Κυριακή, Ιουνίου 20, 2010

Συλλογική ενοχή

Βλέπω εικόνες αυτής της μαζικής καταστροφής που συνέβη στον κόλπο του Μεξικού, κάτι σαν να έχουμε εξαπολύσει πυρηνικό πόλεμο εναντίον του ωκεανού, και δεν μπορώ να μην σκεφτώ ότι είμαστε όλοι ένοχοι. Είμαστε ένοχοι ως ανθρώπινο είδος απέναντι σε όλα τα πλάσματα που αργοπεθαίνουν αφήνοντας την τελευταία τους πνοή καλυμμένα από το φρικτό υγρό που ο πολιτισμός μας βυζαίνει αχόρταγα από τα σπλάχνα της Γης. Μοιραζόμαστε την ενοχή όταν γεμίζουμε το ντεπόζιτο του αυτοκινήτου μας, τον καυστήρα του καλοριφέρ, χωρίς να αναρωτιόμαστε, χωρίς να εξετάζουμε. Είμαστε πρεζόνια του πετρελαίου και οι πετρελαϊκές είναι οι ντίλερ μας.

.

Έχουμε εξαπολύσει πόλεμο εναντίον της ίδιας της ζωής. Πώς καταγράφεται στον ισολογισμό ένα θαλασσοπούλι που πεθαίνει καλυμμένο με πίσσα;

.

Αυτό που θέλουμε είναι ένας «πολιτισμός της φύσης», όχι «πολιτισμό εναντίον της φύσης», με τους όρους του Κορνήλιου Καστοριάδη.

.

Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ νοιώθω λίγο ένοχος όταν κοιτάζω ένα ζώο στα μάτια.

18 σχόλια:

Greek Rider είπε...

Πολύ σωστά τα περιγράφεις. Καιρός είναι να εγκαταλείψουμε επιτέλους τις αυταπάτες της παντοδυναμίας μας και να κοιταχτούμε στον καθρέπτη.

"ΣΤΑΘΙ ΚΑΙ ΟΙΚΤΗΡΟΝ" ΣΤΑΣΟΥ ΚΑΙ ΔΑΚΡΥΣΕ που έλεγαν και οι παλαιότεροι.

Jolly Roger είπε...

Ο επισημος πικροχολος παραληρει απο την ζεστη.

Να σημειωσω οτι "βλεπουμε" μονο τα πουλια που ειναι καλυμμενα με πετρελαιο και δεν "βλεπουμε" πουλια, δελφινια, χελωνες, ψαρια και εκατονταδες χιλιαδες αλλα ζωα που απλα κρυβονται στα δαση με τις μαγκροβες πριν πεθανουν η βουλιαζουν στην μολυσμενη θαλασσα.

Οσο παιρναμε το πετρελαιο απο την αραβικη χερσονησο, καπως βολευοταν η κατασταση. Εκει, αρκει να σκαψεις λιγα μετρα στην αμμο, και το πετρελαιο βγαινει μονο του (και παλι χρειαστηκαν εκατονταδες εκατομμυρια δολλαρια στο Κουβειτ, οταν χρειαστηκε να σβησουν τις πετρελαιοπηγες που ανατιναχτηκαν με τον πολεμο του 1992).

Στον κολπο του Μεξικου, η γεωτρηση ξεκιναει 1500 *κατω* απο την επιφανεια της θαλασσας και φτανει 4500 μετρα κατω απο τον βυθο.

Η "πιο διεφθαρμενη δημοσια υπηρεσια του κοσμου" (δεν ειναι δικος μου ο χαρακτηρισμος) ειναι η αμερικανικη υπηρεσια που αποφασιζει για τις αδειες γεωτρησης πετρελαιου. Αυτη η υπηρεσια αποφανθηκε οτι οι σωληνωσεις μηκους 6 χιλιομετρων, σε διαφορετικες ζωνες θερμοκρασιας και πιεσης (στα 1500 κατω απο το νερο η πιεση ειναι τοσο μεγαλη που συνθλιβει κοκκαλα) ειναι "ασφαλεις".

Ισως λοιπον η ευθυνη να μην ειναι τοσο συλλογικη.

Υ.Γ. Το τι νιωθω οταν ενα ζωο με κυταει στα ματια, ας μην το περιγραψω καλυτερα.

aKanonisti είπε...

Η ενοχή ορίζεται από την κουλτούρα κάθε εποχής... και τις συνήθειες της....

Ως εκ τούτου είναι κάπως πολύπλοκο το θέμα... γιατί δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.....

Σίγουρα πάντως τα μόνα αθώα θύματα είναι μόνο τα ζώα.....

Unknown είπε...

Εγώ πλαι κοιτλαζω και το 2χρονο βαφτιστήρι μου και νοιώθω ένοχη..τι σκατά πλανήτη του παραδίδουμε?!

melen είπε...

Συλλογική ευθύνη, ναι
Για τη συλλογική ενοχή θα συμφωνήσω με την ακανόνιστη, είναι περίπλοκο το θέμα.
Παράδειγμα:
Δεν έκανες εμβόλιο σε ένα παιδί εδώ στην ελλάδα επειδή το εμβόλιο ανακαλύφθηκε χρησιμοποιώντας αλλά παιδιά ως πειραματόζωα στην Αφρική.
Το παιδί αρρώστησε από την πάθηση που δεν το προστάτευσες ενώ θα μπορούσες να το έχεις κάνει..

Το μόνο σίγουρο είναι πως τα άλλα είδη δεν φταίνε σε τίποτα να πληρώνουν τη δική μας παράνοια

Jolly Roger είπε...

Stilvi, το βαφτιστηρι σου θα παραλαβει τον ιδιο περιπου κοσμο που παρελαβες κι εσυ απο τους γονεις σου.

Μην ξεχναμε οτι την γενια μας την καινε περιβαλλοντικα προβληματα, αλλα πριν 1-2 γενιες πεθαιναν σκοτωμενοι στα χαρακωματα.
Ακομα και αν "κολλησουμε" στην περιβαλλοντικη καταστροφη, εκεινη του 19ου αιωνα ηταν πολλαπλασια απο την σημερινη.

Δεν λεω οτι ο σημερινος κοσμος ειναι καλυτερος, γιατι δεν εχω αντικειμενικο ορισμο του "καλυτερου".
Λεω ομως οτι ο σημερινος κοσμος ελαχιστα διαφερει απο εκεινον των πατεραδων μας.

* * * *
aKanonisti και melen, ενοχή (συλλογικη η ατομικη) ειναι οταν καποιος δικαζεται και τιμωρειται.
Αλλος δικαζει, αλλος τιμωρει και αλλος (ο ενοχος) πληρωνει.

Αντιθεται, ευθυνη ειναι κατι προσωπικο. Στην ευθυνη δεν τιμωρεισαι. Ευθυνη ειναι οταν οικειοθελως προσπαθεις να αποτρεψεις κατι αρνητικο / καταστροφικο. Χωρις να εχεις ιδιον οφελος.

Με βαση αυτους τους ορισμους, πολλοι απο εμας αισθανονται την ευθυνη, ειναι υπευθυνοι.
Δεν ειναι συλλογικη ευθυνη, γιατι η πλειοψηφια των ανθρωπων δεν την νιωθει.

Για την συγκεκριμενη καταστροφη στον Κολπο του Μεξικου ειμαι υπευθυνος, αλλα δεν ειμαι ενοχος. Η συλλογικη ενοχή (αν υπαρχει) δεν περιλαμβανει εμενα.

Περαστικός είπε...

Καλησπέρα σε όλους!

Greek Rider, ακριβώς, πρέπει να κάνουμε πού και πού μια στάση στην άκρη του δρόμου και να κοιτάμε στο χάρτη για να εξετάζουμε αν πηγαίνουμε καλά.

Jolly Roger, σωστά, είναι τεράστια η καταστροφή, μεγάλες εκτάσεις και οικοσυστήματα μπορεί να απονεκρωθούν, οι συνέπειες είναι ανυπολόγιστες. Είναι κάτι σαν ολοκληρωτικός πόλεμος εναντίον της φύσης και του εαυτού μας. Μια αυτοκτονική πορεία. Για αυτό που λες, για την υπηρεσία που δίνει τις άδειες, νομίζω σε αυτές τις περιπτώσεις όλοι θέλουν να κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν και όλοι βολεύονται. Είναι πολλά τα λεφτά, είναι και η βολή και η εξάρτησή μας, ποιος να τολμήσει να πει όχι…

aKanonisti, δεν με νοιάζει να ορίσω ακριβώς τι είναι ενοχή, το σημαντικό είναι αυτό που αισθάνεται ο καθένας και η πραγματικότητα της ευθύνης που έχουμε σαν γρανάζια αυτού του συστήματος. Η τιμωρία θα έλθει αν συνεχίσουμε σε αυτή την πορεία και ο δικαστής θα είναι αμείλικτος.

Stilvi, ακριβώς αυτό που λες τους παραδίδουμε.

Melen, όπως και να ορίσουμε την ενοχή, έχουμε ευθύνη απέναντι σε αυτό τον κόσμο και είμαστε υπόλογοι για τη συμπεριφορά μας σε αυτόν.

Μην κοπιάζετε τόσο με ορισμούς, είμαστε ένοχοι και υπόλογοι όταν σπαταλάμε ενέργεια, όταν υπερκαταλανώνουμε, όταν συμβάλλουμε στη λεηλασία του πλανήτη. Είμαστε ένοχοι ακόμη και όταν πετάμε φαγητό στα σκουπίδια, κάτι το οποίο καταλάβαινε πολύ καλά η αμόρφωτη γιαγιά την οποία κορόιδευαν οι νεότερες γενιές μέσα στην αλαζονεία και την τύφλωσή τους. Εκείνη παρά την αμορφωσιά της είχες μια αίσθηση της ύβρεως. Είμαστε ένοχοι και όταν σκεφτόμαστε και αποφασίζουμε μόνο ως άτομα και όχι ως μέρος του κόσμου. Δεν το λένε μόνο θρησκευτικοί ηγέτες και νιουέιτζερς, το είπε και ο Αριστοτέλης. Μαύρο και άσπρο φυσικά δεν υπάρχει, ως θνητοί, είμαστε εξορισμού τραγικοί και παγιδευμένοι σε αντιθέσεις. Αυστηροί και νομικοί ορισμοί είναι ανάγκη των δικαστηρίων και των εγχειριδίων, αλλά η ζωή είναι ο δρόμος της καρδιάς και η καρδιά ξέρει και φωνάζει, πρέπει να μάθουμε να την ακούμε και να μην σκεπάζουμε τη φωνή της με θόρυβο και κλαμπατσίμπαλα, η λογική είναι το σπαθί της.

Περαστικός είπε...

Ενοχή είναι όταν βλέπεις ένα βασανισμένο ζώο και ξέρεις ότι τις πληγές και τον πόνο του προκάλεσε ο σαδισμός του ανθρώπου.

Περαστικός είπε...

Στον όρο ζώο συμπεριλαμβάνω και κάθε άνθρωπο.

Aristea-Stray.gr είπε...

Οι εικόνες που αναφέρεις στα τελευταία σου σχόλια μάλλον αποστροφή θα μου προκαλούσαν για το ανθρωπινό είδος.
Σε αυτη την περίπτωση θα ενιωθα υπευθυνη αν μπορούσα να βοηθήσω και δεν το έκανα.
Πιστευω οτι εχουμε ευθυνη ή ενοχη στο πως αντιμετωπιζουμε τον πόνο γύρω μας.
Δεν ειναι δυνατόν να είμαστε υπεύθυνοι για όλα τα δεινά που προέρχονται από τους συνανθρώπους μας. Γινόμαστε συννενοχοι ομως πολλες φορες με την αδιαφορια μας.

Περαστικός είπε...

Aria, πάντως τα λάθη που ανεχόμαστε θα τα πληρώσουμε όλοι. Ίσως να είμαστε ένοχοι κατά μια πολιτική έννοια. Εδώ πάνε να μας πείσουν ότι είμαστε συλλογικά και ατομικά ένοχοι για τους απατεώνες που μας κυβερνάνε, για την κακή διαχείριση, για όλο τον παρασιτισμό αυτής της χώρας και ότι πρέπει να πληρώσουμε ατομικά και συλλογικά. Δεν ξέρω αν υπερέβαλα, αλλά όπως και να έχει ο πολιτισμός μας, στον οποίο μετέχουμε όλοι, είναι ένας πολιτισμός «εναντίον της φύσης» και εναντίον του εαυτού μας.

Aristea-Stray.gr είπε...

Υπερβάλεις λίγο (ως συνήθως :D)

Περαστικός είπε...

Μπα, συνήθως υπερβάλλω πολύ :P

Μαίρη (Ginger) είπε...

εγώ πάλι.... λίγο κακιά.... ίσως .... αν και ο Ωκεανός ανήκει σε όλους μας, το βλέπω σαν μιά αυτοεκδίκηση για τον ωκεανό αίματος που έχουν σκορπίσει κατά καιρούς οι κάτοικοι της συγκεκριμένης χώρας. Δεν ειμαι αντι-Αμερικανίστρια ούτε ανήκω σε παθιασμένες ιδεολογίες αλλά, μερικά μαθήματα χρειάζονται σε μερικούς. Προσωπική αποψη! Μόνο το ζωικό βασίλειο λυπάμαι όχι τους ανθρώπους πιά και τις περιουσίες τους.

Μαίρη (Ginger) είπε...

εγώ πάλι.... κακιά?.... ίσως! Πιστεύω ότι είναι κάτι σαν αυτοεκδίκηση απέναντι στον ωκεανό αίματος με τον οποίον έχουν μολύνει κατά καιρούς οι κάτοικοι της .... απέναντι όχθης πολλές χώρες. Λυπάμε μόνο το ζωικό βασίλειο όχι τους ανθρώπους και τις περιουσίες τους. Ισως να κάνω λάθος αλλά είναι η προσωπική μου άποψη.

Περαστικός είπε...

Γεια σου, Ginger. Δυστυχώς, δεν ξέρω πια αν οι άνθρωποι είμαστε επιδεκτικοί μαθήσεως. Ναι, την πληρώνουν όσοι μοιράζονται μαζί μας αυτό το σβώλο που λέγεται Γη. Δεν ξέρω ποιο σχόλιο από τα 2 προτιμάς για αυτό τα άφησα και τα δύο, μπορείς να σβήσεις όποιο δεν θέλεις.

melen είπε...

Για ορισμούς και θεωρίες μιλάς περισσότερο εσύ παρά εγώ
Έχω ένα μποστάνι καθαρά βιολογικό, μεγαλωμένο με κοπριά μόνο και νερό
Έχασα το μισό μου εισόδημα για να συνεχίσω να ζω στην επαρχία
τα ψάρια που τρώω τα ψαρεύω μόνη μου
Παλεύω για τις αφαλατώσεις στα νησιά, ενώ εσύ κόβεις βόλτες στην αθήνα και μιλάς για το περιβάλλον λες και κάνεις κάποια προσωπική προσπάθεια γι αυτό πέρα απ την ανακύκλωση και τις οικονομικές λάμπες που φυτεύεις στο σπίτι σου

Όχι. Δε νοιώθω καμιά συλλογική ενοχή.
Νοιώθω προσωπική ευθύνη και γι αυτό προσπαθώ
Όχι με λόγια
αλλά με πράξεις.
Τον θυμό σκέτο και τα φουριόζικα λόγια να τα χέσω. Τα μεταφράζω και στα αγγλικά και στα γαλλικά και σε όσες γλώσσες θέλεις.

Πού είναι ο καρπός;

Περαστικός είπε...

Melen, δεν σου επιτίθεμαι, αυτά που γράφω ισχύουν γενικά. Παρά τις προσπάθειές σου, η κοινωνία μας, η ανθρώπινη κοινωνία έχει ένα σαφώς αρνητικό αποτύπωμα στον πλανήτη. Αν υπάρχει οποιαδήποτε έννοια συλλογικής ενοχής, σε επίπεδο ομάδων, σε επίπεδο εθνών ή σε επίπεδο είδους, τότε ως άνθρωποι είμαστε ένοχοι. Δεν χρειάζεται να «νοιώθεις» κάποια ενοχή, αλλά το γεγονός είναι ότι η παρουσία του είδους μας στον πλανήτη προκαλεί πολλές καταστροφές και πόνο. Στο μέτρο που μπορώ και εγώ ζώντας σε ένα διαμέρισμα στο κέντρο της Αθήνας προσπαθώ να συμπεριφέρομαι υπεύθυνα, αλλά ό,τι και να κάνω δεν θα μπορώ π.χ. να καλλιεργώ όπως εσύ. Ωστόσο, και εσύ υποθέτω ηλεκτροδοτείσαι από ρυπογόνες βιομηχανίες και μέσω των επαγγελματικών σου σχέσεων συμμετέχεις σε ένα σύστημα που λεηλατεί, αρπάζει και καταστρέφει. Αυτό ισχύει για όλους μας. Κανένας δεν είναι απομονωμένο νησί. Σε αυτό το ιστολόγιο μπορεί να κάνω προτάσεις, μπορεί να κάνω διαπιστώσεις και άλλες φορές απλώς να εκφράζω ό,τι νοιώθω χωρίς να με ενδιαφέρει καθόλου πόσο χρήσιμα ή άχρηστα είναι αυτά.