapy, ειναι οτι αλλο θες εκτος απο το να καλυπτεις απολυτα τις αναγκες σου.
Γεια σου, Cynical. Η αιτιολόγηση της πρωτοβουλίας είναι η ακρίβεια και όχι αυτή που αναφέρεις, από όσο γνωρίζω. Αν και μάλλον δεν είμαι τελικά υπέρ του γενικού ανοίγματος των καταστημάτων την Κυριακή, κυρίως για κοινωνικούς λόγους (πρέπει να μοιράζονται και ένα κυριακάτικο τραπέζι οι οικογένειες και να περνούν λίγο χρόνο μαζί), σίγουρα δεν θα ήθελα να δω τα καταστήματα να ανοίγουν μόνο 2 ή 3 μέρες την εβδομάδα. Φαντάζεσαι το στριμωξίδι αν όλοι συνέρεαν στα καταστήματα μόνο αυτές τις ημέρες; Για να μην αναφέρω το άγχος του να διαθέτεις χρόνο τις συγκεκριμένες ημέρες, πράγμα όχι δεδομένο για όλους, αλλά και το γεγονός ότι δεν είναι όλες οι ανάγκες μας προγραμματισμένες. Άσε που εγώ που δεν χρησιμοποιώ αυτοκίνητο σπάω τα ψώνια μου σε διαφορετικές μέρες για να μην κουβαλάω πολλά. Αυτό που προτείνεις δεν νομίζω να ίσχυσε ποτέ ούτε σε χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, εκτός ίσως μόνο de facto, όταν άδειαζαν τα ράφια.
Είμαι υπέρ του ελεύθερου ωραρίου εκτός της Κυριακής, αρκεί να τηρείται η εργατική νομοθεσία (να πληρώνεται περισσότερο και να βρίσκει δουλειά περισσότερος κόσμος). Τώρα, για το αν κάποιος δεν μπορεί να συγκρατηθεί από το να κάνει περιττά ψώνια... μεγάλα παιδιά είμαστε, δικαιολογίες δεν υπάρχουν και σίγουρα δεν θα κλείσουμε τα καταστήματα για να ταλαιπωρείται ο κόσμος για να προστατευθούν οι σπάταλοι από τον εαυτό τους (που αμφιβάλλω αν θα ψώνιζαν λιγότερο αν τα καταστήματα ήταν ανοικτά λιγότερες μέρες, μάλλον θα πέφτανε με τα μούτρα για τη «δόση» τους). Ελευθερία σημαίνει υπευθυνότητα και υπευθυνότητα σημαίνει ότι δέχεται ο καθένας να επωμίζεται τις συνέπειες των πράξεών του. Προσωπικά, θεωρώ την ελευθερία δεδομένη και απαιτώ επαρκή, διπλή και τρίδιπλη αιτιολόγηση για κάθε απαγόρευση και περιορισμό.
Η βασική μου θέση είναι ότι εργαζόμενοι και επιχειρήσεις υπάρχουν για να ικανοποιούν ανάγκες και οφείλουν να προσαρμόζονται σε αυτές, όχι το αντίθετο. Αυτή η αντιστροφή, που πολλές φορές είναι θεσμοθετημένη με διάφορους τρόπους, είναι που ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τις στρεβλώσεις και τα χάλια όχι μόνο της ελληνικής οικονομίας, αλλά και ευρύτερα της ελληνικής κοινωνίας, με αυτή τη γελοία έννοια «των κεκτημένων» που ισχύουν βέβαια για μερικούς εκλεκτούς. Πολλοί δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι για να πάρει κάποιος πρέπει πρώτα να προσφέρει κάτι που κάποιος άλλος χρειάζεται ή θέλει. Για να μοιράσεις πλούτο πρέπει πρώτα να δημιουργήσεις πλούτο. Η κοινωνική πολιτική και οι νόμοι που προστατεύουν τον εργαζόμενο και κάθε πολίτη υπεισέρχονται εκ των υστέρων για να εξασφαλίζουν τα βασικά και απαραβίαστα δικαιώματα και παροχές που πρέπει να έχουν ΟΛΟΙ και όχι μόνο μερικές συντεχνίες.
Επίσης, αν κάποιος διασκεδάζει με τα ψώνια του (ομολογώ κύριοι δικαστές του πουριτανικού σισιαλοδικείου, διασκεδάζω ακόμη και όταν αγοράζω μπογίτσες για τα σκιτσάκια μου ή ένα σακουλάκι ρύζι, υποθέτω όπως σε άλλες εποχές θα χαιρόμουν αν έβρισκα θήραμα ή καρπούς, κρεμάστε με) αλλά δεν παρασύρεται σε ανεύθυνη συμπεριφορά, καλά κάνει.
Περαστικέ καλημέρα, δεν εξέφρασα πουθενά στο σχόλιο την άποψή μου για το ωραριο των καταστηματων, ούτε ο σκοπος μου ηταν αυτος. Απλώς τα εφερα σαν παραδείγματα (οι μεγαλοι επιχειρηματιες ζητουν το ανοιγμα των καταστημάτων αν ειναι δυνατον όλες τις ωρες και μερες) για να δειξω ότι μια μερα χαμενης κατανάλωσης πονάει και μαλιστα πολύ. Τώρα αυτο που ειπα για 2/3 μερες μην το παίρνεις τοις μετρητοίς. Τα μαγαζια θελουν να λειτουργουν ολο και περισσοτερες ωρες όχι για να μας εξυπηρετούν αλλά για να πουλούν πιο πολλά πράγματα.
Το πάντρεμα του ψωνίζειν με το διασκεδάζειν το εδωσα σαν παράδειγμα επισης για να δειξω οτι οι αγορες δεν στοχευουν στην καλυψη αναγκων και μονον.
Καλησπέρα, Cynical. Κτίζεις μια επιχειρηματολογία πάνω σε ένα βασικό σφάλμα. Λαμβάνεις ως δεδομένο ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις πιέζουν για άνοιγμα την Κυριακή επειδή αυτό θα προκαλέσει αναγκαστικά αύξηση της κατανάλωσης γενικά και θεμελιώνεις μια σχέση: μια μέρα λιγότερη για αγορές τροφίμων = λιγότερη κατανάλωση τροφίμων. Αυτό είναι λάθος. Οι μεγάλες επιχειρήσεις πιέζουν για λειτουργία την Κυριακή διότι θα ωφεληθούν πρωτίστως αποσπώντας με αυτό τον τρόπο μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς από τις άλλες επιχειρήσεις, κυρίως τις μικρότερες, που δεν θα ανοίγουν τις Κυριακές. Είναι το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο οποίο αποσκοπούν. Αυτό είναι το βασικό όφελος που θα έχουν. Προσέλκυση πελατών από ανταγωνιστές και όχι αύξηση της κατανάλωσης σε όλη την αγορά. Δεν ευσταθεί αυτή η επιχειρηματολογία. Ακόμη και αν υπάρχει κάποια αύξηση στην κατανάλωση λόγω της πρόσθετης μέρας λειτουργίας και της συνεπαγόμενης άνεσης, αμφίβολη χωρίς αύξηση των διαθέσιμων εισοδημάτων, αυτή αφορά σε κατηγορίες αγαθών άσχετων με τα τρόφιμα και γενικά τα είδη πρώτης ανάγκης (δεν αγοράζεις περισσότερο λάδι ή γάλα ή φασολάκια επειδή τα καταστήματα είναι ανοικτά μια επιπλέον ημέρα ούτε τρως λιγότερο επειδή δεν αγοράζεις την Πέμπτη). Θεωρείς δεδομένο ότι το άνοιγμα μια μέρα παραπάνω οδηγεί σε αυξημένη κατανάλωση αθροιστικά σε όλα τα αγαθά και ότι αυτό με τη σειρά του συνεπάγεται και μια αντίστροφη σχέση σε όλες τις κατηγορίες αγαθών και, συνεπώς, μη αγορά τροφίμων την Πέμπτη θα οδηγήσει σε μείωση των τροφίμων που αγοράζει κάποιος. οι ποσότητες βασικών ειδών που καταναλώνουμε δεν αυξομοιώνονται εύκολα παρά μόνο σε ακραίες συνθήκες.
Για να μη χαθούμε πάντως, πρέπει να ξέρουμε ακριβώς για ποιο πράγμα μιλάμε, η πρωτοβουλία είναι: Αποχή από την αγορά οποιουδήποτε τροφίμου την Πέμπτη. Ανακεφαλαιώνω κάποια σημεία:
1. Σε αυτή την πρωτοβουλία, δεν διακρίνω κανένα μηχανισμό που να οδηγεί σε υπεύθυνη και ενεργητική καταναλωτική συμπεριφορά που είναι η μόνη διαρκής και σωστή απάντηση από πλευράς του ίδιου του καταναλωτή.
2. Πρέπει πάντα να καταλαβαίνουμε ακριβώς σε τι κατηγορίες αγαθών αναφερόμαστε και τα χαρακτηριστικά της κατανάλωσής τους. Η κατανάλωση ειδών πρώτης ανάγκης, όπως το γάλα, το ρύζι, το ψωμί, μιας οικογένειας δεν μεταβάλλεται επειδή δεν θα γίνονται αγορές την Πέμπτη. Δεν βλέπω συνεπώς πώς πλήττεται μια βιομηχανία τροφίμων αν αγοράζεις τα προϊόντα της την Τετάρτη αντί για την Πέμπτη. Γιατί να ταλαιπωρηθεί κάποιος που βολεύεται περισσότερο να πάει στο σουπερμάρκετ την Πέμπτη και να πιεστεί να κάνει αυτή την επίσκεψη την Τετάρτη ή την Παρασκευή ή μήπως δεν θα πάει καθόλου και θα τρέφεται με μάνα εξ’ ουρανού συμπιέζοντας την κατανάλωση τροφίμων;
4. Με ποιο τρόπο βελτιώνεται ο μηχανισμός διαμόρφωσης των τιμών γενικότερα με αυτή την πρωτοβουλία;
5. Απλή μείωση της κατανάλωση δεν οδηγεί αναγκαία σε μείωση των τιμών, όπως φαίνεται και από την ανάλυσή μου. Εάν η μείωση της κατανάλωσης δεν υπερβεί ένα ποσοστό, δεν αρκεί για να εξαλείψει το όφελος μιας επιχείρησης από τις υψηλότερες τιμές. Πιστεύει κάποιος ότι μη αγορά τροφίμων την Πέμπτη θα οδηγήσει σε δραματική μείωση των συνολικών αγοραζόμενων τροφίμων;
7. Ακόμη και αν κάποιες εταιρείες κάνουν για λόγους προβολής και κατευνασμού κάποιες μειώσεις τιμών (που ενδεχομένως θα αντισταθμιστούν από νέες αυξήσεις σε 3 ή σε 6 μήνες), χωρίς αλλαγές της καταναλωτικής συμπεριφοράς δεν θα αλλάξει μακροπρόθεσμα τίποτε ουσιαστικό στην αγορά και στον τρόπο που αντιμετωπίζεται ο καταναλωτής.
Το βασικό ζητούμενο είναι σωστός καταναλωτής που στέκεται κριτικά απέναντι στην αγορά και διαθέτει υπεύθυνα το εισόδημά του. Γιατί δεν ξεκινάει μια πρωτοβουλία του τύπου «Αγοράστε το φθηνότερο / συγκρίνετε»; Τη θεωρώ πολύ πιο αποτελεσματική και ευκολότερη στην εφαρμογή της από το «μη ψωνίζετε τρόφιμα την Πέμπτη».
Ναι, θεωρώ την πρωτοβουλία αυτή συνειδητά ή ασυνείδητα αποπροσανατολιστική. Αυτό το οποίο προτείνω είναι η συμπεριφορά του υπεύθυνου καταναλωτή που μπορεί να έχει εφαρμογή όλες τις ημέρες και ώρες και να αλλάξει άρδην την εικόνα του παθητικού καταναλωτή στην Ελλάδα που ό,τι και να του κάνεις θα σου λέει και ευχαριστώ, ενώ για να ικανοποιεί το κόμπλεξ του θα κάνει μια αποχή στη χάση και στη φέξη, έτσι, για να μην βλέπει τον εαυτό στον καθρέπτη και αισθάνεται και τελείως κορόιδο, ενώ στην πραγματικότητα αυτό ακριβώς θα είναι.
Εξαιρετικό το άρθρο, καθώς και οι επεξηγήσεις στα σχόλια. Χειροκροτώ. Εύγε.
Προς εκείνους που αποκαρδιώνονται σκεπτόμενοι ότι δεν θα μπουν ποτέ οι Νεοέλληνες μαζικά σε τέτοιες διαδικασίες, η απάντηση είναι ότι ευτυχώς, δεν χρειάζεται: όπως και με τα πολιτικά κόμματα που αλληλοσφάζονται για το μικρό ποσοστό των αναποφάσιστων ψηφοφόρων, έτσι και με την αγορά, δεν είναι ανάγκη να συμπεριφερθούν όλοι οι Έλληνες ως συνειδητοποιημένοι καταναλωτές, αρκεί να το κάνει αυτό ένα ικανό μεν, μακράν μειοψηφικό πάντως δε, ποσοστό τους.
Επίσης, το διαδίκτυο μας δίνει πλέον σήμερα δυνατότητες αλληλοενημέρωσης και αυτοργάνωσης που ανήκαν στη σφαίρα των ποθηρών φαντασιώσεων πριν από δέκα χρόνια.
Ευχαριστώ, Διαγόρα. Πράγματι, μια "κρίσιμη μάζα" χρειάζεται. Εξάλλου, όλες οι επαναστάσεις έγιναν από μειοψηφίες.
Δημοσίευση σχολίου