Πέμπτη, Νοεμβρίου 09, 2006

Judge Ed

Where's your blogging licence you scum?!
-
Ο E-Lawyer, νομικός, είναι υπέρ της άποψης της αυτορρύθμισης των ιστολογίων για να προληφθεί η θέσπιση κάποιου τύπου νομοθεσίας που θα ρυθμίζει έξωθεν τη λειτουργία τους. Η άποψη αυτή με βρίσκει κάθετα αντίθετο, καθώς πιστεύω ότι το ιστολογείν, ως εκδήλωση του δικαιώματος της ελευθερίας του λόγου δεν πρέπει να υπόκειται σε εκ των προτέρων ρύθμιση, αλλά οι όποιες καταχρήσεις/παραβιάσεις (π.χ. συκοφαντία) να διώκονται εκ των υστέρων, στο πλαίσιο των γενικών διατάξεων για παρόμοιες περιπτώσεις. Η άσκηση ενός δικαιώματος δεν είναι δυνατόν να υπόκειται σε προηγούμενο έλεγχο και αδειοδότηση, καθώς τότε το δικαίωμα καθίσταται προνόμιο. Σε πρόσφατο post του, με τίτλο "Συντηρητικός δικαστής κατά της αυτορρύθμισης στα blogs", ο E-Lawyer παραπέμπει σε ένα άρθρο το οποίο αναφέρεται στις απόψεις ενός αμερικανού συνταξιούχου δικαστικού (Judge Edward Fadeley) ο οποίος είναι υπέρ της θέσπισης νομοθετικού πλαισίου για τα ιστολόγια. Το άρθρο εδώ. Παρακάτω, εκφράζω μερικούς προβληματισμούς και απορίες και για την αυτορρύθμιση και για τη θέσπιση νομοθεσίας (hard law). Απόψεις μου έχω παραθέσει αναλυτικά και σε δύο εκτενή σχόλια στο post του E-Lawyer με τίτλο «Επειγόντως αυτορρύθμιση».

Διάβασα το συγκεκριμένο άρθρο και θα μπορούσα να πω ότι ο δικαστής μάλλον ενισχύει την άποψή μου ότι η όποια αυτορρύθμιση δεν είναι αποτελεσματική για να προλάβει όσους επιθυμούν «hard» νομοθετικές ρυθμίσεις, αλλά ούτε είναι και αποτελεσματική επί της ουσίας, στο να εμποδίσει την ύπαρξη «κακόβουλων» ιστολογίων, πολύ δε περισσότερο όταν αναφερόμαστε σε παιχνίδια μεταξύ ανταγωνιστικών εταιρειών (η περίπτωση που αναφέρεται στο άρθρο).

Η αυτορρύθμιση είναι αποτελεσματική όταν το πεδίο εφαρμογής της είναι καθορισμένο και σχετικά ελεγχόμενο, έχει κάποια δομή, οι συμμετέχοντες είναι γνωστοί, έχουν συγκεκριμένη παρουσία, προσφέρουν καθορισμένες υπηρεσίες, η επιτυχία ή η αποτυχία τους έχει κάποιο κόστος και, ίσως το σημαντικότερο, υπάρχουν de jure ή de facto εμπόδια, κόστος και καθυστερήσεις εισόδου-εξόδου. Για παράδειγμα, ένας κερδοσκοπικός ή μη κερδοσκοπικός οργανισμός ο οποίος δεν εφαρμόζει κάποιο εθελοντικό πρότυπο προστασίας του ιδιωτικού απορρήτου θα υποστεί το κόστος της μειωμένης εμπιστοσύνης των χρηστών του ή των πιθανών χρηστών του και δεν μπορεί να αποφύγει εύκολα τον αντίκτυπο παραβιάσεων της όποιας δεοντολογίας προβαίνοντας σε κατάργησή της τρέχουσας παρουσίας του και ξανανοίγοντάς με άλλο όνομα μέσα σε λίγα λεπτά. Ελπίζω να γίνομαι κατανοητός. Αυτό δεν ισχύει στα ιστολόγια όπου υπάρχει μηδενικός κόστος εισόδου-εξόδου, μηδενικός σχεδόν χρόνος εισόδου-εξόδου, δυνατότητα δημιουργίας πολλαπλής παρουσίας με διαφορετικά ιστολόγια που εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς (π.χ. θα μπορούσε κάποιος να έχει ένα ισοτολόγιο που θα λειτουργεί υπό τη σκέπη μιας πιστοποίησης και ένα άλλο ιστολόγιο που θα χρησιμοποιεί εκτός του εθελοντικού ρυθμιστικού πλαισίου για να εξαπολύσει μια επίθεση).

Επίσης, αδυνατώ να συλλάβω την πιθανή μορφή που θα έχει μια “hard” και ιδιαίτερα εθνική ρύθμιση για τα ιστολόγια. Αναρωτιέμαι τι μπορεί να προβλέπει πέραν των όσων καθορίζει το ήδη ισχύον δίκαιο για αδικήματα όπως η συκοφαντία; Ειδικές ποινές για ιστολόγους; Κατάργηση της ανωνυμίας (αλήθεια ποιος θα είναι ο ορισμός της επωνυμίας, ένα ονοματεπώνυμο;); Δήλωση του ιστολογίου από το πρόσωπο που το ανοίγει; Ας υποθέσουμε ότι ένα κράτος θεσπίζει κάποιους νόμους περί ιστολογίων των υπηκόων του (για όλα τα ιστολόγια και όχι για ιστολόγια που κατηγορούνται για συγκεκριμένες παραβιάσεις), στη συνέχεια με ποιον τρόπο θα ελέγχεται ότι όλα τα ιστολόγια που ανοίγουν υπήκοοι της χώρας ή άτομα που κατοικούν στην επικράτειά της τηρούν αυτούς τους νόμους; Θα ανιχνεύονται τα IP όλων όσων ενημερώνουν ιστολόγια διεθνώς (επίσης, αν δεν κάνω λάθος, εάν η μόνη δραστηριότητά ενός ιστολόγου - όταν συνδέεται στο λογαριασμό του - είναι να ενημερώνει το ιστολόγιό του που βρίσκεται σε διακομιστή στις ΗΠΑ, ο μόνος τρόπος με τον οποίο οι αρχές της χώρας του μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτό το IP είναι να το ζητήσουν από τον πάροχο της υπηρεσίας – διορθώστε με εάν κάνω λάθος σε αυτό); Θα προβλέπεται η απασχόληση προσωπικού ανάγνωσης των εκατομμυρίων ιστολογίων για να εντοπίζονται ιστολόγια κατοίκων ή υπηκόων της χώρας; Ας πει κάποιος εάν έχει κάποια ιδέα.

Μια εθνική νομοθεσία θα μπορούσε ίσως να είναι σε κάποιο βαθμό αποτελεσματική εάν αφορούσε όχι σε ιστολόγους αλλά σε παρόχους, δηλ. εάν επέβαλε κανόνες στις εταιρείες που λειτουργούν ως πάροχοι επί ελληνικού εδάφους (οπότε και ελάχιστοι θα προτιμούσαν τις υπηρεσίες αυτών των παρόχων) – αλλά ακόμη και σε αυτή την περίπτωση δυσκολεύομαι να φανταστώ τη μορφή της νομοθεσίας. Φυσικά, εάν επρόκειτο για επιθέσεις στο πλαίσιο ανταγωνιστικών παιχνιδιών μεταξύ μεγάλων εταιρειών, όπως στο δημοσίευμα, φαντάζομαι ότι οι επιθέσεις αυτές θα εξαπολύονταν από τις χώρες με τη χαλαρότερη νομοθεσία. Να φανταστούμε λοιπόν διεθνείς συνθήκες και περιορισμούς; Ποιες θα μπορούσαν να ήταν αυτές;

Με όλα τα παραπάνω θέλω να καταδείξω ότι γενικόλογες διαμαρτυρίες περί της υποτιθέμενης ασυδοσίας των ιστολογίων (εν αντιθέσει με την τάξη που επικρατεί σε όλες τις μορφές των καθιερωμένων ΜΜΕ – ειρωνικό σχόλιο) απέχουν πολύ από το να μετουσιωθούν σε νομοθεσία. Επίσης, δεν βλέπω ποια τέτοια νομοθεσία ειδικά για τα ιστολόγια θα διαφύλασσε και την ελευθερία του λόγου και τον έλεγχο των παρανομιών πέραν της ήδη υπάρχουσας νομοθεσίας, κακή και υπερβολική εφαρμογή της οποίας είχαμε στην περίπτωση blogme (απόδειξη ότι όχι μόνο είναι υπεραρκετή η υπάρχουσα νομοθεσία, αλλά αφήνει και περιθώρια κατάχρησης και κατατρεγμού και μάλλον αποσαφήνισης προς το πλέον φιλελεύθερο χρήζει, τουλάχιστον στην Ελλάδα όπου υπό τη σκέπη των νόμων περί εξύβρισης φιμώνεται και η, αιχμηρή έστω, κριτική).

Δεν ξέρω αν κάποια από τα επιχειρήματα και τις υποθετικές καταστάσεις που αναφέρω μερικές φορές μοιάζουν υπερβολικά ή τραβηγμένα, αλλά ως οικονομολόγος έχω μάθει ότι τίποτε που α) έχει χαμηλό κόστος και β) εξυπηρετεί μια σκοπιμότητα δεν είναι υπερβολικό, αντιθέτως, είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι θα το βρούμε μπροστά μας και θα ήταν καλό οι νομοθέτες να είχαν και αυτό το κριτήριο όταν σχεδιάζουν νομοθετήματα ώστε να μην πέφτουν μέσα σε παγίδες και να δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα επιχειρούν να λύσουν.

Πάντως, για να μην μένουμε σε μια στενή οπτική που περιορίζεται σε 10 ή 20 ιστολόγια ελληνικού περιεχομένου, ρίξτε μια ματιά εδώ, για να πάρετε μια ιδέα της κλίμακας του φαινομένου «ιστολόγια» και του κατά πόσο είναι εύκολο να ελεγχθεί αυτός ο χώρος.

Παραμένω δύσπιστος ως προς τις δυνατότητες εφαρμογής και αντίθετος απέναντι και στην αυτορρύθμιση και στη θέσπιση νομοθεσίας ειδικά για τα ιστολόγια. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι φυσικό να διώκονται ιστολόγοι που εξαπολύουν σαφώς συκοφαντικές επιθέσεις και δεν ασκούν απλώς αιχμηρή κριτική, αρνητική αξιολόγηση ή σάτιρα. Ακόμη, πιστεύω ότι η νομοθεσία της χώρας μας παρέχει υπερβολική προστασία σε ορισμένες περιπτώσεις (θεσμών, θρησκειών κ.λπ.) και εκεί μάλλον χρειάζεται περισσότερη φιλελευθεροποίηση. Φυσικά, σε κάθε τέτοια περίπτωση θα πρέπει πριν από την κίνηση οιωνδήποτε διαδικασιών να καθορίζεται εάν υφίσταται βάση της όποιας καταγγελίας, διαφορετικά, το αποτέλεσμα θα είναι η τρομοκράτηση και η φίμωση.

Υ.Γ. Mια μελέτη του λεξικού του Μπαμπινιώτη με έπεισε ότι η λέξη «αυτορρύθμιση» γράφεται με δύο «ρ». Λάθος μου η χρήση της λέξης στα ποαναφερθέντα σχόλια με ένα «ρ».

5 σχόλια:

Π είπε...

Kαλημέρα Περαστικέ. Eίχα ήδη διαβάσει το σχετικό ποστ του e-lawyer, διάβασα το (λογικό ως συνήθως) δικό σου, ξαναπήγα στου e-lawyer και διάβασα και τα σχόλιά σου, καθώς και το άρθρο για τον αμερικανό δικαστή (για το τελευταίο θα πω μόνο πως αφενός είναι αρκετά ελλειπτικό και αφετέρου μέλημα του δικαστή φαίνεται να είναι τα προβλήματα των εταιρειών).

Oι προτάσεις του e-lawyer συνεχίζουν να μου φαίνονται καλοπροαίρετες αλλά μάλλον προβληματικές έως ουτοπικές.
- Mιλά για «εποπτικό φορέα», «πιστοποιητή» και «όργανο αυτορρύθμισης». Aυτά μου φέρνουν στο νου το Pαδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο. H μέχρι τώρα πολιτεία του και απογοητευτική είναι και δεν νομίζω πως θα οριζόταν ως αυτορρύθμιση των καναλιών.
- Γράφει ότι ένας τέτοιος φορέας θα έχει επιτύχει «αν πείσει, αν είναι σεβαστός» κτλ. και ότι «όλα αυτά προϋποθέτουν την εύρυθμη λειτουργία ενός τέτοιου θεσμού». Mάλλον ξεχνάει σε ποιά χώρα ζούμε.
- Προτείνει να γραφτεί «κώδικας δεοντολογίας». H EΣHEA έχει κώδικα δεοντολογίας, αυτός όμως ουδόλως εμπόδισε τον λεγόμενο αυριανισμό ή τα νέα φρούτα τύπου Espresso (όπως το EPΣ ουδόλως εμποδίζει τις Tατιάνες ή τις βραδυνές εκπομπές του Extra).
- H εμμονή του στην ιδέα που σκέφτηκε φτάνει στον απίστευτο ισχυρισμό ότι μπορεί να εντοπιστεί κάποιος που άνοιξε blog σε ιντερνέτ καφέ «αν κάποιος κινηθεί εντελώς άμεσα, εντοπίσει το νετ καφε, εντοπίσει τον υπολογιστή και πάρει δακτυλικά αποτυπώματα από το πληκτρολόγιο». Έλεος!
- Tο επιχείρημα ότι η αυτορρύθμιση είναι καλύτερη «από την άνωθεν επιβολή των κανόνων» κατά τη γνώμη μου είναι σόφισμα, γιατί θεωρεί πως υπάρχουν μόνο αυτά τα δύο ενδεχόμενα και γιατί θεωρεί βέβαιο ότι θα υπάρξει άνωθεν επιβολή κανόνων. Ίσως το δούμε κάποια στιγμή αυτό (και τότε φωτιά στις πυριτιδαποθήκες, όπως έγραψες στης Artanis), αλλά μέχρι τότε δεν μου φαίνεται λογικό, με το φόβο ενός τέτοιου υποθετικού και μελλοντικού ενδεχομένου, να βγάλουμε τα μάτια μας μόνοι μας προκαταβολικά.

Όλα αυτά έχουν να κάνουν με την «ασυδοσία» των blog. Eίναι κλασική η τεχνική της δημιουργίας εντυπώσεων με τη χρήση κατάλληλα χρωματισμένων λέξεων (ήδη αλλάζει η εντύπωση αν ερμηνεύσω το ασύδοτος όχι ως 'δεν δίνω λογαριασμό σε κανέναν' αλλά ως 'δεν δίνω λογαριασμό σε κανέναν κερατά'). Στην πραγματικότητα αυτό που υπάρχει αυτή τη στιγμή στα blog είναι απόλυτη ελευθερία. Aυτό είναι που μας αρέσει, αυτό είναι που δεν αρέσει σε κάποιους, και αυτό αναπόφευκτα θα καταχρασθούν κάποιοι - αλλά αυτό το τελευταίο είναι κατά τη γνώμη μου το τίμημα που πρέπει να ανεχθούμε για χάρη αυτής της ελευθερίας. Προσωπικά πιστεύω στήν αυτορρύθμιση, την κυριολεκτική όμως: όχι αυτήν που προτείνει, ελέγχει, επιβάλλει ή δεν ξέρω τι κάποιος φορέας, αλλά αυτήν που προκύπτει από το ήθος και την αξιοπρέπεια του καθενός. Kάποιοι δεν θα σε βρίσουν ποτέ από ένα blog, αν δεν υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος, όπως δεν θα το κάνουν και στην πραγματική τους ζωή. Kάποιοι άλλοι το κάνουν για ψύλλου πήδημα. Kαι οι μεν και οι δε εκτίθενται και χαρακτηρίζονται αναλόγως - και τα δείγματα της συμπεριφοράς τους αποτελούν αυτομάτως το καλύτερο «μπανεράκι», όπως νομίζω ότι επεσήμανες και εσύ στον e-lawyer που οραματίζεται «μπανεράκι-πιστοποιητικό καλής λειτουργίας» χορηγούμενο απο φορέα...

Περαστικός είπε...

Καλημέρα Π. Συμφωνώ. Για τους λόγους που αναφέρω και εδώ και στα σχόλια στον e-lawyer δεν υπάρχει αναλογία μεταξύ π.χ. ενός εκδότη εφημερίδας και ενός ιστολόγου. Πράγματι, δεν θεωρώ και εγώ πιθανή την επιβολή κάποιας ειδικής νομοθεσίας. Νομίζω ότι όποιος επιχειρήσει να αναλάβει τέτοιο έργο θα κατανοήσει το μάταιο του πράγματος. Οι ιστολόγοι ασκούμε ένα ατομικό μας δικαίωμα και κρινόμαστε για τον τρόπο που το ασκούμε.

Lion είπε...

Καλημερα. Διαβασα κι εγω το ποστ και τα σχολια στον e-lawyer. Οπως βλεπεις, συμφωνω μαζι σου.

Η απαντηση του e-lawyer προς εσενα με χαροποιησε και με τρομαξε.

Το "χαροποιησε" ειναι ειρωνικο. Ο e-lawyer δινει μια λιστα, για το πότε ενας ιστολογος μπορει να υποστει διώξη στην Ελλάδα (ειτε ελληνας, ειτε αλλοδαπος και διαπραττει το αδικημα στην Ελλαδα και μερικα αλλα).
Επειδη δεν ειμαι ελληνας αλλα γερμανος και επειδη δεν διαπραττω το "αδικημα" στην Ελλαδα και επειδη τα πειστηρια του "αδικηματος" (υπολογιστες κλπ.) βρισκονται εκτος ελληνικης επικρατειας, ειμαι ουσιαστικα εξω απο την δικαιοδοσια του ελληνικου νομου.

Φυλαχτειτε απαντες. Απο αυριο εχετε να φατε βρισιδι και εξευτελισμο της προσωπικοτητας σας, μεχρι να το ευχαριστηθω. Α, να βγαλουμε και κανενα φραγκο: αν καποιος απο σας θελησει να βρισει καποιον αλλο, ας μου στειλει το υβριστικο κειμενο (μαζι με την αναλογη αμοιβη).
Θα πληρωνετε κατι παραπανω αλλα θα απολαμβανετε κι εσεις την ατιμωρησια.
(ειρωνια τελος).

Τα δυσαρεστα τωρα: οπως γραφει ο e-lawyer, δεν χρειαζομαστε hard-facts για να δικασουμε καποιον. Αρκει να βρουμε 2 μαρτυρες. Που σημαινει (ωχ, ωχ), οτι αν εγω βρω 2 ανθρωπους που καταθεσουν ενορκως, οτι ο Χ ιστολογος ειναι στην πραγματικοτητα το Ψ πραγματικο προσωπο, τοτε ο Ψ την πατησε κανονικα. Τα στοιχεια δεν μας τα δινει η google, αρα αντε ν' αποδειξεις οτι δεν εισαι ελεφαντας. Τι μπορει να κανει ο κακομοιρης ο Ψ; Θα φερει 2 μαρτυρες που θα βεβαιωνουν, οτι ο Ψ ΔΕΝ ειναι ιστολογος;

Το γραφω και στο ποστ μου: οι μονοι που χρειαζονται τετοιους νομους ειναι αυτοι που θελουν να χειραγωγησουν το μεσον. Ουτε καν το κρατος δεν ενδιαφερεται σοβαρα - ειναι τα ΜΜΕ.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Συμφωνώ απολύτως με τον π και με τον oldskipper. Σήμερα είναι αδύνατο να προβλεφθεί κάποιο αδίκημα, γιατί το διαδίκτυο κινείται και διαμορφώνεται σε όλο τον πλανήτη (αυτός είναι εξάλλου και ο πραγματικός ορισμός του). Άρα μπορώ από οποιονδήποτε κόμβο να βρίζω χωρίς καν να επηρεάζομαι από κρατικούς νόμους ή ακόμα και από ευρωπαϊκούς, αν είμαι στην Ασία.
Έλεγχος στο διαδίκτυο (γιατί περί τούτου πρόκειται και όχι μόνο για τα blog) δεν μπορεί και σαφώς δεν πρέπει να υπάρχει. Κάνουμε συχνά το λάθος να αντιμετωπίζουμε τη blogσφαιρα και το net σαν έναν ενιαίο οργανισμό, σαν μία ενιαία κοινωνία. Όχι παιδιά, δεν αποτελεί καν κοινότητα (λείπουν πολλά χαρακτηριστικά της κοινωνίας). Δεν είμαστε κάτι το ομοιογενές για να μπορούμε να επιβάλλουμε κανόνες χρήσης και συμπεριφοράς, πέρα από εκείνους που ο έξω κόσμος διαθέτει (συκοφαντία, λαθρεμπόριο και άλλες απάτες ή κακουργήματα). Ένα νομικό πλαίσιο έχει νόημα μόνο όταν απευθύνεται σε κοινότητα με κοινά χαρακτηριστικά και δικό μας κοινό είναι μόνο ένα dsl και ένα πληκτρολόγιο (πολλοί συχνά ούτε το cpu γνωρίζουν –και καλά κάνουν βέβαια).
Ο χώρος του διαδικτύου δεν μπορεί να ελεγχθεί και για τον απλό λόγο ότι είναι «μεγαλύτερος» από τον πλανήτη, καθώς ξεπερνά τα γήινα όρια (βλ. κοσμοναύτες με υπολογιστές και χρήση διαδικτύου), πόσο μάλλον μία κοινωνία ή ένα κράτος. Ο μόνος τρόπος να ελεγχθεί είναι ο εφαρμοζόμενος σε ασιατικές και αφρικανικές χώρες με ειδικές φραγές. Εκτός κι αν κάποιες εταιρίες αποφασίσουν να δώσουν λεπτομέρειες για τον πελάτη τους, οπότε τουλάχιστον στην Ελλάδα και την ΕΕ έχουμε άμεση παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παράλληλα προσωπικών δεδομένων. Αλλά και αυτά ακόμα εξασφαλίζονται από το νόμο περί άρσης απορρήτου και συκοφαντικής δυσφήμησης.
Αν πρέπει ή αν είναι καλό να υπάρχει δεοντολογία (με όποια έννοια τη θέσει ο καθένας μας) είναι κάτι άλλο. Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι χρήστες του διαδικτύου είναι άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου -έστω με την κοινωνική έννοια του όρου μόρφωση- και απλά τους δίνεται η δυνατότητα μέσα από την ανωνυμία να εκφράσουν κάποιες απόψεις τους ηχηρά, που η κοινωνική και επαγγελματική καταπίεση δεν τους επιτρέπει.
Ποιοι είναι αυτοί που όμως θέλουν έλεγχο; Το είπα και αλλού στο παρελθόν. Πρόκειται ουσιαστικά για εταιρίες. Ούτως ή άλλως όλα ελέγχονται σε κάποιο βαθμό. Το παραπάνω ψάχνουμε. Εξάλλου νομίζω ότι ο ηλεκτρονικός δικηγόρος μας έπεσε στη λούμπα των εκδοτών και των συντηρητικών κονδυλοφόρων που ό,τι είναι ανεξάρτητο από την επιρροή τους είναι και a priori επικίνδυνο γιατί εκείνοι μόνο γνωρίζουν (και έχουν συμφέρον) πώς να το χρησιμοποιούν σωστά. Ας πω και τούτο: είναι πια η πρώτη φορά που κάποιοι εκφράζονται ελεύθερα και με σοβαρά κείμενα, χωρίς να είναι υπό το δικό τους έλεγχο (τίθεται θέμα αρχής), χωρίς να γράφουν ή να απορρίπτονται στα δικά τους έντυπα.

Περαστικός είπε...

Καλησπέρα OldSkipper, Δήμο, ευχαριστώ για τα σχόλιά σας. Συμφωνούμε στις βασικές γραμμές. Νομίζω ότι είναι φυσικό να περιμένεις ότι αν χρησιμοποιείς τις δυνατότητες του διαδικτύου για να συκοφαντήσεις ή για οποιαδήποτε άλλη παράνομη ή εγκληματική πράξη, σε περίπτωση εντοπισμού σου, θα διωχθείς. Βέβαια, αυτό απέχει έτη φωτός από τον προληπτικό περιορισμό της ελευθερίας του λόγου στο διαδίκτυο για να αποφευχθούν τέτοια φαινόμενα. Οι προβληματισμοί του OldSkipper για τα κίνητρα ορισμένων που καλούν για κανονισμούς και ρυθμίσεις από το χώρο των ΜΜΕ μοιάζουν εύλογοι. "Μα είναι δυνατόν αυτοί να γράφουν ασύδοτα..." κάτι μου θυμίζει αυτή η απορία, κάτι άσχημο διαισθάνομαι από πίσω, τελικά, όσο και αν θα αρνούνταν να το ομολογήσουν, μερικοί δυσκολεύονται να καταπιούν την έννοια της ελευθερίας του λόγου - πραγματικά για όλους και όχι μόνο για λίγους και "εκλεκτούς" - στην πράξη.