Μνημονικός θάνατος

Στον πλανήτη Παλ. υπάρχει ένας πολιτισμός με ένα αξιοσημείωτο σύστημα ποινών. Η εσχάτη των ποινών ονομάζεται "μνημονικός θάνατος". Ο καταδικασμένος τοποθετείται σε μια συσκευή που καταστρέφει οριστικά κάθε μνήμη της προηγούμενης ζωής του και της ταυτότητάς του, αφήνοντας άθικτες μόνο τις βασικές δεξιότητες. Ο καταδικασμένος (η προηγούμενη προσωπικότητά του) κηρύσσεται τότε επίσημα νεκρός. Στον "νέο άνθρωπο" (τα έλλογα πλάσματα του πλανήτη Παλ. μας μοιάζουν αρκετά) δίδεται νέο όνομα, νέα στοιχεία ταυτότητας και, μετά από μια αλλαγή των χαρακτηριστικών του με μια διαδικασία ανάλογη της πλαστικής εγχείρισης και ένα πρόγραμμα προσαρμογής/εκπαίδευσης, αυτός επανεντάσσεται στην κοινωνία σαν να μην είχε κανένα παρελθόν.

Κατά τη σύντομη παραμονή μου εκεί, εξέφρασα την απορία μου "Καλά όλα αυτά, αλλά τι αποτρεπτική ισχύ μπορεί να έχει ένα τέτοιο είδος ποινής;". Ο ΥΔΚΑ (Υπουργός Διαχείρισης Κοινωνικής Αστοχίας) με κοίταξε σαν να έπρεπε να εξηγήσει κάτι αυτονόητο "Όλοι τρέμουν τον μνημονικό θάνατο. Ο καταδικασμένος, χάνοντας οριστικά τη μνήμη του, χάνει κάθε σύνδεση με το προηγούμενο εγώ του, οι πράξεις του εφεξής παύουν να συνδέονται με τις προηγούμενες πράξεις του. Η αλυσίδα των γεγονότων της ζωής του σπάει οριστικά. Πρακτικά, αυτός που ήταν πριν είναι νεκρός. Αυτά που χάνει, είναι ουσιαστικά αυτά που θα έχανε και αν τον τουφεκίζαμε. Χάνει κάθε χάδι που έχει δεχθεί ποτέ, χάνει το χαμόγελο της μητέρας του, χάνει τα ηλιοβασιλέματα που έχει δει, τους έρωτές του, τα ερωτικά αγγίγματα, τα ταξίδια του, κάθε τι που έχει αντικρίσει κάθε παράσταση, κάθε βίωμα, κάθε εμπειρία, κάθε τι καλό και κάθε τι κακό που έχει ζήσει.". "Κάθε τι κακό;" ρώτησα "Αυτό μπορεί να είναι κίνητρο για να υποστεί κάποιος τον μνημονικό θάνατο.". "Μα..." συνέχισε ο υπουργός "Αν κάποιος έγινε εγκληματίας έχοντας υποστεί τα πάνδεινα στη ζωή του και όντας θύμα ο ίδιος, ε, πάλι κατά κάποιο τρόπο αποδίδεται δικαιοσύνη, δεν νομίζετε κύριε γήινε; Σκοτώνουμε τον εγκληματία και αφήνουμε τον άνθρωπο να ζήσει".

Πριν από το τέλος της συνάντησής μας ρώτησα "Με την απώλεια της μνήμης, ακόμη και σε τόσο βαθύ επίπεδο, χάνονται οι παράγοντες που καθιστούν κάποιον εγκληματία;". "Υπονοείτε ότι ο εγκληματίας είναι κάποιος ειδικός τύπος ανθρώπου, ενδεχομένως γενετικά προδιαγεγραμμένος για αυτή τη συμπεριφορά, περισσότερο από κάθε άλλον που δεν φτάνει στη διάπραξη ενός εγκλήματος;" με ρώτησε με τη σειρά του ο υπουργός κάνοντάς με να σωπάσω. "Εσείς πιστεύετε ότι το Εγώ είναι η μνήμη;" ρώτησα μετά από λίγο, πατσίζοντας βλέποντας τον υπουργό να συνοφρυώνεται μένοντας σιωπηλός. Μετά από λίγο όμως μίλησε "ίσως το Εγώ να είναι κοινό για όλους, ίσως να ανήκει σε κάποιον "θεό" που για κάποια αιτία ενδύθηκε την πολλαπλότητα, παίζοντας υπαρξιακά παιχνίδια με τον εαυτό του". Περπατήσαμε για λίγο στο πάρκο ακούγοντας μόνο τα θροΐσματα των πορφυρών κωνοφόρων του πλανήτη Παλ., για μια στιγμή μου φάνηκε ότι όλα ψιθύριζαν "εγώωωω, εγώωωω, εγώωωω". Έξω από μια πύλη ΣΜ (Σκωληκότρυπα Μετάβασης) χωρίσαμε φιλικά. Λίγα λεπτά μετά, κάπως ζαλισμένος, βρέθηκα να περπατάω στην Πατησίων, πλησίον της οικίας μου.